S. z mirtursunova.,SH. Sh. Bobojonova. Patologiya fanidan
Download 5.01 Kb. Pdf ko'rish
|
|
Yallig„lanish. Isitma. Alteratsiya: yallig‗lanish o‗chog‗ida moddalar almashinuvining va fizik – kimyoviy o‗zgarishlarni kuzatilishi. YAllig‗lanish mediatorlari: ularning turlari, kelib chiqishi, rivojlanishidagi ahamiyati. Ekssudatsiya. Maxalliy Qon aylanish buzilishlarining bosqichlari va mexanizmlari. Ekssudat turlari. Qon tomirlardan qoni suyuq qismini to‗qimaga o‗tish, mexanizmlari. Leykotsitlar emigratsiyasi va mexanizmlari. YAllig‗lanish jarayonida har xil to‗qimalarda proliferatsiya rivojlanish mexanizmlari va uning ahamiyati. Fagotsitoz turlari, bosqichlari va mexanizmlari. Isitmaning umumiy patofiziologik belgilari. Isitma etiologiyasi. Infeksion va infeksion bo‗lmagan isitmalar. Infeksion jarayonda, to‗qimalarning aseptik shikastlanishida va immun reaksiyalardan pirogen moddalarning xosil bo‗lish manbalari va ularning kimyoviy tabiati. Isitmaning har xil bosqichlarida termoregulyasiyaning buzilishlari va ularning mexanizmlari. Isitma reaksiyasi, tiplari haqida tushuncha. Isitmada fiziologik funksiyalarni va moddalar almashinuvini buzilishi. Isitmaning biologik ahamiyati. Qon tizimining patologiyasi. Trombositopatiyalar. Anemiyalar etiologiyasi, patogenezi, klassifikatsiyasi va asosiy ko‗rinishlari (postgemorragik, gemolitik, mieletoksik, vitamin V12, temir etishmasligi). Gipoplastik va aplastik anemiyalar, har xil anemiyalarda Qon va suyak iligi ko‗rsatkichlari. Leykotsitoz va leykopeniya, etiologiyasi, patogenezi Leykotsitoz va leykopeniya haqida tushuncha. Leykotsitar formulaning O‗zgarishi. Uning turlari, sabablari, rivojlanish mexanizmi va organizm uchun ahamiyati. Dori preparatlarni ishlatish natijasida oq qon sistemasining buzilishi. Gemoblastoz va leykoz haqida tushuncha. Leykozlarning o‗sma tabiati, ularning etiologiyasi va 12 klassifikatsiyasi. Leykozlarda qon ishlab chiqarish va periferik qonda xujayralar tarkibi o‗zgarishining xususiyatlari. Yurak – qon tomirlari tizimi patologiyasi. Qon aylanish etishmovchiligi tushunchasi, uning asosiy ko‗rinishi va turlari, qonning umumiy xajmi kamayishida qon aylanish etishmovchiligi, o‗tkir qon yo‗qotish gipovolemiya asosiy sabablaridan biri ekanligi, qon yo‗qotishda organizmning ximoya moslashuv reaksiyalari: tezda sodir bo‗ladigan gemodinamik reaksilar, qonning xajmi, plazma oqsillari, shaklli elementlarning o‗z xolatiga qayta tiklanishi. Yurak funksiyasi buzilganda qon aylanish etishmovchiligi haqida tushuncha, uning asosiy formalari. Yurak ka xaddan tashqari og‗irlik tushishi natijasida Yurak etishmovchiligini kelib chiQishi, uning rivojlanish bosqichlari va turlari. Miokardning fiziologik va patologik gipertrofiyasi. Dekompensatsiya mexanizmlari. Yurak ning miokardial etishmovchiligining kelib chiqish sabablari va rivojlanish mexanizmlari. Aritmiya uning turlari kelib chiqishi sabablari va mexanizmlari. Aritmiyaning elektrokardiografik va gemodinamik ko‗rinishlari. Yurak fibrilyasiyasi va