Sayirning bolalar hayotidagi ahamiyati. Bolalarning toza havoda sayr qilishi qanchlik muhim

Sayirning bolalar hayotidagi ahamiyati. 
Bolalarning toza havoda sayr qilishi qanchlik muhim. 
Ko’pchilik ota onalar bolalarni sayr qildirishga unchalik ham ahamyat berishmaydi. 
Vaholanki kunda 2 marta bolani sayrga olib chiqish bola sog’lig’i uchun juda muhim. 
Bugun sayrning bola salomatligiga ahamiyatlari haqida gaplashamiz. 
Toza havodagi sayr bolaning: 
imunitetini ko’taradi 
salomatligini mustahkamlaydi 
ovqat hazm qilishni yaxshilaydi 
Toza havoda sayr organizmda modda almashinuvini tezlashtiradi. Natijada bolaning 
ishtahasi ochilib, ovqat yeyishi yaxshilanadi. Ishtaxasi yo’q bolalarni ovqatlanishdan 20-30 
daqiqa sayrga olib chiqish tavsiya etiladi. Bolani toza havoga sayrga olib chiqish 
imunitetni mustahkamlashga sabab bo’ladi. Natijada shamollash va gripp xavfi sezilarli 
darajada kamayadi. 
Sayrga har kuni, har qanday ob-havoda olib chiqish kerak. Sayr vaqti esa ob havo 
sharoitiga moslab belgilanadi. 
Bolalarni sayrga tayyorgarlik ko'rish va qaytishda kiyintirish va yechintirish kerak. 
kichik guruhlar bo'yicha: Yurishga tayyorgarlik bosqichlari o'qituvchi bolalarning 
birinchi kichik guruhini kiyinish xonasiga olib boradi, bu sekin kiyinadigan bolalar, 
o'z-o'zini parvarish qilish qobiliyati past bolalar. o'qituvchi birinchi kichik guruh 
bolalari bilan sayrga boradi va yordamchi o'qituvchi ikkinchi kichik guruhni 
kiyintirishni tugatadi va bolalarni saytga o'qituvchiga kuzatib boradi. o'qituvchi 
yordamchisi ikkinchi kichik guruh bilan gigiena protseduralarini o'tkazadi va bolalarni 
qabulxonaga olib boradi erta va kichik maktabgacha yoshdagi har bir guruhda 
kiyinishda yordam berish uchun maktabgacha ta'lim muassasasining ishchi va tibbiyot xodimlaridan xodimlar biriktiriladi 
 
Yurishdan qaytish Bolalarning yurishdan qaytishi ham kichik guruhlar tomonidan 
tashkil etiladi. Yordamchi tarbiyachi bolalarning birinchi kichik guruhini saytdan 
uzoqlashtiradi. Ikkinchi kichik guruh bolalari o'qituvchi bilan yana 10-15 daqiqa 
yurishni davom ettiradilar O'qituvchining yordamchisi bolalarga ro'molni yechishga, 
ustki kiyimning tugmalarini yechishga, kiyimni shkafga qo'yishga yordam beradi. 
Kiyinib, bolalar xotirjamlik bilan guruhga boradilar va o'ynashadi Yozda, bolalar 
yurishdan qaytgandan so'ng, gigienik protsedurani tashkil qilish kerak - oyoqlarni 
yuvish. 

