Samarqand davlat universiteti Intellektual tizmlar va kompyuter texnologiyalari fakulteti

Windows

Windows operatsion tizining birinchi versiyasi 1985-yilda eʼtiborga olinmasdan chiqdi. 1992-yilda chiqarilgan Windows 3.0 katta mashhurlikka erishdi. Ikki yil oʻtgach, 3.1 va 3.11 versiyalari paydo boʻldi (oxirgisi toʻliq multimedia qoʻllab-quvvatlashi va mahalliy tarmoqda ishlash kabi muhim elementni oʻz ichiga olgan — shuning uchun u Windows For Workgroups nomini oldi). Windows allaqachon kompyuterda mavjud boʻlgan DOSʼning ustiga oʻrnatildi va faqat uning imkoniyatlarini kengaytirdi. Aslida, bu shunchaki grafik qobiq boʻlib, kompyuterda oʻrnatilgan MS-DOS toʻplamiga oʻrnatiladi.Koʻp vazifalilikning paydo boʻlishi bir vaqtning oʻzida ishga tushirilgan ilovalar soni ikki yoki uchta bilan cheklangan boʻlsa-da, oz miqdordagi tezkor xotira (RAM)ni ishga tushirishga ruxsat bermagan. 640 KB toʻsiq yoʻqoldi va kompyuter unga oʻrnatilgan barcha operativ xotiradan foydalana oldi.Windows oʻzining noyob beqarorligi, tez-tez „qotib qolishi“ va koʻp sonli xatolar bilan ajralib turardi. Bu Windowsʼdagi dasturlarning operativ xotira va protsessor quvvatining boʻlinishi sodir boʻlgan umumiy makonda yashashi kerakligi bilan bogʻliq edi.32-bitli Windows NT, bozorga 1993-yilda chiqqan birinchi versiyasi va oxirgisi 1998-yilda, boshidanoq asosan ish uchun moʻljallangan oʻta barqaror, ishonchli tizim sifatida tuzilgan edi.1997-yil oxirida Microsoft Windows 98ʼning ishlab chiqarishdan oldingi nusxalarini yuz minglab beta testerlarga tarqatdi.Windows 2000 1999-yilda chiqarilgan. Yangi operatsion tizim nafaqat “korporativ” bozor uchun, balki uy kompyuterlarida ham oʻrnashish uchun standart boʻlishi kerak edi. Biroq, kompyuter resurslariga boʻlgan yuqori talablar baʼzi uy foydalanuvchilarini yangi tizimdan uzoqlashtirdi. Aynan shu kamchiliklar, shuningdek, Windows 2000ʼda “oʻyin rejimi”ni qoʻllab-quvvatlash, tuzatishlar va yaxshilanishlardan keyin ham idealdan uzoq boʻlganligi, Microsoftʼni Windows 2000ʼni “yagona, universal operatsion tizim” qilish gʻoyasidan voz kechishga majbur qildi.Windows XP 2001-yilning yozida paydo boʻldi. Bu operatsion tizim “korporativ” operatsion tizim yaʼni Windows XP Server hamda “uy” Windows XP Professional, Windows XP Home naqllari chiqarilgan edi.
Yagona ishlab chiqish platformasi va barcha qoʻllab-quvvatlanadigan qurilmalarga mos keluvchi universal ilovalarning yagona doʻkoni mavjud.
Windows 11 — Windows 10 operatsion tizimining davomchisi hisoblanib, Microsoft tomonidan Windows NT oilasiga mansub boʻlgan shaxsiy kompyuterlar uchun operatsion tizimdir. Uning ilk taqdimoti 2021-yil 24-iyunda boʻlib oʻtdi. Windows 11 2021-yil 5-oktyabrda Windows 10 bilan ishlaydigan muvofiq qurilmalar uchun Windows Update orqali bepul yangilanish sifatida chiqarildi.

Mac OS

Apple Macintosh shaxsiy kompyuterining evolyutsion tarixi 1976-yilda Stiv Jobs va Stiv Voznyak 48 kb operativ xotira va MOS 6502 protsessor bilan jihozlangan birinchi Apple kompaniyasini qurganlarida boshlangan. Applening ilk modellarida SOS (Sophisticated Operating System) va DOS-3 kabi oddiy konsol operatsion tizimlari ishlatilgan. 1984-yil aprel oyida Apple kompyuterini bozorga chiqargandan soʻng kompaniya oʻzining birinchi operatsion tizimini grafik qobiqli interfeysga ega boʻlgan MacOS 1.0 deb nomlangan ishlab chiqish va tijoratlashtirishga muvaffaq boʻldi.1985-yilning yanvarida ilk bor taqdim etilgan platforma haqiqiy sensatsiyaga aylandi, chunki shu paytgacha hech bir kompaniya bunday ixcham, ishonchli va ishlatish uchun qulay tizim yarata olmagan edi. MacOS 1.0 ish maydoni toʻrtta ochiladigan tizim menyusi toʻplamini oʻz ichiga olgan vazifalar panelini, diskdan oʻchiriladigan obyektlar uchun savatcha va foydalanuvchiga kataloglar va fayl obyektlari bian turli operatsiyalarni bajarishga imkon beruvchi “Macintosh Finder” deb nomlangan fayl boshqaruvchisini oʻz ichiga olgan. Ish stolida tizim diskiga va boshqaruv paneliga yorliqlar mavjud boʻlib, ularda onlayn yordam tizimi va operatsion muhitni sozlash elementlari mavjud boʻlib, operator bu yerda ishga tushiriladigan papkalar va dasturlar uchun piktogrammalarni mustaqil ravishda joylashtirishi mumkin edi. MacOS 1.0 sichqoncha yordamida boshqarildi.1986-yil 26-noyabrda Apple Apple II seriyali kompyuterlar uchun macOS 1.0 versiyasi asosida ishlab chiqilgan va Apple II Desktop deb nomlangan grafik oyna oynasi qobigʻining chiqarilishini e’lon qildi. Ushbu oyna muhiti MacOSʼning birinchi versiyasidan katta farqlarni oʻz ichiga olmaydi, faqat ishlab chiquvchilar Macintosh Finderʼni oddiyroq fayl boshqaruvchisi “Selector” bilan almashtirdilar, bu esa disklarda saqlangan maʼlumotlar bilan elementar operatsiyalarni bajarish va turli dasturlarni ishga tushirish imkonini berdi. Oynalarni ochish va yopish protseduralari endi animatsiya effektlari bilan birga boʻldi, bu esa tizim interfeysidan foydalanishni yanada yoqimli qildi. Apple II Desktop dasturiy taʼminot toʻplami mustaqil operatsion tizim emas edi, bu shunchaki foydalanuvchilarga shaxsiy kompyuter disklari tarkibi bilan yanada qulayroq ishlash imkonini beruvchi qulay grafik plagin (ustqurilma) edi.Keyinchalik, Apple IIGS seriyali kompyuterining paydo boʻlishi bilan ushbu kompyuter tomonidan ishlatiladigan operatsion tizim uchun grafik interfeysni yaxshilashga obyektiv ehtiyoj paydo boʻldi. Koʻp oʻtmay, Apple bozorga GS/OS System 6.0.1 deb nomlanuvchi yangi macOS ilovasini chiqardi.