ekstrosistoliyasi. Koronar etishmovchiligining kelib chiqish sabablari. Yurak etishmovchiligi kelib chiqishida psixoemotsional faktorlar va vissero-visseral reflekslarning ahamiyati. Yurak blokadasi. Ularning turlari, kelib chiqish sabablari. Yurak paroklari, etiologiyasi, patogenezi Qon tomir tonusi buzilishida qon aylanish etishmovchiligi. Arterial gipotenziya va ularning mexanizmlari. Arterial qon bosim sistemasini farmakologiya vositalari bilan stabillash, qon tomirlarini xarakatga keltiruvchi, markazga ta‘sir qiluvchi, Yurak ishiga, qon tomir innervatsiyasi va ularning silliq muskullar tonusiga ta‘sir qiluvchi ta‘sirotlarni qo‗llash. Arterial gipertenziya. Birlamchi arterial gipertenziya (gipertonik kasallik) va ikkilamchi (simptomatik) gipertenziya. Toj arteriallarda qon aylanishining buzilishi, o‗tkir Yurak etishmovchiligi (stenokardiya). Infarkt, miorakd, etiologiyasi, patogenezi. Hazm tizimi patologiyasi. Jigar patologiyasi. Ishtaxa buzilishining famakologik korreksiyalash yo‗llari. Ochlik markazini tormozlab ishtaxani bug‗ish va to‗lik ishtaxani normallashtirish. Sulak bezlari funksiyasini buzilishi: gipo va gipersalivatsiya, ularning sabablari va mexanizmlari. Me‘da sekretsiyasini patologik tiplari. Me‘daning motor funksiyasini buzilishi va ularni vegetotrop vositalari yordamida korreksiyalash. Ko‗ngil aynishi, qusish sabablari va mexanizmlari. Ingichka va yug‗on ichakning sekretor va motor funksiyalarini buzilishi. Jigar vazifalari buzilishining etiologiyasi va asosiy turlari. Jigar patologiyasini eksperimental modellari. Gepatitlar va jigan sirrozi, ularning etiologiyasi va patogenezi. Sariqlik patofiziologiyasi va turlari. Buyraklar patologiyasi. 13 Buyrak gemodinamikasining buzilishi, siydik ajralishining Qiyinlashuvi, buyraklar parenximasini shikastlanishi, siydik hosil bo‗lishi neyro – gumoral boshqarilishining buzilishi. Koptokcha filtratsiyasi, proksimal va distal kanalchalar reabsorbsiyasi, kanalchalar sekretsiya va ekskretsiyasi, aralash buzilishlarining mexanizmlari. Buyrak faoliyati buzilishining asosiy ko‗rinishlari. Arterial qon bosimni va qon tomirlar tonusini korreksiyalab, buyrak faoliyatini yaxshilash. Poliuriya bilan boradigan kasalliklar etiologiyasi patogenezi va kechishini hisobga olgan holda farmakologik vositalar bilan diurezni kamaytirish. Buyrak tosh kasalliklari sabablari va rivojlanish mexanizmlari. Buyrak tosh kasalligini etiologiyasi. Tosh hosil bo‗lishiga to‗sqinlik qiladigan, ularni eritib yubora oladigan va chiqarib yuboradigan, siydik reaksiyasini aktiv tuzatadigan dori darmon vositalarini qo‗llash. Endokrin tizimi patologiyasi. Endokrinopatiyalar . Organizmning xayot faoliyatini maxsus tarzda idora etuvchi endokrin tizimidir. Endokrin tizimining buzilishini keltirib chiqaruvchi sabablar, gipofizni giper va gipo funksiyasi oqibatida kelib chiquvchi kasalliklar. Qalqonsimon bez va qalqonsimon bezi oldi bezlari faoliyatining buzilishlari. Buyrak usti bezi, jinsiy bezlar, epifez, me‘da osti bezi faoliyatining