ҳар бир ишлаб чиқариш циклида сарфланадиган қиймати меҳнат маҳсулотига бир йўла тўлалигича ўтказиладиган ва натурал шакли ва физик – кимёвий хусусиятлари ўзгарадиган ишлаб чиқариш фондларининг бир қисми тушунилади.
Айланма фондлар
Корхонанинг айланма фондлари қуйидаги 3 қисмдан иборат:
- ишлаб чиқариш захиралари;
- тугалланмаган ишлаб чиқариш ва ўзида ишлаб чиқарилган ярим тайёр маҳсулотлар;
- келгуси давр харажатлари.
Ишлаб чиқариш захиралари – ишлаб чиқариш жараёнига киритишга тайёрланган меҳнат предметларидир. Улар таркибига хом-ашё, асосий ва ёрдамчи материаллар, ёқилғи, сотиб олинган ярим тайёр маҳсулотлар ва бутловчи буюмлар, асосий фондларни жорий таъмирлаш учун эҳтиёт қисмлар киради.
Тугалланмаган ишлаб чиқариш ва ўзида ишлаб чиқарган ярим тайёр маҳсулотлар жумласига қуйидагилар киради: ишлов бериш ёки йиғиш жараёнида турган материал, деталлар, буюмлар, корхона цехларида ишлов бериб тугатилмаган ва шу корхонанинг бошқа цехларида ишлов беришга мўлжалланган ярим тайёр маҳсулотлар
Келгуси давр харажатлари – бу айланма фондларнинг номоддий элементлари бўлиб, улар таркибига янги маҳсулотни тайёрлаш ва ўзлаштириш билан боғлиқ харажатлар киритилади. (Масалан, конструкция учун харажатлар, шунингдек янги турдаги маҳсулот ишлаб чиқариш учун технологияга, кайта жихозлашга кетган харажатлар ва бошқалар).
Aylanma fondlar alohida elementlari orasidagi o’zaro nisbat (% larda) ularning strukturasini tashkil etadi. Aylanma mablag’lar taxminiy strukturasi quyidagicha(sanoatda):
Aylanma fondlar (100 %)
Ishlab chiqarish zaxiralarida (70%)
Ishlab chiqarish jarayonida (30%)
Xom-ashyo va asosiy materiallar (28%)
Sotib olingan yarim tayyor ma’sulotlar (10%)
Yordamchi materiallar (8%)
Yoыilьi va elektr energiya (4%)
Joriy taomirlash uchun e’tiyot ыismlar (3%)
Tara va tara materiallari (3%)
Arzon va tez eskiruv-chi buyumlar (14%)
Tugallanmagan ishlab chiыarish (19%)
Щzida ishlab chiыargan yarim tayyor ma’sulotlar (6%)
Kelasi davr xarajatlari (5%)
Do'stlaringiz bilan baham: |
