Samarqand veterinariya meditsinasi instituti

 
 
O`zlashtirish uchun savollar. 
1. Meva va sabzavotlarda imunitet past yoki yuqori bo`lishi nimalarga bog`liq? 
2. Kraxmal olishda kartoshkaning qaysi navlaridan foydalaniladi? 
3. Kartoshka va sabzavotlar nima uchun katta-kichigi saralanib saqlanadi? 
4. Qayta ishlashga mo`jallangan mevalarga qanday talablar qo`yiladi? 
 
 
 
 
 
 
12-ish. Meva va sabzavotlarning texnik shartlari. Meva-sabzavotlar va 
ulardan qayta ishlangan mahsulotlar sifatini organoleptik usulda baholash

---

43 
Darsning maqsadi: texnik shartlar va standart tushunchalari bilan tanishish. 
Talabalarga yetishtirilgan mahsulotni savdo-sotiq yoki qayta ishlashga 
topshirayotganda ularning sifatini to'g'ri aniqlashni o'rgatish. 
Jihoz va materiallar: 
1. penetrometr; 
2. qalam, torozi; 
3. xalqaro standartlar; 
4. meva namunalari; 
5. chizg'ich, degustasiya varag'i. 
Ishlash tartibi. Talabalar 3-4 kishi bo'lib guruhlarga bo'li-nishadi va 
mahsulotning avvalo tovar sifatini aniqlashadi (meva-sabzavotlarni katta-
kichikligi, tashqi ko'rinishi, yetilganligi, shakli va boshqalar). Keyin shu guruhlar 
yangi uzilgan mahsulotga organoleptik baho qo'yishini o'rganishadi (8-rasm). 
 
1-rasm. Penetrometr asbobida mevaning pishganlik darajasini aniqlash: 
1-silindrli; 2-siferblatli. 
Yangi uzilgan meva va sabzavotlarning organoleptik baho-lanishi uchun sifat 
saqlashning quyidagicha mohiyat koef-fisiyentlari shkalasi belgilanadi: 
o'lchami (diametri)
0,15 
shaklining to'g'riligi, tipikligi 
0,1 
tashqi ko'rinishi 
0,2 
ranggining jadalligi
0,15 
ranggining bir xilligi
0,15 
ta'mi 
0,6 
hidi 
0,4 
qoplovchi to'qimalarining konsistensiyasi 
0,1 
yumshoq, seret konsistensiyasi 
0,2 
Shunday qilib, ushbu namunaning organoleptik baholanishi sifat saqlashning 
mohiyat koeffisiyentlarini hisobga olganda 8,8 ballni tashkil etadi. 
1 
2 

---

44 
Meva va sabzavotlarni qayta ishlashdan olingan mahsulot-larning organoleptik 
baholanishi uchun sifat saqlashning quyidagicha mohiyat koeffisiyentlari shkalasi 
belgilanadi: 
tashqi ko'rinishi 
0,15 
meva, sabzavotlarning ranggi 
0,1 
sharbat, namakob ranggi 
0,1 
sharbat, namakobning tiniqligi 
0,1 
meva, sabzavotlarning konsistensiyasi
0,35 
ta'mi 
0,7 
hidi 
0,4 
tipikligi
0,1 
Shunday qilib, ushbu qayta ishlangan mahsulot namunasining organoleptik 
baxolanishi sifat saqlashning mohiyat koef-fisiyentlarini hisobga olganda 8,6 ballni 
tashkil etadi. 
Meva va sabzavotlarni organoleptik baholash (yangi uslub bo'yicha) 6, 7-
jadvallarda keltirilgan. 
1-jadval