buzilishlari natijasida kelib chiqadigan kasalliklar xaqida ma‘lumotlar berish. Nerv tizimi patologiyasi. Asab tizimini xarakatlantiruvchi funksiyasi buzilishi. Giperkinetik xolatlar. Talvasaga qarshi preparatlar yordamida qo‗zg‗aluvchanlikni spinal motoneyronlar va po‗stloq osti qo‗zg‗alish o‗tishini kamaytirish. Gipokinetik xolat, markaziy periferik paralich va parezlarni keltirib chiqaruvchi omillarni yo‗qotish, miya shishi, intoksikatsiya. Asab tizimining sezuvchanlik funksiyasini buzilishi, turlari va mexanizmlari. Amaliy mashg„ulotlarning mavzulari 1. Patologiya faniga kirish. Farmasevtlar faoliyatida patologiya fanining ahamiyati. 2. Hujayra shikastlanishi. Patologik jarayonlarni rivojlanishida shart – sharoitlarning ahamiyati. 3. Qon aylanishining mahalliy buzilishlari. Tromboembolizm va staz. 4. Yallig‗lanish.Ekssudatsiya. 5. Isitma. Termoregulyasiya. 6. Moddalar almashinuvi patologiyasi..Qandli diabetlar 7. Kislota – ishqor muvozanatining buzilishlari. Suv – tuz almashinuvining buzilishi.Edema. 8. Immun tizimi patologiyasi. Allergiya. 9. To‗qima o‗sishining patologiyasi.Neoplaziyalar. 10. Qon tizimining patologiyasi. Talassemiyalar 11. Oq qon patologiyasi. Reaktiv leykotsitozlar 12. Yurak – qon tomirlari tizimi patologiyasiKardiomiopatiyalar 14 13. Nafas tizimi patologiyasi. Pnevmoniyalar. 14. Hazm tizimi patologiyasi. 15. Jigar va me‘da osti bezi patologiyasi. Yog‘li gepatozlar 16. Buyraklar patologiyasi. 17. Endokrin tizimi patologiyasi. Endokrinopatiyalar. 18. Nerv tizimi patologiyasi. Laboratoriya ishlarini tashkil etish bo‟yicha ko‟rsatmalar Fan bo‘yicha laboratoriya ishlari namunaviy o‘quv rejada ko‘zda tutilmagan. Kurs ishini tashkil etish bo‟yich uslubiy ko‟rsatma Fan bo‘yicha kurs ishi namunaviy o‘quv rejada rejalashtirilmagan. Mustaqil ta‟limning mavzulari Talaba mustaqil ishining asosiy maqsadi – o`qituvchining raxbarligi va nazoratida muayyan o`quv ishlarini mustaqil ravishda bajarish uchun bilim va ko`nikmalarni shakllantirish va rivojlantirish. Talaba mustaqil ishini tashkil etishda quyidagi shakllardan foydalaniladi: ayrim nazariy mavzularni o`quv adabiyotlari yordamida mustaqil o`zlashtirish; bеrilgan mavzular bo`yicha axborot (rеfеrat) tayyorlash; nazariy bilimlarni amaliyotda qo`llash; makеt, modеl va namunalar yaratish; prezentatsiyalar; testlar; ilmiy maqola , anjumanga ma'ruza tayyorlash va x.k.. Amaliy mashg`ulotlarni tashkil etish bo`yicha kafеdra profеssor – o`qituvchilari tomonidan ko`rsatma va tavsiyalar, masalalar to`plami ishlab chiqiladi. Unda talabalarga asosiy ma'ruza mavzulari bo`yicha amaliy masala va misollar еchish uchun masalalar kеltirildi Tavsiya etilayotgan mustaqil ishlarning mavzulari 1. Irsiy kasalliklar. 2. Regional mikrosirkulyatsiyaning buzilishi. 3. Yallig‘lanish mediatorlari. 4. Issiq urishi. Gipertermik sindrom. 5. Yog‘li infiltratsiya va distrofiya. 6. Kislorod – ishqor buzilishining asosiy ko‘rinishlari. 7. Immunodefitsit holat OITS. 8. O‘smalarni paydo qiluvchi sabablar. 9. Irsiy gemolitik anemiyalar. 