Sanoat elektromontaji

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

8-Tajriba: START-STOP boshqaruv zanjiri
 
Tajriba maqsadi 
1. Asosiy zanjirlarni amalda qo’llay olish. 
2. START/STOP zanjirini tushunish va yig’a olish. 
3. Tok zo’riqishidan himoyalovchi releni qo’llay olish. 
❖ Qisqacha nazariya. 
1. Elektromagnit kalit(kontaktor) 
Elektromagnit kalit zo’riqishdan himoyalovchi asbob bo’lib, u magnit kontaktor va issiqlik relesidan 
iborat bo’ladi. Elektromagnit kalit asinxron yuritmalarni ishga tushirish va himoyalashda keng qo’ll
aniladi. 
8.1-rasm. Elektromagnit kalit ichki zanjiri tuzilishi va tashqi ko’rinishi 
2. Issiqlik relesi (Tokni chegaralovchi rele). 
 (a) Tashqi ko’rinishi 
 
(b) Shartli belgisi 
8.2-rasm. Tokni chegaralovchi rele shartli belgisi va tashqi ko’rinishi 

---

Issiqlik tok relesi tok kuchi chegaraviy qiymatdan ortib ketganda zanjir ta’minoti kontaktlarini uzadi
. Bu qurilma asinxron yuritmani tok ortib ketishidan himoya qiladi. Bu qurilmadagi kontaktlarga o’r
natilgan bimetal plastina katta tok ta’sirida qizishi natijasida elastiklik kuchlari ta’sirida uziladi va as
inxron yuritma cho’lg’amlarining qizib ketishini yoki kuyishi oldini oladi.
❖ Tajribani bajarish tartibi. 
1. Tayyorgarlik
① Asbob-uskunalarni va materiallarni tayyorlang va ishchi holatini tekshiring. 
② Tester bilan kontaktlar ishchi holatini tekshiring. 
2. Zanjir chizmasini tayyorlash uchun zarur bilimlar va tushunchalar 
① Ishlash davomida tok o’tishiga e’tibor qiling.
② Ishga tushish tartibi va talablari (rasm 8.3) 
❶ Ta’minlash manbai 3-faza 220 V.
❷ GL ni yoqish uchun avtomatik ulagichni (MCCB) ulang ON. 
❸ MK va uch fazali asinxron yuritmani ishga tushirish, RL ni yoqish ON GL nio’chirish OFF uchu
n START tugmasini bosing. 
❹ MK ni uzib uch fazali asinxron yuritmani ishdan to’xtatish, RL uzish OFF GL yoqish ON uchun 
STOP tugmasini bosing.
❺ Zo’riqish holatida issiqlik relesi(THR) zanjirni uzadi va uch fazali asinxron yuritma to’xtaydi va 
GL lampa yonadi.
 
8.3-rasm. Ish tamoyili chizmasi. 

---

③ 8.4-rasmdagi vaqt diagrammasini chizing va tushuntiring.