Bolalarni kiyinish tartibi: Bolalarning haddan tashqari qizib ketishining oldini olish 
uchun kiyinishning quyidagi tartibiga rioya qilish kerak: boshida bolalar taytlar, 
leggingslar, keyin kurtkalar, kombinezonlar, poyabzallar va eng muhimi, bosh 
kiyimlar, ustki kiyimlar va sharf. Bolalarning yurishdan qaytishi ham kichik guruhlar 
tomonidan tashkil etiladi. Yordamchi tarbiyachi bolalarning birinchi kichik guruhini 
saytdan uzoqlashtiradi. Ikkinchi kichik guruh bolalari o'qituvchi bilan yana 10-15 
daqiqa yurishni davom ettiradilar. O'qituvchining yordamchisi bolalarga ro'molni 
yechishga, ustki kiyimning tugmalarini yechishga, kiyimni shkafga qo'yishga yordam 
beradi. Kiyinib, bolalar xotirjamlik bilan guruhga boradilar va o'ynashadi. Yozda, 
bolalar yurishdan qaytgandan so'ng, gigienik protsedurani tashkil qilish kerak - 
oyoqlarni yuvish. Bolalarning haddan tashqari qizib ketishining oldini olish uchun 
kiyinishning quyidagi tartibiga rioya qilish kerak: boshida bolalar taytlar, leggingslar, 
keyin kurtkalar, kombinezonlar, poyabzallar va eng muhimi, bosh kiyimlar, ustki 
kiyimlar va sharf. Bolalarning yurishdan qaytishi ham kichik guruhlar tomonidan tashkil etiladi. Yordamchi tarbiyachi bolalarning birinchi kichik guruhini saytdan 
uzoqlashtiradi. Ikkinchi kichik guruh bolalari o'qituvchi bilan yana 10-15 daqiqa 
yurishni davom ettiradilar. O'qituvchining yordamchisi bolalarga ro'molni yechishga, 
ustki kiyimning tugmalarini yechishga, kiyimni shkafga qo'yishga yordam beradi. 
Kiyinib, bolalar xotirjamlik bilan guruhga boradilar va o'ynashadi. Yozda, bolalar 

yurishdan qaytgandan so'ng, gigienik protsedurani tashkil qilish kerak - oyoqlarni 

yuvish. 
Bolalar uchun kiyim-kechak talablari:yilning istalgan vaqtida kiyim va poyafzal 
hozirgi ob-havoga mos kelishi va bolalarning haddan tashqari qizishi yoki 
hipotermiyasiga yordam bermasligi kerak; haroratning +3 dan -3 ° C gacha o'zgarishi 
va engil shamol bilan bolalar kiyimlari uchta qatlamdan, shu jumladan ichki kiyimdan 
iborat bo'lishi kerak. Ustki kiyim issiq ko'ylagi, shim yoki gaitersdan iborat; oyoqlarda 
issiq etiklar; -4 dan -10 ° C gacha bo'lgan haroratlarda bolalar qishki ko'ylagi yoki uch 
qavatli kiyimli pastki ko'ylagi kiyishadi. ko'proq past haroratlar tashqi kiyimning 
issiqlikdan himoya qilish xususiyatlariga qarab, kiyim-kechak qatlamlari sonini to'rt 
yoki beshtagacha oshirish tavsiya etiladi. yozda bolalar haddan tashqari qizib 
ketmaslik uchun engil shlyapa kiyishadi. Ota-onalar uchun burchakda bolalarning 
yoshi va yil vaqtiga mos keladigan qattiqlashuv bo'yicha tavsiyalar joylashtirilishi 
kerak. Ota-onalarni bolani haddan tashqari qizdirmaslikka undash; bolalarni ob-havo 
sharoitlariga qarab kiyintirish. 

Harakat faoliyatini tashkil etish. 

Bolalarning yurishdagi motorli faoliyatida quyidagilarni o'z ichiga olishi kerak: 
ertalabki yurish paytida ochiq o'yinlar va jismoniy mashqlar: kichik guruhda - 6-10 
daqiqa, o'rta guruhda - 10-15 daqiqa, kattalar va tayyorgarlik guruhlari– 20-25 min. 
Kechki sayrda: yoshroqda va ichkarida o'rta guruhlar- 10-15 daqiqa, katta va 
tayyorgarlik guruhlarida - 12-15 daqiqa. Ochiq o'yinlar sport mashqlari bilan to'ldirilishi 
yoki almashtirilishi yoki kattaroq maktabgacha yoshdagi sport o'yinlari, raqobat 
elementlari bo'lgan o'yinlar bilan almashtirilishi mumkin. Sport mashg'ulotlariga 
quyidagilar kiradi: chana, chang'i, velosiped, skuterlar. Sport o'yinlariga: 
shaharchalar, basketbol, badminton, stol tennisi, futbol, xokkey kiradi. 
 