10. Toj tomirlar arterosklerozi 11. Bronxial astma. 12. Vabo kasalligi. 15 Dasturning informatsion - metodik ta‟minoti Patologiya fanini o‗zlashtirishda ajratilgan soatlar uchun amaliy mashg‗ulot va ma‘ruza darslari ta‘limning zamonaviy (xususan interfaol, bumerang, aqliy xujum) metodlari pedogogik va axborot-kommunikatsiya (media ta‘lim, amaliy dastur paketlari, elektron-dialektik) texnologiyalarini qo‗llash orqali olib boriladi. - asab tizimi patologiyasi bo‗limiga tegishli ma‘ruza darslarida komp‘yuter texnologiyalari yordamida prezentatsion va elektron – didaktik texnologiyalaridan: - Yurak – qon tomir va nafas tizimi patologiyasi mavzularida o‗tkaziladigan laboratoriya mashg‗ulotlarida ―aqliy xujum‖, ―guruxli fikrlash‖, ―blits o‗yini‖, pedagogik texnologiyalaridan; - hazm tizimi, ajratish tizimi, moddalar almashinuvi patologiyasi mavzularida o‗tkaziladigan laboratoriya mashg‗ulotlarida kichik gurux musobaqalari, guruhli fikrlash, pedagogik texnologiyalarini qo‗llash nazarda tutiladi. Tavsiya etiladigan adabiyotlar ro„yxati Asosiy adabiyotlar 1. I. A. Karimov. ―Kadrlar tayyorlash milliy dasturi‖. Toshkent-1997yil. 2. B.Xodiyev; L Golish ―Mustaqil o‘quv faoliyatini tashkil etish usul va vositalari, Toshkent – 2010-yil 3.Maloshtan L.N; Ryadnik E.K; Jegunova G.R; Petrenko I.G ―Fiziologiya s osnovami anatomii cheloveka‖ Xarkov 2002 yil 4.Abdullaxujaeva M.S., Osnovi patologii cheloveka. Tom - 1,2. T., ―Ibn Sino‖ nashriyoti, 1997 g. 5.Abdullaev N.X., Karimov X.E. Patologik fiziologiya. T., ―Ibn Sino‖ nashriyoti.,1998 y. 6.Abdullaev I.X., Karimov X.E., Iriskulov B.O‗., Mirtursunova S.Z. Patologik fiziologiya asoslari. T., ―Fan‖ nashriyoti, 2008 y. 7.Karimov H.Y., Saidov.S.A., SH.SH. Bobojonova. Patologiya. T., ―Tafakkur qanoti‖, 2014y. Qo„shimcha adabiyotlar: 1. Abdullaev N.X.. Karimov X.YA., Patologik fiziologiyadan amaliy mashg‗ulotlar uchun qo‗llanma. T., ―ToshMI‖ nashriyoti, 1994 y. 2. Litvitskiy P.I.. Patologicheskaya fiziologiya. M., izd – vo ―Meditsina‖, 1995 g. 3. Mirtursunova S.Z., Bagdasarova E.S. Patofiziologiya fanidan ma‘ruzalar matni. ―KOLORIT GROUP‖ nashriyoti 2008 y. 16 Xorijiy adabiyotlar: 1. Robbins+Basic+Pathology+(9th+Edition) California- 2013y 2.A.D.Ado, ―Patologicheskaya fiziologiya‖. Xarkov- 1985yil 3.S.G. Xachkruzov.‖ UZI v ginekologii‖. Sankt- Peterburg-2003yil 4.Vikrem Dogra; Debra Djorj Rubens.‖ Sekreti Ultrazvukovoy diagnostiki.‖ London-2006 yil. 5.Artur K. Gayton Djon E. Xoll –Tibbiyot fiziologiyasi Moskva Logosferl – 2008 g. 6. Vichram Singh, Anatomy of abdomen & Lower limb 1,2,3. 2011. 7. Indu Khurana. ―Medical physiology‖ Elsevier, India 2012 8. Stefan Silbernagl.,Florian Lang,-Color Atlas of Pathophyziology-2000. New York. Internet saytlari 1. http://www.ziyonet.uz 2. http://www.wikipedia.ru 3. http://www.chemist.com 4. http://www.himiki.ru 5. http://www.organicchem.com 6. http://www.Lex.uz . 