Samarqand davlat universiteti b. Sh. Safarov kadrlar konsaltingi

M
V
C
ich
i

(11.10) 
bu yerda 
Vich – ishlab chiqarish hajmi; 

---

119 
M – bir ishlovchiga tо‘g‘ri keladigan mahsulot ishlab chiqarish. 
Aniqroq hisob-kitoblar ishlovchilarning kategoriyalari bо‘yicha 
alohida bajariladi. 
Ishbay ishchilar sonini hisoblashda quyidagilar hisobga olinadi: 
– mahsulot mehnat sig‘imi; 
– ish vaqti jamg‘armasi; 
– normalarni bajarilish darajasi; 
– Vaqtbay ishchilar sonini hisoblashda quyidagilar hisobga 
olinadi: 
– biriktirilgan zonalardagi xizmat kо‘rsatishning mehnat sig‘imi; 
– ishchi kuchi sonining normalari; 
– normalangan vazifalarning mehnat sig‘imi; 
– ish vaqti jamg‘armasi. 
Shogirdlar sonini hisoblashda quyidagilar hisobga olinadi: 
-yangi ishchilarni tayyorlashga ehtiyoj; 
-о‘qitishning rejaviy muddatlari; 
-xizmat kо‘rsatish va qо‘riqlash kadrlari. 
Korxonaning kadrlarga bо‘lgan qо‘shimcha ehtiyoji hisobot 
davri boshida umumiy ehtiyoj bilan mavjud kadrlar о‘rtasidagi farq 
sifatida aniqlanadi.
Hisob-kitoblarda ishga chiqmasliklarga alohida e’tibor beriladi: 
k
K
K
Ênv
100


(11.11) 
bu yerda 
K – ishlangan kunlar soni; 
Kk – ishlanilishi kerak bо‘lgan kunlar soni. 
Ishchi kadrlarga qо‘shimcha ehtiyoj quyidagilarni hisobga olgan holda 
aniqlanadi: 
ishlab chiqarish hajmining bir maromli emasligi (masalan, 
mavsumiy) va mos ravishda ishlovchilarning kamayishi; 
kadrlar qо‘nimsizligi tufayli ishlab chiqarish hajmining bir 
maromli emasligi va mos ravishda ishlovchilarning kamayishi; 
Korxonaning mutaxassis va xizmatchilarga bо‘lgan umumiy ehtiyoji 
quyidagi formula orqali aniqlanadi: 
Ke
Cm
A


(11.12) 
bu yerda 

---

120 
Sm – rejalashtirilayotgan davr bо‘yicha tarmoqda mavjud 
mutaxassislar soni; 
Ke – qо‘shimcha ehtiyoj. 
Mutaxassis va xizmatchilarga bо‘lgan qо‘shimcha ehtiyoj 
aniqlanganda quyidagilar hisobga olinadi: 
1) Korxonaning rivojlanishi, ya’ni ishlab chiqarishning kengayishi 
bilan lavozimlarning о‘sishi aniqlanadi: 
b
p
e
A
A
K


(11.13) 
bu yerda 
Ar – rejalashtirilayotgan davrda mutaxassisga bо‘lgan umumiy 
ehtiyoj; 
Ab – bazaviy davrda mutaxassislarga bо‘lgan umumiy ehtiyoj. 
2) 
Mutaxassislar 
lavozimini 
vaqtinchalik 
egallab 
turgan 
amaliyotchilarni qisman almashtirish: 
b
p
e
K
A
K


(11.14) 
bu yerda 
Kb – mutaxassislarning bо‘shab ketishlari (amaliyotchilarni hisobga 
olganda umumiy sonidan 2-4 % tashkil qiladi). 
3) Rahbar va mutaxassislar lavozimini egallagan ishlovchilarning 
tabiiy ketishi о‘rnini qoplash (kadrlar tarkibining demografik 
kо‘rsatkichlari baholanadi, о‘lim hisobga olinadi). 
4) Tasdiqlangan shtatlar rо‘yhatidan kelib chiqilgan bо‘sh ish о‘rinlari 
va bо‘shashi kutilayotgan ishlovchilar. 
Mutaxassisga bо‘lgan ehtiyojlarni uzoq muddatli hisob-kitobi (5 
yildan 
ortiqroq 
muddatga). 
Hisob-kitoblar 
uchun 
tо‘liqlik 
koeffitsiyenti olinadi va u 1 mingta ishlovchiga yoki 1 mlrd. Sо‘m 
ishlab chiqarish hajmiga tо‘g‘ri keladigan mutaxassislar soni sifatida 
naiqlanadi. Unda mutaxassislarga bо‘lgan umumiy ehtiyoj quyidagi 
formula orqali aniqlanadi: 
t
i
K
C
A


(11.15) 
bu yerda 
Si – ishlovchilarning о‘rtacha rо‘yxatdagi soni; 
Kt – normativ bо‘yicha mutaxassislar bilan tо‘liqlik koeffitsiyenti. 

---

121 
Korxona kadrlar bilan ishlash tizimining normativ metodik 
ta’minoti. Kadrlarni boshqarish tizimining normativ metodik ta’minoti 
– bu quyidagi hujjatlar yig‘indisidir: 
- tashkiliy; 
- tashkiliy-metodik; 
- tashkiliy boshqaruv; 
- texnik, me’yoriy-texnik, texnik-iqtisodiy va iqtisodiy.
Normativ metodik hujjatlarga yana norma, qoida, talablar, 
tavsifnomalarni belgilovchi normativ ma’lumot materiallari ham kirib, 
ular mehnatni tashkil etish va kadrlarni boshqarish bilan bog‘liq 
vazifalarni bajarishda foydalaniladi. Bu hujjatlar tashkilot rahbariyati 
va tartib qoidalarni ishlab chiqaruvchi organlar tomonidan 
tasdiqlanadi.