Samarqand veterinariya meditsinasi instituti

Dastlabki quritishdan keyin namlikni aniqlash. Don tarkibida namlik 18% 
dan ortiq bo’lgan hollarda, namlikni aniqlash ikki yo’l bilan, ya’ni dastlab quritib 
amalga oshiriladi. 
Dastlabki quritish uchun texnik torozilarda 20 gr don tortilib 8-10 sm diametrli 
yuza idishga joylanadi va quritish javonida 105
0
haroratda 30 daqiqa davomida bir 
oz quritiladi. Shu vaqt o’tgandan keyin idish javondan olinadi, ochiq holatda 
sovutiladi va 0,01 aniqlikda tortiladi. So’ngra don tegirmonchada (DAST da 
belgilanganidek kattalikda) yanchiladi va har biri 5 gr dan ikki namunacha 
tortiladi. Quritish javonida namunalar 130
0
haroratda 40 daqiqa quritiladi. Dondagi 
namlik hisobi-ni aniqlash quyidagi formulada amalga oshiriladi:
Xq100-(S·ch) 
bu erda: 
X – don namligi (%); 

---

121 
S – quritilgandan keyingi maydalanmagan 20 gr og’irlikdagi don; 
ch – dastlabki quritilgan va quritilgandan keyingi maydalangan 5 gr don 
og’irligi. 
Ushbu formula quyidagicha echiladi. Dastlabki quritilgan va maydalangan 5 gr 
donni quritish natijasida nam (5-ch) lik bug’lanadi. Dastlabki quritilgan donning 
hamma namunadan (S) esa: 
5
)
5
(
ч
С


Quritilgunicha 20 gr nam donda namlik mavjud. 
5
)
5
(
)
20
(
г
С
С
Х





yoki 
г
С
Х



5
)
20
(
Namlikni umumiy miqdorini foizda quyidagi formula orqali echiladi:
)
100
20
100
5
20
ч
С
С





Namlikni har biri 5 gr namunada alohida hisoblanadi. Namlik foizi esa ikki 
aniqlashning o’rtacha arifmetik ma’lumotlardan 0,1 aniqlikkacha ko’rsatiladi. 
Ikkala parallel aniqlash o’rtasidagi farq 0,25% dan oshmasligi kerak. 
Misol, agar quritilgandan keyin 20 gr namunadagi maydalanmagan don 
og’irligi 17,82 gr, maydalangan donning 5 gr namunachani batamom quritilgandan 
keyingi og’irligi (ch) 4,35 gr teng bo’lsa, namlik foizi formula bo’yicha quyidagiga 
teng bo’ladi: 
100-(17,82·4,35)=100-77,52=22,48%