Tabiat va muddat bolalarning individual ehtiyojlari va manfaatlariga, rivojlanayotgan 
muhitga bog'liq; individual vazifalar (jadvalga muvofiq). ga qarab ob-havo sharoiti 
havodagi bolalarning motor faolligi bolalar sovuq yoki qizib ketmasligi uchun har xil 
intensivlikda bo'lishi mumkin. O'qituvchi sayrga chiqishdan oldin, muayyan ob-havo 
sharoitlariga e'tibor qaratgan holda, vosita faoliyatini tashkil etish haqida o'ylaydi. 
Bolalarga uzoq vaqt harakat qilmasdan yurish taqiqlanadi. alohida e'tibor 
harakatchanligi past, tashabbusi past, ochiq o'yinlarga jalb qilinishi kerak bo'lgan 
bolalarni talab qiladi. Ob-havo sharoitiga qarab, bolalarning havodagi motor faolligi 
har xil intensivlikda bo'lishi mumkin, shunda bolalar sovuq yoki qizib ketmaydi. 
O'qituvchi sayrga chiqishdan oldin, muayyan ob-havo sharoitlariga e'tibor qaratgan 
holda, vosita faoliyatini tashkil etish haqida o'ylaydi. Bolalarga uzoq vaqt harakat 
qilmasdan yurish taqiqlanadi. Ochiq o'yinlarga jalb qilinishi kerak bo'lgan 
harakatchanligi past, tashabbusi past bolalar alohida e'tibor talab qiladi. Harakatlarning yuqori intensivligi bo'lgan o'yinlarni ertalabki yurish oxirida saytdan 
chiqishdan oldin o'ynamaslik kerak, chunki bu holda bolalar haddan tashqari 
hayajonlanadi, bu kunduzgi uyquning tabiatiga salbiy ta'sir qiladi, tushish davrining 
davomiyligini oshiradi. uxlab yotgan va ishtahaning pasayishiga olib kelishi mumkin. 
 
 
kalendar rejalashtirishga muvofiq, tarbiyachi bolalarning kognitiv-nutq, ijtimoiy-
shaxsiy, jismoniy yoki badiiy-estetik rivojlanishi bo'yicha individual ishlarni amalga 
oshiradi; shu maqsadda hammasini tayyorlaydi zarur materiallar va uskunalar. 

Kuzatishlarni tashkil etish: kuzatish jarayoni ob'ektlar va ob-havo hodisalari uchun 
tashkil etilishi mumkin. Kuzatishlarni rejalashtirishda tarbiyachi quyidagilarni o'ylab 
topadi: kuzatish jarayonida foydalaniladigan asbob-uskunalar va materiallar, 
bolalarni joylashtirish; bolalarning e'tiborini kuzatishga jalb qilish usullari 
(ajablanayotgan daqiqalar, topishmoqlar, kognitiv vazifani belgilash, muammoli 
vaziyat); aqliy faoliyatni faollashtirish usullari (qidiruv savollari, harakatlar, 
taqqoslash, bolalar tajribasidan foydalanish). 
 
Yurish- bu asosiy dam olish tadbirlaridan biri bo'lib, bolalarning sog'lig'ini himoya 
qilish va mustahkamlash, to'liq jismoniy rivojlanish, bolalarning turli motorli 
faoliyatiga to'sqinlik qiladi. 
Yurish bor katta ahamiyatga ega bolalar rivojlanishi uchun. Aqliy qobiliyat va 
kuzatuvchanlikni rivojlantiradi: atrof-muhit haqida ko'plab yangi taassurotlar va 
bilimlarni olish; tabiatdagi mavsumiy o'zgarishlarning o'ziga xos xususiyatlarini 

o'rganish, turli hodisalar o'rtasidagi bog'liqlikni sezish, tabiat hodisalari o'rtasida 

elementar munosabatlarni o'rnatish.
 
 
Bu bolalarni o‘z ona shahri, uning diqqatga sazovor joylari, ko‘chalariga ko‘chat 
o‘tqazayotgan, ko‘rkam uylar qurayotgan, yo‘l yotqizayotgan kattalar mehnati bilan 
tanishtirish imkonini beradi. Bolaning harakatga bo'lgan tabiiy biologik ehtiyojini 
qondiradi (va bolalarning harakatlari metabolizmni, qon aylanishini, gaz 
almashinuvini oshiradi. , ishtahani yaxshilash . Bolalar vosita qobiliyatlari va 
qobiliyatlarini rivojlantiradilar, mushak tizimini mustahkamlaydi, hayotiylikni oshiradi. 
Yurishda aqliy, axloqiy, jismoniy, mehnat va estetik tarbiya vazifalari hal qilinadi.
 
