Сабақ. Полимерлі материалдар өндірісі. Жмқ туралы жалпы мәліметтер: Жмқ алудың жіктелуі, қасиеттері, әдістері

Полимерлердің құрамы мен құрылымы
Полимер молекулалары-бірдей байланыстар кезектесетін ұзын тізбектер.
 ...-CH₂-CHCl-CH₂-CHCl-CH₂-CHCl-CH₂-CHCl-CH₂-CHCl-...
Поливинилхлорид
Макромолекула формуласында бұл сілтеме әдетте жақшаға бөлінеді:
(-CH₂-CHCl-)n
Макромолекуланың құрылымдық буынының құрылымы бойынша осы полимердің синтезінде қандай мономер қолданылғанын айтуға болады және керісінше, мономер формуласын біле отырып, құрылымдық буынның құрылымын елестету қиын емес.
Құрылымдық буынның құрылымы бастапқы мономердің құрылымына сәйкес келеді, сондықтан оны мономерлік буын деп те атайды.
Мысалы, пропилен CH₂=CH-CH₃ полипропилен мономері болып табылады:

Макромолекулалар полимерлер құрылымының үш негізгі түрімен сипатталады (суреттердегі әрбір шар шартты түрде құрылымдық байланысты білдіреді).

1. Сызықтық құрылым-элементар бірліктер жіп тәрізді молекуланы құрайды, яғни әрбір буын тек екі қосылыспен байланысады. Сызықтық құрылымның макромолекулалары т
өмен қысымды полиэтиленге, вулканизацияланбаған табиғи резеңкеге және т. б. тән.



2. Тармақталған құрылымның негізгі тізбектен бүйірлік тармақтары бар. Молекулалардың тармақталған құрылымы бар полимерлер сызықтыққа қарағанда ериді және балқиды.
3.Кеңістіктік (үш өлшемді немесе торлы) құрылым. Мұндай құрылым келесідей салынған: молекулалардың ұзын тізбектері бір-бірімен үш өлшемде қысқа тізбектермен байланысқан. (мысалы, вулканизацияланған резеңке):
Макромолекулалардың құрылымы полимерлердің қасиеттеріне айтарлықтай әсер етеді:
* сызықтық және тармақталған полимерлер термопластикалық, еритін;
* сызықтық полимерлер ең үлкен тығыздыққа ие, олардың макромолекулалары бағытталған механикалық өріс осі бойымен бағдарлауға қабілетті (бұл, мысалы, талшықтар мен пленкаларды қалыптастыру кезінде қолданылады);
* торлы (кеңістіктік) құрылымның полимерлері ерімейді, ерімейді, тек еріткіштерде ісінеді; мұндай полимерлер үшін молекулалық массаны анықтау мағынасын жоғалтады (жеке макромолекулалар жоқ, барлық тізбектер бір торға тігілген). Торлы құрылымдарды термореактивті полимерлерден алуға болады.