Samarqand davlat universiteti intelektual tizimlar va kompyuter texnologiyalari fakulteti dasturiy injiniring yo

Tarmoq protokollari
Tarmoq pratakollar, kompyuterlarning bir-biriga va internetga ulanish va ma'lumotlar o'zaro almashtirish uchun ishlatiladigan standartlar va protokollar hisoblanadi. Tarmoq pratakollar quyidagilardan iborat bo'ladi:
TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol) - Bu tarmoq pratakollarining asosiy tarmoq pratakollaridir. Ushbu pratakollar, internet va kompyuter tarmoqlari uchun ma'lumotlar o'zaro almashtirishni ta'minlaydi.
HTTP (Hypertext Transfer Protocol) - Bu pratakollar, internetda veb-sahifalarni o'qish va yuklash uchun ishlatiladi.
HTTPS (Hypertext Transfer Protocol Secure) - Bu pratakollar, veb-sahifalarning ma'lumotlarini himoyalash uchun ishlatiladi.
FTP (File Transfer Protocol) - Bu pratakollar, fayllarni internet orqali yuklash va o'chirish uchun ishlatiladi.
SMTP (Simple Mail Transfer Protocol) - Bu pratakollar, elektron pochta xabarlarini internet orqali yuborish uchun ishlatiladi.
DNS (Domain Name System) - Bu pratakollar, internetdagi veb-sahifalarning IP manzillarini nomlar bilan aloqalashtirish uchun ishlatiladi.
DHCP (Dynamic Host Configuration Protocol) - Bu pratakollar, kompyuterlar va tarmoqlar uchun IP manzillarni avtomatik tarzda tayinlash uchun ishlatiladi.
TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol) tarmoq pratakollarining asosiy tarmoq pratakollaridir. Ushbu pratakollar, internet va kompyuter tarmoqlari uchun ma'lumotlar o'zaro almashtirishni ta'minlaydi.
TCP (Transmission Control Protocol) - Bu pratakollar, ma'lumotlarni internet orqali yuborishda qo'llaniladi va ma'lumotlar yuborilishida tuzatish yoki zaxiralangan bo'lishi mumkin bo'lganda, ma'lumotlarni qayta yuborishni ta'minlaydi.
IP (Internet Protocol) - Bu pratakollar, ma'lumotlarni internet orqali yuborishda qo'llaniladi va ma'lumotlarning manzili va boshqa xarakteristikalarini belgilashni ta'minlaydi.
TCP/IP tarmoq pratakollarini ishlatilgan kompyuterlar va tarmoqlar, bir-biriga ma'lumotlar o'zaro almashtirish uchun internet protokollar standartlariga amal qilishgan, deb hisoblanadi. IP manzil va port nummerlarini ishlatib, ma'lumotlarni manzilga yuborish va manzilga yuborilgan ma'lumotlarni qabul qilishni ta'minlaydi.
TCP/IP tarmoq pratakollarining ishlatilishi, internetdagi kompyuterlar va tarmoqlar o'rtasida ma'lumotlar o'zaro almashtirishni ta'minlaydi va internetda ma'lumotlar o'zaro almashtirishni qulay va oson etkazishga imkon beradi.
TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol) tarmoq pratakollarining yaratilish tarixi, 1960-yillarda boshlangan va 1990-yillarda yangilangan.
1960-yillarda, US Department of Defense (DoD) Advanced Research Projects Agency Network (ARPANET) proyekti boshlandi. Bu proyekt, kompyuter tarmoqlarini bir-biriga ulashga yordam beradigan tarmoq pratakollarini yaratishga qaratilgan edi. Bu proyektda, ARPANET kompyuterlarini bir-biriga ulash uchun ishlatiladigan tarmoq pratakollarini yaratishga harakat qilindi.
1970-yillarda, ARPANET proyekti kompyuter tarmoqlarini bir-biriga ulashga yordam beradigan TCP/IP tarmoq pratakollarini yaratishga muvaffaq bo'ldi. TCP/IP tarmoq pratakollarini ishlatish, internetdagi kompyuterlar va tarmoqlar o'rtasida ma'lumotlar o'zaro almashtirishni ta'minlab boshladi.
1980-yillarda, TCP/IP tarmoq pratakollarini ishlatish, internetga manbalar qo'shilishi va internetning chegaralanishi bilan birga keng tarqaldi. 1990-yillarda, internetga manbalar qo'shilishi va chegaralanishi sababli, TCP/IP tarmoq pratakollarining yangilanishi lozim bo'ldi.
TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol) va boshqa tarmoq pratakollarining farqlari quyidagicha:
TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol) - Bu tarmoq pratakollarining asosiy tarmoq pratakollaridir. Ushbu pratakollar, internet va kompyuter tarmoqlari uchun ma'lumotlar o'zaro almashtirishni ta'minlaydi.
OSI (Open Systems Interconnection) - Bu tarmoq pratakollarining asosiy tarmoq pratakollaridir. Ushbu pratakollar, kompyuter tarmoqlari va internet uchun ma'lumotlar o'zaro almashtirishni ta'minlaydi. OSI pratakollarining asosiy farqi, TCP/IP pratakollaridan farqli o'laroq, OSI pratakollarining layering sistemasiga asoslanganligi va layering sistemasini ishlatib ma'lumotlar o'zaro almashtirishni ta'minlaydi.
SNA (Systems Network Architecture) - Bu tarmoq pratakollarining IBM kompaniyasi tarmoqlari uchun ishlatiladigan tarmoq pratakollaridir. SNA pratakollarining asosiy farqi, TCP/IP va OSI pratakollaridan farqli o'laroq, SNA pratakollarining IBM kompaniyasi tarmoqlari uchun ishlatiladiganligidir.
NetBIOS (Network Basic Input/Output System) - Bu tarmoq pratakollarining Windows tarmoqlari uchun ishlatiladigan tarmoq pratakollaridir.