Sariq devni minib

SHAYTONNING YELKASIGA IGNA SANCHDIM
Birjihatdanolibqaraganda, oyimuygakiritmayto‘g‘riishqilganekan. Negadesangiz, o‘shapaytlarda men sehrliqalpoqaxtaribegasiko‘chibketganhovlilarni, go‘ngtepalarni, eski-tuskikiyim-boshlartashlanadiganburchak-surchaklarnitintuvqilibyurganedim. BiroyavvalQashqirqishloqdaturadiganbuvimbiznikigamehmongakelib, sehrliqalpoqhaqidaertakaytibberuvdi.Qalpoqnikiyibolganazamatyigitbiramishlarqiladiki, biramqahramonliklarko‘rsatadiki, agar eshitsangiz, og‘zingizochilibqoladi. U hammaniko‘ribturadi. Uniesahechkim, engko‘zio‘tkirodamlar ham ko‘rolmaydi.
- Buvi, buvijon, o‘shaqalpoqningrangiqanaqa? - debso‘radimhovliqib.
- Oqjundanto‘qilgan.
- Uniqayerdantopsabo‘larkin?
- O‘shaqahramonqarib-chiribo‘layotgandaqalpoqnishuatrofdagihovlilardanbirigayashiribketgan, bolam.
- Topsabo‘larmikan?
- Negabo‘lmasekan. Izlasang, albattatopasan, o‘g‘lim.
Xullas, o‘shakechadanbuyonoromimniyo‘qotganman.Kechasi-yukunduzitinimbilmaysehrliqalpoqaxtaraman.Ishonsangiz, izlamaganjoyimqolmadi.Faqateskiqishloqningchekkasidagitashlandiqbiruyqolgan, xolos. Bu hovlikimniki - hechkimbilmaydi. Hatto, oyim ham aniqbirnarsaaytaolmadi.
Kechqurunuygakirishdanmahrumbo‘lgach, oyimaytyapti deb, qo‘shnimizdanikkitanonniqarzgaoldim-da, qorong‘itushishibilano‘shahovlitomonyo‘loldim. Tashlandiquydanxunugibo‘lmasekan. Qaysiburchakkaqaramang, ajinami, alvastimiko‘zinilo‘qqilibmengabaqrayibturgangao‘xshaydi. Hattonazarimdaikkimartabo‘ri ham ko‘ringandekbo‘ldi. Keyinbundoqsinchiklabqarasam, ikkovi ham mushukekan.Men titkilamaganburchakqolmadi.Teshikkibor, hammasigaqo‘lsuqibko‘rdim...
Birmahalcharchab, suvsab, holdantoyibo‘tiribqolibman.Mudrayboshladim.Yo‘q, men uxlamasligimkerak, dedimo‘zirtigao‘zim. Keyinshartta o‘rnimdanturibsalichkariroqkirdim. Molxonabo‘lsakerak, oxurdabirto‘plattayotibdi. Orasinititkilaganedim... topdim, ishonasizmi, topdim, xuddio‘shaningo‘zi! Oqmayinjundan, chekkasigaipakdanchiroylihoshiyatikilgan!
- Salom, qalpoqcham! - qichqiribyubordim.
- Salom, Hoshimjon! - deganovozeshitildi.
- Men seniaxtaribyuruvdim.
- Men senikutibyotuvdim...
Boshimgaildim-u uytomonqushbo‘libuchdim. Axir men uningchinakamsehrliqalpoqekanliginisinabko‘rishimkerakedi-da

Siz turli-tuman qiziqarli hodisalarga boy sarguzasht asarlarni ozmi-ko‘pmi o‘qigansiz, albatta. Aslida sarguzasht deb boshdan kechirilgan voqealarga aytiladi, biroq adabiy asardagi har qanday voqeani ham sarguzasht deyish mumkin emas. Sarguzasht asarda favqulodda qiziq va g‘aroyib voqealar, o‘quvchini hayajonga soladigan tasvirlar, kechinmalar ko‘p bo‘ladi. Bunday asar kishini doim hayajonda ushlab turadi, uni o‘qiganingizda bu yog‘i nima bo‘larkin deya qiziqishingiz ortib boradi. JonatanSviftning «Gulliverningsayohatlari», Daniel Defoning «RobinzonKruzo», JyulVernning «O‘nbeshyoshlikapitan» kabikitoblarianashundayasarlardandir.Ulardaqahramonlarko‘zko‘rib, quloqeshitmaganvoqealarniboshdankechiradilar, dahshatlito‘siqlargaduchkeladilar. Bundayasarlardabirozmubolag‘a, birozfantastiktasvirustunlikqilganitufayliularnimuxlislarboshdanoxirhayajonbilano‘qiydi.

O‘zbekadabiyotida ham qahramonlarhayotisarguzashtlikechadiganasarlaranchagina. Jumladan, AlisherNavoiyning «FarhodvaShirin» dostoninisarguzashtasarningmukammalnamunasidesabo‘ladi. UndaFarhodningAxramandevniyengishibilanbog‘liqvoqealar, Yosumankampirkirdikorlarihaqiqiysarguzashtasargaxostarzdatasvirlangan.
Keyingidavradabiyotimizdayaratilganasarlar, jumladan, SizyuqoridatanishganXudoyberdiTo‘xtaboyevning «Sariqdevniminib» romani ham sarguzashtusulidabitilganasarhisoblanadi.Unda 6-sinf o‘quvchisiHoshimjonRo‘ziyevningqilmishlarijudaqiziqarlivoqealarasosidahikoyaqilinadi. Bu asardafantastikvadetektivholatlaruyg‘unlashgantarzdaifodaetilgan. Garchiasarda real voqealartasvirlanayotganbo‘lsa-da, undagifantastik, detektivunsurlarromannihayajonbilano‘qilishinita’minlaydi.
Sarguzashtasarlarqiziqarlibo‘lishi, ajoyib-g‘aroyibvoqealarga boy bo‘lishitufaylikitobxondunyoqarashini, fantaziyasinio‘stirishgaxizmatqiladi. Shuninguchun ham Sizlargavaqt-vaqtibilansarguzashtasarlarnio‘qibturishnimaslahatberamiz.