S. Y. Is kamov

1-ish. Kartoshka va sabzavotlami saqlash uchun vaqtinchalik 
ombor, ariq-o‘ralar va uyumlar maydonini aniqlash
Darsning maqsadi: taiabalarga kartoshka va sabzavotlami kuzgi- 
qishki davrda saqlash uchun vaqtinchalik omborlami tashkil etishni 
o ‘rgatish. Bunda talabalar vaqtinchalik omborlami tashkil etishda 
mahsulot turi va miqdoriga ko‘ra qancha uyum yoki o'ralar zarurligi, 
ulami barpo etish tadbirlari, ularga mahsulotlami joylashtirish va 
ustini berkitish tartibi bilan amaliy tanishtiriladi. (1-rasm)
1-yakuniy tuproq qoplamasi; 2-birinchi tuproq qopiamasi; 3-uyum termometri; 
4-kartoshka; 5-poxol; 6-bavo quvuri; 7-yog'mgarchiliksuvlar uchun ariqcka,
1 -va/ifa. Quyidagi miqdordagi sabzavotlami saqlashga joy­
lashtirish uchun ariq-o‘ralar miqdorini hisoblang:
a) 
500 tonna kartoshka uchun, agar ariq-o‘ralar quyidagi oicham- 
da bo‘lsa: uzunligi 20 in, eni 0,8 m, chuqurligi 0,6 m.
Ishlash tartibi:
1.Bir ariq-o‘raning maydoni qancha?
20 m (uzunligi)x0,8 m (eni)=16 m2
2.Bir ariq-o‘raning hajmi qancha?
16 m2 (maydoni)x0,6 m (chuqurligi)=9,6 m3
3. Bir ariq-o‘raga qanday miqdorda kartoshka ketadi?
1 m3 - 650 kg (0,65 tonna)

---

9,6 m3 - X
X=9,6 m3x0,65 tonna/l m3 = 6,24 tonna
4.500 toima kartoshkani joylashtiiish uchun nechta ariq-o‘ra 
kerak?
500 tonna: 6,24 tonna = 81 dona ariq-o‘ra.
5.500 tonna kartoshka joylashtirilgan ariq-o‘ralar rnaydoni 
qancha?
16 m2 x 81 dona ariq-o‘ra = 1296 m 2
Xuddi shu tartibda karam va sabzi mahsulotlarini saqlash uchun 
maydonlar aniqlanadi.
b)200 tonna karam uchun, agar ariq-o‘ralar o ‘lchami quyidagicha 
bo‘lsa: uzunligi 10 m, eni 0,8 m, chuqurligi 0,4 m:
v)300 tonna sabzi uchun, agar ariq-o'ralar o ‘lchami quyidagicha 
bo‘lsa: uzunligi 10 m, eni 0,6 m, chuqurligi 0,5 m :
g)Yuqoridagi a, b, v vazifalariga javob topilganidan so‘ng, ular 
jamlanadi. Uning yig‘indisi sof o‘ralar inaydonini ko‘rsatadi, ya’ni 75 
foizini tashkil etadi.
Ulaming umumiy maydonini aniqlashda ular orasidagi oraliqlar 
(2 m) va asosiy yo ‘llar (4 m) inobatga olinadi, ular umumiy 
maydonning 25 foizini tashkil etadi.