Sh. X. Xushmurodov atom yadrosi va zarralar fizikasi

cra =

(5.9.7)

buyerda a = cr i l o f Boshqacha qilib aytganda, yadrolar boMinishini yutilgan neytronlarning faqat \l\+a qism igina yuzaga keltiradi. Demak, boMinuvchi yadroda bir neytronning yutib qolinishiga to‘g ‘ri keladigan boMinish neytronlarining o‘rtacha soni:

(Т/.	(5.9.8)
>1 = V— .

buyerda v - h a r bir boMinishgato‘g ‘ri keluvchi boMinish neytronlarining o ‘ rtacha soni. Tajribalarning ko‘rsatishicha, issiq va tez neytronlar ta’sirida boMinuvchi hamma izotoplar uchun tj> 2, ammo oraliq neytronlar uchun

0. 
   1,5 gacha kam ayadi. Shuning uchun ogMr yadrolarni issiq yoki tez neytronlar ta’sirida boMingani m a’qul.
   

BoMinuvchi izotoplaming issiq neytronlar ta’sirida boMinish kesim i tez neytronlardagi boMinish kesim iga nisbatan yu z m artacha ortiq. Shu sababdan, odatda, tez neytronlami maxsus sekinlatuvchilar yordamida issiq

neytronlarga aylantirilib, keyin ular yordam ida boMinuvchi izotoplarga ta ’sir etilad i. Issiq neytronlar bilan zan jir reak siyalarn in g tarkibida boMinuvchi izotoplar va sekinlashtiruvchi moddalar boMgan ko‘paytiruvchi
sistem alarda (atom reaktorlarida) am alga oshiriladi.
BoMinuvchi uran izotopi v a sek in lash tiru vch i cheksiz sistem ada
n eytro n larn in g ko‘ p ayish i. Birinchi avlod neytronlarining zichligi «,
boMsa, u holda ikkinchi avlod neytronlarining zich ligi n2 = fnxboMadi. Bu yerda f —issiq neytronlarning ishlatilish koeffitsienti boMib, u issiq neytronlarning qancha qismi uranga yutilishini ko‘rsatadi. Neytronlarning m a’lum bir qismi sekinlashtiruvchi m aterialda yu tilgan ligi tufayli f har doim birdan kichik boMadi./й, ta neytronning harbiri o‘rtacha rj boMinish neytronlarini hosil qilganligidan, tez neytronlarning um um iy miqdori fnxrj g a teng boMadi. Bu neytronlar 238U ning yad ro lari bilan to‘qnashib,

bo‘ linishni vujudga keltiradi. N atijada tez neytronlarning zichligi sh fn , ga qadar ortadi ( e -tez neytronlardagi ko‘payish koeffitsienti).

Sekinlantuvchi neytronlarning bir qismi sekinlashtiruvchi moddada 238U yadrosida rezonans ravishda radiatsion qamrab qolinishini hisobga olsak, keyingi avlod issiq neytronlarining zichligi tez neytronlar zichligidan

kichik boMadi.
		n2 =per]Jhv				(5.9.9)
bu yerda	p -	koeffitsient tez neytronlarning				qancha qism i issiqlik
energiyasiga	qadar sekinlashganini ko‘rsatadi:					cheksiz m uhitda	issiq
n eytro n larn in g		k o ‘ p ayish		k o effitsien ti issiq		n eytro n lar и,	v a « 2
zichliklarining nisbati kabi aniqlanadi.