Сабақтың мақсети: Студентлер қурылыс қарыспалары хаққында тусиникке йие болыў

Қурылыс қарыспаларын таярлаў ушын толықтырғышлар
Әмелий сабақ режеси:
1. Қурылыс қарыспаларын таярлаў ушын толықтырғышлар


Сабақтың мақсети: Студентлер қурылыс қарыспалары хаққында тусиникке йие болыў .
Оқытыу усыллары: Лазерлы проектор, көргизбели материаллар


Майда толтырғыш. Аўыр қурылыс араласпалары ушын майда толтырғыш сыпатында кварц қумлари, дала шпати қумлари сыяқлы табийий қумлар, тығыз таў жынысларыни майдалаб таярланған жасалма қумлар ислетиледи. Жеӊил араласпалар ушын керамзит, аглопорит, перлит, вермикулит, шунгизит, кампорит сыяқлы геўек жасалма толтырғышлар тийкарындағы қумлар; пемза, туф, шлаклар сыяқлы жеӊил тасларнинг қумлари ислетиледи. Қум қурамында ири доналар болса, уни албатта електен өткизиў керек. Қум қурамындағы энг ири доналар диаметри 2 мм ошмаслиги керек. Қурылыс араласпасыныӊ маркасы М100 ҳәм оннан жоқары болса, қурамындағы шаӊ, лой араласпалари муғдары 10% артық болмаслығы керек. Араласпа маркасы М50 ҳәм оннан төмен болса, буюртмачи билан келиўилган ҳалда шаӊ, лой араласпалари муғдары 20% гача болыўы мүмкин. Қум қурамында органик араласпалар меёрдан артық болмаслығы зәрүр.
Суў. Қурылыс араласпалары таярлаўда ичимлик суўи жарамлы есапланады. Басқа суўлар ишлатилса, олар қурамында кислота, ишқор, туз еритпелари ҳәм қалдықлари, углеводород бирикмалари ҳәм ш.к. араласпа байланыстырыўшы моддаси қатыўыга зыянлы тәсир көрсететуғын араласпалар болмаслығы керек.
Арнаўлы имарат ҳәм иншаатлар қурылысында суўды дистилятор мосламаларидан ўтказиб, таза ҳалда ислетиў тавсия етиледи.
Бетонныӊ беккемлиги толтырғышлар донадор қурамына байланыслы болып, ири даналы толтырғышлардан жоқары маркадағы бетонлар таярлаў мүмкин. Улыўма, ири ҳәм майда толтырғышлар фракциялары бири екиншисиниӊ аралық бослығын толтырыў системасында таӊланғаны бетонныӊ тығызлығы ҳәм беккемлиги жағынан мақсетке муўапық.

Қурылыс араласпалары ушын толықтырғышлар сипатинда табиий хəм жасалма тас материаллар – шебин, чақиқ тас (майдаланган тас), табиий хəм жасалма қум ислетиледи. Толықтырғышлардың сыпаты бетон қарыспасына хəм қатқан бетон қасийетлерине ўлкен татсир көрсетеди.

Бөлекшелердиң ирилиги бойынша толықтырғышлар ири (5 мм ден 70 мм ғаша) хəм жуда майда (0,14 мм дан 5 мм ғаша) болады.
Ири толықтырғышлар – чақиқ тас, шебин, табиий хəм жасалма геўик толықтырғышлар.
Табиий тасды майдалаў жолы менен таярланған чақиқ тас қысылыўдағы беккемлигине қарап маркаларға ажратилади:
метаморфик хəм атылып шыққан жынслардан – 1400, 1200, 1000, 800 хəм 600;
Шығынды жынслардан – 1200, 1000, 800, 600, 400, 300 хəм 200.
Шебиннен таярланған чақиқ тас хəм табиий шебин цилиндрда қысылыў ўақтында Др 8, Др 12, Др 16 маркаларына ажратилади. Ири толықтырғышдың қысылыў ўақтындағы беккем шегерасы жобада көрсетилген бетон маркасынанда 1,5 – 2 есе жоқары болыўы керек.