Samarqand davlat universiteti raqamli texnologiyalar fakulteti informatika o

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI

OLIY VA O`RTA MAXSUS TA`LIM VAZIRLIGI

SAMARQAND DAVLAT UNIVERSITETI

RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR FAKULTETI

INFORMATIKA O’QITISH METODIKASI

YO’NALISHI

Ma`lumotlar bazasi fanidan
AMALIY MASHG`ULOT

MAVZU: MySQL ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimida ishlash.
Bajardi: Tuychiyev Y
Tekshirdi: Rashidov.A

SAMARQAND-2021

MySQL ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimida ishlash.

Bu amaliyot darsimizda biz Open Server (lokal server) dasturi tarkibidagi MySQL ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi bilan ishlaymiz. Buning uchun eng avvalo Open Server dasturini ishga tushiramiz. Dasturni ishga yurgizganimizdan so’ng masalalar panelida hosil bo’lgan yashil bayroqchani sichqoncha ko’rsatgichi bilan tanlaymiz va hosil bo’lgan 1-rasmdagi oynadan Дополнительно bandini tanlaymiz va hosil bo’lgan qismmenyudan PhpMyAdmin. Natijada quyida 2-rasmda ko’rsatilgan brouzer oynasi hosil bo’ladi. Bu oynadan biz dastur interfeysi tilini o’zgartirishimiz va foydalanuvchi nomi va uning paroli yordamida tizimga kirishimiz mumkin.

Tillar ro’yxatidan o’zbek tilini tanlaymiz va foydalanuvchi darchasiga root deb yozamiz va вперëд tugmasizni bosamiz (odatda Open Server o’rnatilganda foydalanuvchi nomi root va parolsiz bo’ladi). Natijada brouzer oynasida 3-rasmda tasvirlangan oyna hosil bo’ladi:

3-rasm

Bu oynada qizil to’rtburchak ichida ko’rsatilgan sohada ma’lumotlar bazalari nomlari joylashadi. Yashil to’rtburchak ichida joylashgan тема bandi yordamida dastur interfeysi ko’rinishini tanlashimiz mumkin.

O’zbek tilida interfeysdagi bazi so’zlar to’g’ri tarjima qilinmaganligi sababli tilni rus tiliga o’zgartiramiz.

Базы данных menyusini tanlasak quyidagi 4-rasmdagi oyna hosil bo’ladi:

4-rasm

Bu menyu yordamida biz mavjud ma’lumotlar bazasini ko’rishimiz (База данных ustunida), ularni belgilab o’chirishimiz (belgilagandan so’ng belgisini bosish yordamida) yoki bu ma’lumotlar bazasidan foydalanuvchilarning imkoniyatlar chegarasini tahrirlashimiz ( piktogramma yordamida) va yangi ma’lumotlar bazasini yaratishimiz (Создат базу данных darchasiga yangi ma’lumotlar bazasi nomini kiritib Создат tugmasini bosish yordamida) mumkin.

Yangi “Talabalar305” nomli jadval yaratamiz.

Создать tugmasini bosganimizdan so’ng dastur oynasining ma’lumotlar bazalari ro’yxatida Talabalar305 nomli ma’lumotlar bazasi hosil bo’ladi. Uni sichqoncha chap tugmasi yordamida tanlasak quyidagi 5-rasmdagi oyna hosil bo’ladi:



5-rasm

Bu ma’lumotlar bazasida jadval yaratmoqchi bo’lsak Создат таблицу bandining Имя darchasiga jadval nomini va Количество столбцов darchasiga maydonlar sonini kiritamiz. Talabalar305 nomli jadval hosil qilamiz va undagi maydonlar sonini 6 deb tanlab olamiz va ok tugmasini bosamiz. Natijada 6-rasmdagi oyna hosil bo’ladi. Bu oynaning Имя ustini yordamida yaratayotgan jadvaldagi maydonlar nomini, Тип ustuniga maydon qiymati turlarini, Длина/значения ustuniga maydon qiymatlari uzunligini, По умолчанию ustuniga jimlik qoidasi bo’yicha maydonga qanday qiymat qabul qilishini, Сравнение ustuniga maydon kodirovkasini kiritamiz.

6-rasm

Jadvalni quyidagicha 7-rasmda keltirilganidek to’ldiramiz.

7-rasm

Agar yana birorta maydon qo’shmoqchi bo’lsak Добавить поле(я) darchasiga nechta maydonni qo’shmoqchiligimizni kiritamiz va ok tugmasini bosamiz ( ). Misol uchun ikki ta maydon qo’shmoqchimiz, unda Добавить поле(я) darchasiga 2 kiritamiz va ok tugmasini bosamiz natijada bizga yanana ikkita maydon qo’shib beradi. Qo’shilgan maydonlarga ham kerakli ma’lumotlarni kiritamiz (8-rasm).

8-rasm

Bu oynaga etibor bersak Индекс ustuniga PIMARY va A_I maydoni belgilangan. Bundan maqsad Id maydonini avtomatik to’ldiradigan qilishdir. Agarda bir yoki ikkita maydon ortiqcha bo’lsa buning umuman zarari yo’q, chunki agar ushbu oynada biror maydon haqidagi ma’lumotlar kiritilmasa tizimning boshqa biror joyida bu maydonlar aks etmaydi (xuddi yo’qdek). Maydonlarni to’ldirib bo’lgacha ɋɨɯɪɚɧɢɬɶ tugmasini bosamiz va jadval strukturasini yaratib olamiz.

Hosil bo’lgan jadvalimizni struktura menyusi yordamida ham uni qanday tuzilganligini ko’rishimiz mumkin (9-rasm):

9-rasm