17 O„ZBEKISTON RESPUBLIKASI SOG„LIQNI SAQLASH VAZIRLIGI TOSHKENT FARMATSEVTIKA INSTITUTI “FARMAKOLOGIYA VA KLINIK FARMATSIYA” KAFEDRASI Ro‗yxatga olindi №________________ 2016__ yil _________ ―TASDIQLAYMAN‖ O‘quv ishlari bo‘yicha prorektor f.f.d. S.U.Aliyev________ 2016____ yil ―_____________‖ Bilim sohasi: 500000 – Sog‗liqni saqlash va ijtimoiy ta‘minot Ta‘lim sohasi: 510000 – Sog‗liqni saqlash Ta‘lim yo‗nalishi: 5510500 – Farmatsiya (Klinik farmatsiya) 5510500 – Farmatsiya (Farmatsevtik taxlil) 5510500 – Farmatsiya (Farmatsevtika ishi) 5111000 – Kasb ta‘limi (5510500-Farmatsevtika ishi) 5510600 – Sanoat farmatsiyasi (dori vositalri) 5510600 – Sanoat farmatsiyasi (farmatsevtik biotexnologiya) 5510600 – Sanoat farmatsiyasi (kosmetsevtika) 5320500 – Biotexnologiya (farmatsevtik biotexnologiya) PATOLOGIYA fanidan ISHCHI DASTUR Umumiy o„quv soati: Farmatsiya-121 k /t -114 qayta tayyorlov kursi-90 Jumladan: Ma‟ruza Farmatsiya-18 k /t – 18 qayta tayyorlov kursi-20 Amaliy mashg„ulot Farmatsiya-54, k /t - 54 qayta tayyorlov kursi-40 Mustaqil ta‟lim soati Farmatsiya-49 k /t -42 TOSHKENT-2016 18 Tuzuvchilar: Farmakologiya va klinik farmatsiya kafedrasi dots., b.f.n. – Mirtursunova S.Z. Farmakologiya va klinik farmatsiya kafedrasi katta o‘qituvchi.– SH.SH. Bobojonova Taqrizchilar: Utyamishev R.G – Gematologiya va qon quyish ITI profeesor t.f.d Fayzieva Z.T. – Ilmiy tadqiqot va ilmiy pedogogik kadrlar tayyorlash bo‗limi boshlig‗i, t.f.d. Ishchi dastur namunaviy dastur asosida tuzildi va kafedraning ―___‖___2016 yildagi №___ yig‗ilishida muxokama qilinib, tasdiqlash uchun tavsiya etildi. Kafedra mudiri: dots.S.A.Saidov. Ishchi dastur soha uslubiy kengashida muhokama qilinib va tasdiqlash uchun tavsiya etildi ―___‖___ 2016yil №___ sonli bayonnomasi Soha uslubiy kengash raisi: dots.S.A.Saidov. Ishchi dastur MUKda ko‗rib chiqildi va tasdiqlandi. ―____‖____________dagi ― _____‖ sonli bayonnomasi. 19 KIRISH Fanni o„qitishdan maqsad va uning vazifalari. Fanni o„qitishdan maqsad Patologiya oliy meditsina ta‘lim tizimida meditsina fani va amaliyotini mustasnosiz barcha jabhalarining bevosita asosi sifatida fundamental – zaminiy fanlar qatoriga kiradi. Patologiya fani oliy ta‘lim tizimida tibbiy-biologik fanlar va kimyo farmatsevtika sohalarining yaqinlashuvida muhim vazifani o‗taydi. Ushbu fanning asosiy maqsadi, u kasal organizmdagi hayotiy jarayonlarni o‗rganadi. Patalogiya fanining asosiy vazifasi meditsina-ning turli muammolarini anglash, masalalarini hal etish va savollariga davrning o‗ziga xos fan – texnika yutuqlari asosida zamonaviy nuqtai nazardan javob berish kabi vazifalarini o‗z ichiga olgan patologiya fani muhim fanlar qatoriga kiradi. CHunki ayrim yoki mahsus fanlar (biologiya, anatomiya, gistologiya, fizika, kimyo) hamda klinik meditsinaning turli sohalariga oid adabiyot manbalarini topish, son – sanoqsiz kasalliklarga hos ma‘lumotlarni patologiya nuqtai nazaridan bilish, ularni tahlil eta olish, uning asosida eksperimental sharoit (tajriba) da davolash choralarini topib, asoslab berish va h.k. masalalarni hal etish, asosan shu fanning zimmasidadir. Fan bo„yicha