Yurishning maqsadi: sog'lig'ini mustahkamlash, charchoqning oldini olish, bolalarning 
jismoniy va aqliy rivojlanishi, faoliyat jarayonida tananing kamaygan funktsional 
resurslarini tiklash. Yurishning vazifalari: Tabiiy sharoitda organizmga 
qattiqlashtiruvchi ta'sir ko'rsatish; Maktabgacha yoshdagi bolalarning jismoniy 
tayyorgarligi darajasini oshirishga hissa qo'shish; Bolalarning motor faolligini 
optimallashtirish; Bolalarning kognitiv-nutq, badiiy-estetik, ijtimoiy-shaxsiy 
rivojlanishiga yordam berish.
 
 
Turli kuzatuvlar: - Kuzatish ob'ektlari: 1).Hayvonot dunyosi: o'simliklar va hayvonlar; 
2).Jonsiz tabiat: mavsumiy oʻzgarishlar va turli tabiat hodisalari (yomgʻir, qor, 
oqayotgan soylar); 3).Kattalar mehnati. Kuzatish turlari:*Qisqa muddatli kuzatishlar 
ob'ekt yoki hodisaning xossalari va sifatlarini shakllantirish uchun tashkil etiladi 
(bolalar shakli, rangi, o'lchami, qismlarning fazoviy joylashuvi va sirt tabiatini 
farqlashni o'rganadilar va hayvonlar bilan tanishganda, xarakterli harakatlar, 
qilingan tovushlar va boshqalar. *O‘simlik va hayvonlarning o‘sishi va rivojlanishi, tabiatdagi mavsumiy o‘zgarishlar haqidagi bilimlarni to‘plash maqsadida uzoq 
muddatli kuzatishlar tashkil etiladi. Shu bilan birga, bolalar ob'ektning kuzatilgan 
holatini oldingi holat bilan solishtiradilar. 
 
 
Mustaqil o'yin faoliyati. 
Mustaqil o'yin faoliyati davomida bolalar ekskursiyalar, kundalik hayotda olingan 
taassurotlarni aks ettiradilar, kattalar ishi haqidagi bilimlarni o'rganadilar. Bu rolli 
o'yinlar jarayonida sodir bo'ladi. Turlardan biri ijodiy o'yinlar Tabiiy materialdan 
o'yinlar qurmoqdalar: qum, loy, mayda toshlar va boshqalar. 
Ular o'pkada qon aylanishini yaxshilaydi, shu bilan to'qimalar va organlarni kislorod 
bilan yaxshi ta'minlashga hissa qo'shadi. Agar bolada engil burun bo'lsa, sovuq havo 
shilimshiqni suyultirishga yordam beradi. 
Didaktik o'yinlar va mashqlar. Ular yurishning tarkibiy qismlaridan biridir. Ular qisqa, 
5-6 daqiqa davom etadi. Didaktik o'yinlarning turlari: * Ob'ektlar bilan o'yinlar 
(o'yinchoqlar yoki tabiiy material), * So'z o'yinlari. Turli didaktik mashqlar bolalar 
faoliyatini rag'batlantirish usulidir. Ular bir yurish paytida bir necha marta o'tkaziladi. 
Didaktik mashq bolalarga boshida, oxirida taklif qilinishi mumkin yoki u kuzatish 
jarayonida to'qilishi mumkin, masalan, "Sariq barg olib kel", "Yaproqdan daraxt top", 
"Daraxtni top". yoki tavsifga ko'ra buta" va boshqalar. Ularni butun guruh yoki uning 
bir qismi bilan o'tkazing. 
 
 
Mehnat topshiriqlari
. .
Topshiriqlar amalga oshirilishi mumkin, qiziqarli va xilma-xil 
bo'lishi va davomiyligi -15-20 daqiqa bo'lishi kerak. 
 
Mashg‘ulot va eskursiyalardagi kuzatishlarni kundalik hayotdagi amalga oirishning maqbul shakllaridan biri sayrlarni tashkil etish bilan uzviy aloqada olib boriladi. 
Bolalarni tabiat bilan tanishtirish uchun sayrlardan keng foydalaniladi. Sayrlar 
vaqtida tarbiyachi bolalar tasavvurining shakllanishi uchun uzoq muddat talab 
qilinadigan tabiat hodisalari bilan tanishtirish imkoniga ega bo‘ladi. Bolalarni qorning 
erishi, kurtaklarning bo‘rtishi, maysaning paydo bo‘lishi va shu kabilar bilan 
tanishtiriladi. Sayrlarda tabiiy materiallar — qum, loy, suv, muz, barg va shu kabilar 
bilan xilma-xil o‘yinlarni tashkil etish mumkin: maktabgacha yoshdagi bolalarda 

sezgi tajribasi yig‘iladi, ular tabiat hodisalarini barcha aloqa va munosabatlarda 

tabiiy sharoitlarda ko‘radilar. Sayrlar bolalarga katta quvonch, tabiat bilan 
munosabatda bo‘lish esa lazzat baxsh etadi.

