Sh. Merajova
Mustaqil bajarish uchun mashqlar
Download 1.42 Mb. Pdf ko'rish
|
matematik fizika tenglamalaridan masalalar toplami
- Bu sahifa navigatsiya:
- Mustaqil bajarish uchun mashqlar
Mustaqil bajarish uchun mashqlar Quyidagi aralash masalalarni yeching: 1. u tt =u xx -4u(0 x=0 =u| x=1 =0; u| t=0 =x 2 -x, u t | t=0 =0. 2. u tt +2u t =u xx -u(0 x=0 =u| x=π =0; u| t=0 =πx-x 2 , u t | t=0 =0. 3. u tt +2u t =u xx -u(0 x | x=0 =0, u| x=π =0; u| t=0 =0, u t | t=0 =x. 4. u tt +u t =u xx (0 x=0 =t, u| x=1 =0 ; u| t=0 =0 , u t | t=0 =1-x 5. u tt =u xx +u(0 x=0 =2t, u| x=2 =0 ; u| t=0 =u t | t=0 =0. 6. u tt =u xx +u(0 x=0 =0, u| x=l =t, u| t=0 =0, u t | t=0 = l x
tt =u xx +x(0 x=0 =u| x=π =0; u| t=0 =sin2x, u t | t=0 =0 8. u tt +u t =u xx +1(0 x=0 =u| x=1 =0; u| t=0 =u t | t=0 =0. 9. u tt -u xx +2u t =4x+8e t cosx (0 x | x=0 =2t, t u 2 ; u| t=0 =cosx, u t | t=0 =2x. 10. u tt -u xx -2u t =4t(sinx-x) (0 x=0 =3, u x | x=π/2 =t 2 +t, ; u| t=0 =3 u t | t=0 =x+sinx. 27
11. u tt -3u t =u xx +u-x(4+t)+cos 2 3x (0 x | x=0 =t+1, u| x= π = π(t+1) ; u| t=0 =u t | t=0 =x. 12. u tt -7u t =u xx +2u x -2t-7x-e -x sin3x (0 x=0 =0, u| x= π = πt ; u| t=0 =0, u t | t=0 =x. 13. u tt +2u t =u xx +8u+2x(1-4t)+cos3x (0 x | x=0 =t, ; 2 | 2
u x u| t=0 =0, u t | t=0 =x. 14. u tt =u xx +4u+2sin 2 x (0 x | x=0 =u x | x= π =0; u| t=0 =u t | t=0 =0. 15. u tt =u xx +10u+2sin2xcosx (0 x=0 =u x | x= π/2 =0 ; u| t=0 =u t | t=0 =0. 16. u tt -3u t =u xx +2u x -3x-2t (0 x=0 =0, u| x= π = πt; u| t=0 =e -x sinx, u t | t=0 =x. 5.2 Parabolik turdagi tenglama Qisqacha bir jinsli ingichka sterjenda issiqlik tarqalish masalasini ko‘rib chiqamiz, uning yon sirti issiqlik o‘tkazmaydi, x=0 va x=l chegaralarida esa nollik temperatura. Shu masala uchun Furye yoki o‘zgaruvchilarni ajratish usulini bayon qilamiz. Bu masala quyidagi tenglamaga keladi:
2
2 x u a t u .
(1) Boshlang‘ich shartlar: ), (
0 0
u u t
(2)
Chegaraviy shartlar: , 0 | 0 x u 0 |
x u .
(3) Dastlab, (1) tenglamaning xususiy yechimlarini quyidagi korinishda qidiramiz: ) (
( ) , ( t T x X t x u
(4) bu funksiyalr aynan nolga teng emas va (3) chegaraviy shartlarni qanoatlantirsin.
28
(4) funksiyani (1) tenglama qo‘yib quyidagi oddiy differensial tenglamalarga kelamiz: 0 ) ( ) ( ' 2 t T a t T ,
(5) 0 ) ( ) ( ' ' x X x X ,
(6) bu yerda const .
Chegaraviy shartlar quyidagicha bo‘ladi: 0 ) ( , 0 ) 0 (
X X
(7) Natijada biz Shturm-Liuvill (6)-(7) masalasiga kelamiz.
Bu masalaning xos sonlari: ,... 2 , 1
2 k l k k
Va bu xos sonlarga quyidagi xos funksiyalar mos keladi: l kx x X k sin ) ( . k bo‘lganda (5) tenglama quyidagi umumiy yechimga ega: t l a k k k e a t T 2 ) ( , shuning uchun l x k e a t T x X t x u t l ka k k k k sin ) ( ) ( ) , ( 2 funksiya har qanday k a uchun (1) masalani va (3) chegaraviy shartlarni qanoatlantiradi.
