Сабзавот экинларидан мўттасил ва юқори ҳосил олиб туришда маҳаллий

П БОСДИЧ.
ТАНЛАШ ВА Д0КА (СЕЛЕКЦИЯ ИШИ МАДСАДЛАРИГА ЖАВОБ 
БЕРАДИГАН ПОПУЛЯЦИЯЛАР ЯРАТИЛГУНИЧА) СИНОВ 
 
III БОСҚИЧ. 
НАЗОРАТ СИНОВИ ҚОНКУРС ЁКИ СТАНЦИЯ СИНОВИ ДХВЛА'Г 
СИНОВИ 
 
5-расм. Селекция жараѐни (схема). 
Селекция жараѐнининг танлаш деб аталадиган иккинчи босдичи ҳар бир 
авлодда навбатма-навбат бажариладиган иккита тадбирдан: ўсимликларни 
баҳолаш ва кейинги авлод нопуляцияларини яратиш- дан иборат. 
Булгуси авлодларнинг истидболли ота-оналарини ажратиб олиш учун 
ўсимликларни баҳолаш иши битта ѐки бир нечта белгилар бўйича 42 ҳар хил 
усуллар билан бажарилади. БулБуси авлод популяциялари келажак 
авлодларнинг бир текис бўлишини таъминлаб берадиган турли усуллар 
билан яратилади. Дастлабки материални купайтириш усулига ва унинг 
сифатига қараб ялписига, оила ичида ва клонли танлашнинг турли усул-
БИРИН- 
ЧИ 
АВЛОД 
ДАСТЛАБКИ ПОПУЛЯЦИЯ ЎСИМЛИКЛАРИНИ БАҲОЛАШ ВА 
КУПАЙТИРИШ УЧУН ЯХШИЛАРИНИ АЖРАТИБ ОЛИШ 
К
УП
АЙ
Т
ИРЙ
Ш
Ё КЕЙИНГИ 
А
ВЛО
Д
ПОТГУЛ
ЯЦИЯ
ЛА
РЙ 
ЯР
АТИ
Ш 
1 
ИККИН 
ЧИ 
АВЛОД 
ЯРАТИЛГАН ПОПУЛЯЦИЯ ЎСИМЛИКЛАРИНИ БАҲОЛАШ ВА
КУПАЙТИРИШ УЧУН ЭНГ ЯХШИЛАРИНИ ТАНЛАБ ОЛИШ 
СУ11АЙТИРИШ Ё КЕЙИНГИ АВЛОД ПОПУЛЯЦИЯЛАРИ ЯРАТИШ 
1 
УЧИН- 
чи 
АВЛОД 
ЯРАТИЛГАН ПОПУЛЯЦИЯ ЎСИМЛИКЛАРИНИ БАҲОЛАШ ВА ЭНГ 
КУПАЙТИРИШ УЧУН ЭНГ ЯХШИЛАРИНИ ТАНЛАБ ОЛИШ 
КУПАЙТИРЙШ Ё КЕЙШ1ГИ АВЛОД ПОПУЛЯЦИЯЛАРИ ЯРАТИШ 

---

амаллари к;улланилади. Ўсимликларни баҳолаш усуллари ва кейинги авлод 
популяциясини яратиш методлари селекция кцлинаѐтган материалнинг сони 
ўзгариб, сифати яхшиланиб боришини хдсобга олган ҳолда ўзгартириб 
борилади. 
Ўзидан чангланувчи ўсимликлар билан бир нечта авлод давомида иш олиб 
борилганида ялписига ва оила ичида танлаш ўтказилиб, ҳар бир авлод 
хўжалик белгиларига қараб баҳолаб чиқилади, четдан чангланадиган 
ўсимликлар билан ишлашда эса, ялписига ва оила ичида танлашнинг турли 
хилари (жумладан, оддий ва яхшиловчи танлаш, ўсимликларни алоҳида лаб 
ва алоҳида ламасдан ўстириш усуллари), жуфтлаб чатиштириш методи билан 
ярим усул деган метод қўлланилади. Уруғлардан кунаядиган ўсимликлар 
селекциясида селекция жараѐнининг иккинчи босқичи 6-7 ва бундан кўра 
кўпроқ жинсий авлодлар мобайнида давом этиб боради, буларнинг ҳар 
бирида авлодлар хўжалик белгиларига қараб баҳолаб чиқилади. 
Вегетатив йўл билан кўпаядиган ўсимликлар селекциясида эса селекция 
жараѐни камроқ муддат давом этади ва битта авлодни баҳолащцан иборат 
бўлади, ҳолос. Етиштириб чиқарилган ўсимликлар кейин кўпайтирилади ва 
синаш учун топширилади. Дастлабки материал ҳар ҳил нав популяциясидан 
иборат бўлса, 2-3 вегетатив авлод давомида ялписига ѐки якха тартибда 
клонли танлаш ўтказилади. 
Селекция жараѐнининг учинчи босқичи олинган селекция материалгаш 
синаш ишларини ўз ичига олади: хажми ва мураккаблиги жиҳатидан ҳар ҳил 
бўладиган олдиндан ва қонкурс учун ўтказиладиган синовлар шулар 
жумласидандир. Яратилаѐтган нав селекция муассасасида синашда яхши 
натижаларни берадиган ва уруғлари етарли миқдорда бўлса, уни ишлаб 
чиқариш шароитларида - минтақанинг бир нечта хўжаликларида синаб 
кўрилади. 

---