talabalarning bilimiga, malaka va qo„nikmasiga qo„yiladigan talablar Patologiya fanini o‗rganish davomida quyidagi bilimlarga ega bo‗lishi kerak: - umumiy nozologiyaning asosiy tushunchalarini; - kasalliklar kelib chiqish sabablarini, shart-sharoitlarini, organizmning reaktivlik xossalarini, kasallikning rivojlanish oqibatlarini; - tipik patologii jarayonlar va reaksiyalar sabablarini va mexanizmlarini; - a‘zo va sistemada kechadigan buzilishlarning ko‗rinishlari; - patologik jarayonlarni o‗rganishda eksperimental usulning axamiyati; - Respublikamizda sog‗liqni saqlash va profilaktika ishlarini rivojlantirishda umumiy patologiyaning axamiyati; - umumiy patologiya masalalarini materialistik nazariy asosida analiz qilinishi; Talabaning ko„nikmasiga qo„yiladigan talablar: Laboratoriya mashg‗ulotlarda esa talabalarning o‗zlari mustaqil ravishda hayvonlarda tajriba o‗tkazishlari, tajriba bayonini yozishlari, olgan natijalarni analiz kilishlari xamda tayyor surtmalar, preparatlar, gemogrammalar, elektrokardiogrammalar, biokimyoviy analizlarni tekshirishlari va sinov masalalarini yechishlari kerak. 1.3. Fanning o„quv rejadagi boshqa fanlar bilan o„zaro bog„liqligi va uslubiy jihatdan uzviy ketma-ketligi Patologiya fanini o‗rganishda fiziologiya bilan odam anatomiyasi, biokimyo, mikrobiologiya va farmakologiya fanlarini materiallaridan keng foydalaniladi. Bu fanlardan olingan bilimlar prodyuser uchun nixoyatda ahamiyatli bo‗lib, ular yordamida kasalliklarni rivojlanish mexanizmi, uni davolash va oldini olish kabi muxum tushunchalarni bo‗lajak farmatsevt egallashi lozim. Odam anatomiyasi va fiziologiyasi kursi: 20 - Odam organizmining asosiy tizimlari (yurak qon tomir, nafas, endokrin, ayruv va x.k.) a‘zolarini tuzilishi va funksiyasini; - Xazm fiziologiyasi; - Ichki muxit (gomeostaz) tushunchasi; - Modda va energiya almashinuvi. Termoregulyasiya. - Analizatorlarning tuzilishi va funksiyasi; Biologik kimyo kursi: - Organik moddalarning tuzilishi va xossalari; - Organizmda kechadigan xayotiy jarayonlar (modda va energiya almashinuvi); - Vitaminlar xillari, tarkibi va ahamiyati; Mikrobiologiya kursi: - Patogen va patogen bo‗lmagan mikroorganizmlar to‗g‗risida tushuncha; - Immunokompetent sistema to‗g‗risida tushuncha; - YUqumli kasalliklarni kechishi, davolash, oldini olish usullari; Farmakologiya kursi: - Dori moddalarini xillari ta‘sirlanish mexanizmlari; - YUrak qon tomiri kasalliklarini davolashda ishlatiladigan dori – darmonlar. Fanning ishlab chiqarishdagi o„rni. Tibbiy oliy bilimgohlarda o‗qitiladigan nazariy fanlar ichida patologiya muxum rol o‗ynaydi. U bemor muhim organizmdagi hayotiy jarayonlarni buzilishlarini, kasalliklarni rivojlanish qonuniyatlarini, sabablarini o‗rganadi. Bu fan asosan organizning hayotiy faoliyatini buzilishini kelib chiqishi va rivojlanishi qonuniyatlari, ularning sabablari, tipik shakllari, oqibatlari va organizm uchun ahamiyati xaqida umumiy tasavvurlar beradi. Download 5.01 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|