Sayyoralarning orbita elementlari

5. Orbita ekssentrisiteti - bunda “a” va ”b” orbitaning yarim o’qlari. Katta yarim o’q “a” va ekssentrisitet “ye” orbita shaklini va o’lchamini aniqlaydi.
6. Sayyoraning perigeliydan o’tish vaqti t₀ yoki sayyoraning orbita biror joyida bo’lish vaqti t. Sayyoraning perigeliy nuqtasidan o’tish vaqti t₀ -ni va boshqa orbita elementlarni bilib sayyorani orbita tekisligidagi joyini istalgan t vaqt uchun aniqlash mumkin. Sayyoraning orbitasidagi o’rni radius vektor r va haqiqiy anomaliya Ө bilan beriladi. Haqiqiy anomaliya deb PSR burchakga aytiladi, bu burchak Quyoshdan perigeliyga o’tkazilgan yunalishi va “r” sayera radius vektori orasidagi burchagidir. Radius vektor r va haqiqiy anomaliya Ө quyidagi formulalardan topiladi:
(9.1)
(9.2)
b unda Ye=
(9.3)
b


Қ
unda M - o’rtacha anomaliya deb ataluvchi burchakdir. O’rtacha anoma­liya sayyora aylana buyicha tekis n - ga teng bo’lgan burchak tezlik bilan aylanganda, (t-t₀) vaqt oralig’ida o’tgan yoyiga tengdir
(9.4)
Sayyoraning orbitasidagi o’rni biror t vaqt uchun quyidagi ketma-ketlikda aniqlanadi:
1. (9.4) formuladan berilgan T va (t-t₀) uchun M-o’rtacha anomaliya aniqlanadi.
2. (9.3) formuladan ketma-ket yaqinlashish metodidan foydalanib ekssentrik anomaliya Ye topiladi.
3. (9.1) va (9.2) formulalardan radius-vektor g va haqiqiy anomaliya Ө topiladi.
Sayyoraning orbitasidagi o’rnini topib berilgan vaqt momentlari uchun sayyoraning fazoviy geliosentrik koordinatalarini topish mumkin. Berilgan o’sha vaqt muddatlari uchun Yerning orbitasi­dagi o’rnini aniqlab sayyoraning o’sha vaqtdagi geosentrik koordi­natalarini va Yerdan sayyoragacha bo’lgan masofani topish mumkin. Sayyoralarning ko’rinma koordinatalarini orbita elementlariga ko’ra aniqlashga efemeridalarni hisoblash deyiladi. Efemeridalar shunday tablisalarki unda sayyoralarning berilgan vaqt momentlari uchun o’rni berilgan bo’ladi.
Koordinatalarga ko’ra orbita elementlarini aniqlashga orbitani aniqlash deyiladi. Bu masala koordinatalarni hisoblashga ko’ra ancha murakkab masaladir. Kepler, uzoq vaqtlardan ma’lum bo’lgan sayyoralar uchun bu masalani yechgan, ya’ni koordinatalaridan orbita elementlarini aniqlagan.