Tabiat hodisalarini kundalik kuzatishlar tasodifiy bo‘lmasligi lozim. Ularni 

tarbiyachi oldindan puxta o‘ylab qo‘yadi. Bunda bolalarni uyushtirishni xilma-xil 
shakllari (yalpi, guruh bo‘lib, yakka tartib) dan foydalanish zarur. 
Sayrlarda kuzatishlarni guruxlar bilan umumiy tashkil etishdan bolalarni aniq 
mavsumiy o‘zgarishlar, kattalarning mehnati bilan tanishtirishda foydalaniladi. 
Kuzatishlar ozchilik bolalar bilan ham o‘tkazilishi mumkin (gullab turgan o‘simliklarni, 
unib chiqqan maysalarni, hasharotlarni va shu kabilarni tomosha qilish). Sayrlarda 
individual ish ham olib boriladi. 
Sayrlar vaqtida gulzor va ekinzorlarda katta ishlarni amalga oshirish mumkin. 
Bolalar o‘simliklarni sug‘oradilar, oziqlantiradilar, yerni yumshatadilar, Bu ish ertalab 
va kechqurunga rejalashtiriladi. 
Ekinzor va gulzordagi ish uchun bolalarni mashg‘ulot maqsadiga ko‘ra 
uyushtiriladi. Ba’zi topshiriqlarni bolalar birgalikda bajara oladilar (ekish, sepish, 
hosilni to‘plash). Boshqalarini (erni tayyorlash, o‘simliklarni sug‘orish, yerni yumshatish, 
quruq barglarni kesib tashlash, urug‘larini to‘plash va shu kabilarni) kichik-kichik 
guruhlarga bo‘linib bajarilgany ma’qul. Katta guruhlarda bahor va yoz oylarida 
uchastkalarda navbatchilikni tashkil etish mumkin. 
Katta va maktabga tayyorlov guruhlarining bolalari sayrlardagi kuzatishlarni
tabiat kalendarida aks ettiradilar. 
Ular bu kalendarda jonsiz tabiat, hayvonlar, o‘simliklar hayotidagi yorqin 
mavsumiy o‘zgarishlarni, kishilarning mehnatlarini aks ettiradilar. 
O‘rta guruhdan boshlab, maqsadli sayrlar o‘tkaziladi (maktabgacha ta’lim 
tashkilotidan chetga — suv havzasi, o‘tloq, yaylov va shu kabilarga borish). Bu 
sayrlarda bolalarni yorqin tabiat hodisalari (qora qarg‘alarning ini, muz ko‘chishi) bilan 
tanishtiriladi. 
 
