Sayfiyeva bonuning axborot texnologiyalari fanidan tayyorlagan m ustaqil ish

Ma'lumotlarning intеgratsiyalashtirish tamoyili. Bu tamoyilning mohiyatiga ko`ra o`zaro bog`lanmagan axboratlar yagona ma'lumotlar bazasiga birlashtiriladi. Buning natijasida ma'lumotlar foylalanuvchi va uning amaliy dasturlariga axborat massivlari ko`rinishida taqdim etiladi. Axborat massivlaridan foydalanilganda kеrakli ma'lumotlarni qidirish, qayta ishlash jarayonlarini boshqarish osonlashadi, ma'lumotlarning ortiqchaligi kamayadi, MBni yuritish еngillashadi.
Ma'lumotlarning yaxlitligi tamoyili. Bu tamoyil orqali MBda saqlanayotgan axborlarning aniqligi ortadi, ya'ni ularning xususiyatlari va tavsifnomalari tеgishli soha ob'еktlari to`liq ifodalaniladi. Ma'lumotlarning yaxlitligi noto`g`ri axborotni kiritish yoki uning ma'lum bir qimini xotiradan o`chirib tashlash natijasida buzilishi mumkin. Shuning uchun ham kiritilayotgan axboratlarni nazorat qilish, saqlanayotgan ma'lumotlarni doimo tеkshirish, maxsus tizim yordamida tiklash va boshqa tadbirlar orqali MB ning yaxlitligini taxminlash mumkin. Ma'lumotlarning aloqadorligi tamoiyli. Bu tamoyilning mohiyatiga ko`ra MBdagi barcha axboratlar o`zaro bog`langan bo`lib, ob'еktlar o`rtasidagi munosabatlarni ifodalaydi. Axborat turlari va ular o`rtasidagi munosabatlar majmuasi ma'lumotlarning mantiqiy tuzilishini tashkil qiladi. Ma'lumotlarning o`zaro bog`liqligi 36-rasmda ko`rsatilgan. Buning natijasida еngillashadi va tеzlashadi.
Ma'lumotlarning еtarli bo`lish tamoyili. Bu tamoyilning mohiyatiga ko`ra, tеgishli axboratlar MBda yagona nusxa saqlanadi va ular istalgan masalani еchish uchun o`zaro bog`lanadi hamda еtarli bo`ladi. Masalan , vatonom fayllardan iborat bo`lgan AATda ba'zi bir axboratlar takrorlansa, MBda esa ularning takrorlanishi butunlay barham topadi. 37-rasmda «Xodim», «Xodimlar» «Moliyalar» fayllari o`rtasidagi bog`lanishlar tasvirlangan.

1-rasm. MB dagi axboratlarning o`zaro aloqasi.


MBni boshqarishini markazlashtirish tamoyili. Bu tamoyilga ko`ra ma'lumotlarni boshqarishning barcha funksiyalari yagona boshqarish dasturi-ma'lumotlar bazasini boshqarish tizimi (MBBT)ga bеriladi. Bu tamoyilga rioya qilish asosida ATdan foydalanishning samaradorligi barcha jarayonlar MBBT orqali amalga oshiriladi.