Samarqand iqtisodiyot va servis instituti r. S. Amriddinova

5. Mehmonxonaning hayotni ta’minlash tizimlari 
Mehmonxona turli-tuman muhandislik uskunalari bilan jihozlanadi. Ularni 
ishlaydigan holatda saqlash tegishli texnologiyalar yordamida ta’minlanadi. Bunda 
xavfsizlik texnikasi va mehnatni muhofaza qilish talablariga rioya qilinishi kerak. Har 
xil shovqinlar, tebranishlar, yetarli bo‘lmagan yoki keragidan ortiq yoritish, issiqlik, 
namlik, binoda zararli moddalarning mavjudligi xodimlar va mijozlar sog‘lig‘iga 
ziyon yetkazadi.
Vodoprovod tarmog‘i mehmonxona binosini ichimlik suvi va xo‘jalik-maishiy 
ehtiyojlar uchun suv bilan ta’minlaydi. Ifloslangan suv kanalizatsiya sistemasiga 
tushib, oqib ketadi. Mehmonxonalar sovuq suv, issiq suv va yong‘inni o‘chirish 
uchun suv bilan ta’minlanadi.
Mehmonxonalarga keluvchi suvning sifati va harorati mamlakat standarti 
talablariga mos kelishi kerak.
Suv sarfi sovuq va issiq suv bilan ta’minlash sistemalari uchun alohida 
hisoblanadi. Bitta mijozga bir kunda 300 litrgacha suv sarfi to‘g‘ri kelishi mumkin. 
Amaldagi suv sarfi shuningdek suv olish joylari (nomer fondi, kirxona, sauna, 
basseyn va b.)dagi suv sarfi bilan ham tavsiflanadi.
Mehmonxonalarni isitish uchun suv, bug‘ yoki havo bilan isitish har xil 
sistemalari qo‘llanadi. Tabiiy va mexanik ventilyatsiya yo‘li bilan mehmonxona 
xonalaridagi ifloslangan havo chiqarib yuboriladi va toza havo kiritiladi. 
Mehmonxonalarda havoni allergenlar va iflosliklardan tozalash, ichki iqlimni tartibga 
solish texnologiyalari qo‘llaniladi.
Yoritish, isitish va boshqa shunga o‘xshash maqsadlarda elektr energiya 
sarflanadi. Elektr ta’minoti tizimida ikkita alohida sxema – asosiy manbadan va 
zaxira manbadan tok bilan ta’minlash sxemalari nazarda tutiladi.
Yong‘in signalizatsiyasi sistemasi harajatlari tunash qiymatining 1% ni tashkil 
qiladi. Mehmonxonada yong‘in chiqishi sabablari xilma-xil: chekuvchilar (22,5%), 
elektr jihozlarning nosozligi (19,7%), texnikaning nosozligi (18%), oshxonada 
yong‘in chiqishi (16,3%).
Chet elda o‘tkazilgan tadqiqotlar yirik mehmonxonalarning atigi 26% da 
xonalarni yong‘indan himoyalash tadbirlari to‘la, 25% da esa - qisman bajarilishini 
ko‘rsatdi. O‘rtacha sig‘imli mehmonxonalar uchun ushbu ko‘rsatkich tegishincha 11 
va 12% ni tashkil etadi. Yirik va o‘rta mehmonxonalar uchun yong‘in signalizatsiyasi 
avtomatlashtirilgan sistemasi yong‘in haqida ogoh etuvchi birdan-bir ishonchli vosita 
hisoblanadi.
Mehmonxonaning yong‘in signalizatsiyasi sistemasini yarim avtonom tarzda 
tashkil qilish tavsiya etiladi. Markazlashtirilgan qo‘riqlash pultiga naqd pullarni 
vaqtinchalik saqlash xonalari, kassalar, valyuta ayirboshlash shoxobchalarida 
o‘rnatilgan signalizatsiya kichik sistemasi haqida axborot keladi. qolgan barcha 
xonalar uchun avtonom signalizatsiya sistemasi amal qiladi.
Mehmonxonaga xabar berish sistemasi ko‘p maqsadli audiosistema shaklida 
bo‘ladi. Sistema funksiyalariga quyidagilar kiradi: yuzaga kelgan favqulodda vaziyat 
haqida xodimlarga xabar berish; mikrofon orqali axborot berish yoki oldindan 
yozilgan axborotni eshittirish; yangiliklar va radiodasturlarni translyatsiya qilish.

---


51 
Mehmonxonalarning televizion sistemalari vazifasiga qarab kuzatish, qo‘riqlash, 
axborot sistemalariga tasniflanadi. Televizion kuzatish sistemasi mehmonxonaning 
ishlab chiqarish jarayonlari, xizmatlarini nazorat qilish imkonini beradi.
Mehmonxonaning mahalliy hisoblash tarmog‘i biznes markazi va alohida 
xizmatlarni (ayniqsa, joylashtirish xizmatini) qo‘llab-quvvatlash hisoblash 
tarmog‘idan tashkil topadi. Mehmonxonaning hisoblash tarmog‘i nomerlarni 
rezervlash va chiptalarni bronlash uchun mehmonxonalarning tarmoqlariga chiqish 
imkoniyatiga ega bo‘lishi kerak.