Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Volume 4

Samarkand branch of Tashkent State 
Agrarian University 
Volume 4 | SamTSAU Conference | 2023
Theoretical and practical foundations of 
introducing smart agriculture in Uzbekistan 
O‘zbekistonda aqlli qishloq xo‘jaligini joriy 
etishning nazariy va amaliy asoslari 
 
 
 
 
21
 
May 12-13 
https://samaguni.uz/ International Scientific and Practical Conference 
O„zbekiston Respublikasining ma‟muriy chegarasidagi umumiy maydoni 2022 
yil 1 yanvar holatiga ko„ra jami 44 million 892 ming 400 gektarni, sug„oriladigan yerlar 
esa 4 million 331 ming 700 gektarni tashkil qiladi. Shundan 1,1 million gektarga yaqin 
maydonda paxta ekinlari yetishtiriladi [1]. 
Yuqoridagilarni hisobga olgan holda qishloq xo„jaligning ishlab chiqarishdagi 
ulushini oshirishda hamkor ekinlar yetishtirish tizimini rivojlantirish bugungi kunning 
dolzarb masalalaridan biri bo„lib qolmoqda. 
Foydalanilgan materiallar va usullar.
 
Bugungi kunda Respublikamizda 1,1 
million gektarga yaqin maydonda paxta ekinlari yetishtirilayotganini inobatga olib 
g„o„za qator oralariga hamkor ekin sifatida paxta + loviya, paxta + no„xat, paxta + 
mosh, paxta + yasmiq, paxta + kungaboqar, paxta + piyoz kabi ekinlar yetishtirish 
qishloq xo„jaligida asosiy ekinlar hosildorligiga salbiy ta‟sir etmagan holda qo„shimcha 
mahsulot yetishtirish, dehqon va fermer xo„jaliklarida qo„shimcha daromad olish, 
tuproq sifatini yaxshilash (hamkor ekin sifatida dukkakli ekinlar yetishtirilganda), 
iqlimiy xavflarni kamaytiradi va hosil yetishmasligi ehtimoli, biologik xilma-xillikni 
oshiradi hamda mavjud resurslardan samarali foydalanishni ta‟minlaydi [3, 5]. 
Olingan natijalar va ularning ma’nosi. Hamkor ekin yetishtirish bir vaqtning 
o„zida kamida ikki yoki undan ko„p hosilni bir qismga qo„shish uchun keng 
imkoniyatlarni beradi. Mavjud yerlardan optimal foydalanish orqali yer birligidan 
unumdorlikni oshirishga qaratilgan yer resurslaridir. Ekinlarni tanlash, ekish 
geometriyasi va optimal sxemada va ekinlarning yaxshi rivojlanishida muhim 
ahamiyatga ega oraliq ekish tizimining muvaffaqiyatiga ta‟sir etuvchi omillardir. Paxta 
keng tarqalgan ekin bo„lib rivojlanishining erta bosqichda o„rtacha o„sish sur„atiga ega 
bo„lishi uchun mos keladi hamda oraliq ekinlarni ekish imkoniyatini beradi. Oldingi 
tadqiqotlar shuni ko„rsatdiki, paxta oraliq ekinlari tizimida resurslardan unumli 
foydalanish natijasida nafaqat maydon birligidan, qolaversa yuqori hosildorlikka ham 
erishish imkonini beradi. 
Ekinlarning rivojlanish fazalari bo„yicha tanlashda hamkor ekin yetishtirishni 
amalga oshirishda ekinlarni rivojlanish muddatlari asosiy omillardan biri bo„lib 
hisoblanadi. Aksariyat hollarda tavsiya etiladi hamkor ekin o„sishning har xil davriga 
ega bo„lishi kerak, aks holda bu komponentli ekinlar mavjud resurslar uchun o„zaro 
raqobatlashadi.

---