 
Turli yosh guruxlarda sayrlarni tashkil etish metodikasi 
 
Sayrlar vaqtida maktabgacha yoshdagi tarbiyalanuvchilarni yosh xususiyatlarini 
inobatga olgan holda O‘zbekistondagi (issiqsevar, issiqqa bardoshli) o‘simliklarning 
o‘ziga xos hayot sharoiti va ularning mahalliy sharoitga moslashishi haqidagi 
tasavvurlarini shakllantirish zarur. 
Tabiatdagi bog‘liqliklar haqida quyidagi tushunchani shakllantirish zarur: 
- O‘simliklarning o‘sish va rivojlanishi muayyan tabiat omillariga va ularni to‘g‘ri 
parvarish qilishga bog‘liqligi. Odam uchun o‘simliklarning foydasi. 
- «Odam—o‘simlik—hayvonot» tizimida hayvonlar, o‘simliklar hayotining o‘zaro 
bog‘liqligi haqida ba’zi elementar ma’lumotlar. Bu tushunchalariтi shakllantirish uchun 
quyidagi savollar tizimidan foydalanish mumkin: 
Bu tabiat bilan tanishtirish mazmuniga tirik tabiatda mavjud bo‘lgan ba’zi 
bog‘liqliklar haqidagi bilim va tushunchalar kiradi. Ta’lim berishda, tirik tabiatda 
mavjud bo‘lgan o‘zaro bog‘liqlik haqidagi bilim, tushuncha va tasavvurlar bevosita 
kuzatishlar yo‘li bilan olib borilganda ko‘rgazmali bo‘lishga alohida e’tibor berish 
kerak. Hayvonot olami bilan va odam bilan o‘simliklarning bog‘liqligiga katta 
ahamiyat berish lozim. Masalan, asalarilar hayoti o‘simliklar olami bilan bog‘liq. 
Asalarilar gullaridan faqat oziq olibgina qolmay, balki ular shu bilan birga 
o‘simliklarga foyda, ham keltiradi, ular o‘simlikni changlantiradi, natijada o‘simlikning 
hosildorligi oshadi. Bundan tashqari, ular o‘simlik orqali va o‘zining shaxsiy asal 
yetishtirishi orqali odamga foyda keltiradi. Boshqa misol: shira o‘simlikni yeydi, xonqizi 
va chumolilar esa shira lichinkalari bilan oziqlanib o‘simliklarni zararkunandalardan 
saqlab qoladi hamda o‘simlikning o‘sishi va rivojlanishiga yordam beradi. Ipak 
qurtining hayoti o‘simlik va odam bilan chambarchas bog‘liq. Shunday qilib, tabiatda 
hech bir narsa bekordan-bekorga yashamaydi, hammasi o‘zaro aloqada va bir-biriga 
bog‘liq bo‘ladi, degan tushunchani bolalar ongiga yetkazish mumkin. G‘o‘za ustida 
kuzatish olib borayotganda o‘simlikning o‘sishi va rivojlanishiga yordam beruvchi kishi 
mehnati va tabiat omillarining axamiyatini ko‘rsatish bilan birga ular e’tiborini yana 
shunga jalb etish kerakki, odam mehnati va o‘lkamizning muayyan iqlim sharoitisiz 
paxta yaxshi unmas edi hamda kungildagi yuqori xosilni bermagan bo‘lardi, g‘o‘za 
qimmatbaho xomashyo bergani uchun, odam uni parvarish qiladn, xomashyo odamga 
ovqat uchun, kiyim-bosh uchun, turmush uchun zarur. Butun ish davomida bolalarda kuzatuvchanlikni rivojlantirishga katta ahamiyat berish zarur, bu ularning xar 
tomonlama rivojlanishlariga yordam beradi. Bolalarni arzimas hodisalarni chetlab 
o‘tmaslikka o‘rgatish lozim, chunki bular bolalar uchun keyinchalik katta ahamiyatga 
egadir. Shu bilan bir vaqtda lug‘atni boyitish, bolalarda so‘zlashuv nutqini, ko‘rilgan va 
eshitganlar haqida to‘g‘ri so‘zlab berish malaka-ko‘nikmasini rivojlantirish vazifalari 
hal etilgan bo‘ladi, bular tarbiyachining maqsadga qaratilgan ishlari natijasida 
shakllanadi. 
Asosiy e’tibor sensor, emotsional jrayonga qaratiladi, ular tashqi tomondan bolalar 
uchun yashirin bo‘lgan, ularning tevarak-atrof tabiatidan oladigan bilimlarining 
mazmuniga chuqurroq kirib borishga intilishini ta’minlaydi. Taqqoslash, eslash, 
qismlarga ajratish, umumlashtirish, o‘zaro bog‘liqliklarni anglay boshlash, hodisalar 
o‘rtasidagi bog‘liqlik, ularning rivojlanishini ko‘rishga harakat qilish - bola ijodiy 
izlanishnning namoyon bo‘lishi, faolligini safarbar qnlishdir. 
Yuqorida bayon etilgan tasavvurlarni, bilim va tushunchalarini shakllantirish uchun 
sayr, tajriba, kuzatish, sayr vaqtida o‘yin, bolalar amaliy mehnat faoliyati turlari, badiiy 
adabiyotlardan foydalaniladi Ularni bolalar bilan olib boriladigan ta’lim-tarbiyaviy 
ishlarning umumiy rejasiga kiritish va kundalik hayotda o‘tkazish mumkin (buning 
uchun sayr qilish, kechki soat va mashg‘ulotlardan foydalanish mumkin).