(2)-(3) shartlarni qanoatlantiruvchi (1) masalaning yechimini qator ko‘rinishida qidiramiz: 1 1 sin ) ( ) ( ) , ( 2 k t l ka k k k k l x k e a t T x X t x u
(8) Agar bu qator tekis yaqunlashuvchii bo‘lib, uni t had bo‘yicha bir marta x bo‘yicha ikki marta differensiallash mumkin bo‘lsa, u vaqtda qator yig‘indisi (1) tenglamani va (3) chegaraviy shartlarni qanoatlantiradi. 29
k a doimiy koeffisiyentlarni shunday aniqlaymizki (8) qator yig‘indisi (2) boshlang‘ich shartlarni qanoatlantirsin, quyidagi tengliklarga kelamiz:
1 0 sin ) ( k k l x k a x u
(9)
(9) formula ) ( 0 x u funksiyaning (0,l) intervalda sinuslar bo‘yicha Furye yoyilmasini beradi. Bu yoyilmaning koeffisiyentlari quyidagi formula bilan topiladi: dx l x k in s x u l a l k 0 0 ) ( 2 Masala: Quyidagi masalani Furye usulida yeching. u t =u xx +u, 0 x=0 =0, u| x=l =0, u| t=0 =13x. (10) Dastlab, (1) tenglamaning xususiy yechimlarini quyidagi korinishda qidiramiz: ) ( ) ( ) , (
T x X t x u ,
(4)
bu funksiyalr aynan nolga teng emas va chegaraviy shartlarni qanoatlantirsin.
(4) funksiyani (10) masaladagi tenglamaga qo‘yib quyidagi oddiy differensial tenglamalarga kelamiz:
0 ) ( ) ( ' t T t T ,
(5) 0 ) ( ) 1 ( ) ( ' '
X x X ,
(6´) bu yerda const .
Chegaraviy shartlar quyidagicha bo‘ladi: 0 ) ( , 0 ) 0 (
X X .
(7) Natijada biz Shturm-Liuvill (6´)-(7) masalasiga kelamiz.
Bu masalaning xos sonlari: 1 2 l n n
Va bu xos sonlarga quyidagi xos funksiyalar mos keladi: l nx x X n sin ) ( . 30
n bo‘lganda (5) tenglama quyidagi umumiy yechimga ega: t l n n n e a t T 1 2 ) ( , shuning uchun l x n e a t T x X t x u t l n n n n n sin ) ( ) ( ) , ( 1 2
funksiya har qanday n a uchun berilgan masalani qanoatlantiradi.
Berilgan masalaning yechimini qator ko‘rinishida qidiramiz: 1 1 1 sin ) ( ) ( ) , ( 2 n t l n n n n n l x n e a t T x X t x u .
a doimiy koeffisiyentlarni shunday aniqlaymizki qator yig‘indisi boshlang‘ich shartlarni qanoatlantirsin, quyidagi tenglikga kelamiz: 1 sin
13 n n l x n a x ,
bu tenglik x x u 13 ) ( 0 funksiyaning (0,l) intervalda sinuslar bo‘yicha Furye yoyilmasini beradi. Bu yoyilmaning koeffisiyentlari quyidagi formula bilan topiladi:
0 13 2 koeffisiyentlarni aniqlash uchun integralni bo‘laklab integrallaymiz, natijada:
1 1 26
n n l a . U vaqtda izlanayotgan yechim quyidagi ko‘rinishda bo‘ladi:
1 1 1 sin 1 26 ) , ( 2 n t l n n l x n e n l t x u .
31
21. u t =u xx , 0 x | x=0 =0, u x | x=l =0, u| t=0 = u 0 =const. 22. u t =u xx , 0 x | x=0 =0, u x | x=l =0, u| t=0 =
2
agar
0, 2 0 agar
, 0 l x l l x const u . ? ) , (
lim t
x u 23. u t =u xx , 0 x | x=0 =0, u x | x=l =0, u| t=0 =
2
agar
, ) ( 2 2 0 agar
, 2 0 0 l x l x l l u l x x l u , bu yerda u 0 =const. ? ) , (
lim t
x u 24. u t =u xx , 0 x | x=0 =0, u| x=1 =0, u| t=0 =x 2 -1 25. u xx = u t +u, 0 x=0 =0, u| x=l =0, u| t=0 =1 26. u t =u xx -4u, 0 x=0 =0, u| x= π =0, u| t=0 =x 2 - πx 27. u t =u xx , 0 x | x=0 =1, u| x=l =0, u| t=0 =0 28.
u t =u xx +u+2sin2xsinx, , 2
x u x | x=0
=u 2 |
=u| t=0
=0 29. u t =u xx -2u x +x+2t, 0 x=0
=0; u|
=t, u|
t=0 =e x sinπx 30. u t =u xx +u-x+25sin2xcosx, 2 0 x , u| x=0 =0, u x 1 | 2 x , u| t=0 =x 31. u t =u xx +4u+x 2 -2t-4x 2 t+2cos 2 x, 0 x | x=0 =0, u x | x=π =2πt, u| t=0 =0. 32. u t -u xx +2u x -u=e x sinx-t 0 x=0 =1+t, u| x=π =1+t, u| t=0 =1+e x sin2x 33. u t -u xx -u=xt(2-t)+2cost, 0 x | x=0 =t 2 , u x | x=π =t 2 , u| t=0 =cos2x. 34. u t -u xx -9u=4sin
2 tcos3x-9x 2 -2, 0 x | x=0 =0, u x | x=π =2π, u| t=0 =x 2 +2 35. u t =u xx +6u+2t(1-3t)-6x+2cosxcos2x, 2 0 x ; u x | x=0 =1, 2 | 2 2 t u x ; u| t=0 =x. 36. u t =u xx +6u+x 2 (1-6t)-2(t+3x)+sin2x, 0 x | x=0 =1, u x | x=π =2πt+1, u| t=0 =x. 37. u t =u xx +4u
x +x-4t+1+e -2 xcos
2 πx, 0 x=0 =t, u| x=1 =2t, u| t=0 =0. |
ma'muriyatiga murojaat qiling