Shahrisabz davlat pedagogika instituti pedagogika fakulteti boshlang‘ich ta’lim yunalishi 1-22-guruh talabasi Raxmonova Kumush

Shahrisabz davlat pedagogika instituti pedagogika fakulteti boshlang‘ich ta’lim yunalishi 4-22-guruh talabasi Qudratova Xosiyat

O‘nli kasrni to‘g‘ri kasr ko‘rinishda ifodalash. O‘nli kasrlar ustida arifrnetik amallar
Reja 1. O’nli kasrlar, ularning o’qilishi va yozilishi bilan tanishtirish. 2. O’nli kasrni to’g’ri kasr ko’rinishida va aksincha ifodalash. 3. O’nli kasrlar ustida arifmetik amallarni bajarish. 4. Cheksiz davriy kasrlarni o’rgatish
Savol: ko'rinishidagi har qanday kasrni ham o‘nli kasr ko‘rinishida yozish mumkinmi?Javob: Agar kasr qisqarmas va maxrajning yoyilmasida 2 va 5 dan farqli boshqa tub ko'paytuvchi bo‘lmasa, kasr o‘nli kasr ko'rinishida ifodalanadi. Masalan, kasrlami olaylik, kasr kasrga teng, demak a = 0,32. Amrnokasr uchun maxraji 10 ning darajasi bo'lgan unga teng kasrni topib  bo‘lmaydi. Nima uchun? Misol. kasrni o‘nli kasr ko‘rinishida yozing. Y e c h i s h: kasrnii o‘nli kasr ko'rinishida yozish mumkin, chunki u  qisqarmas va maxrajining tub ko‘paytuvchilarga yoyilmasi 2 va 5 sonlaridangina iborat, 80 = 2 Misol. | kasrni o‘nli kasr ko'rinishida yozing. Yechish: kasrni o‘nli kasr ko‘rinishida yozib bo‘lmaydi, uning maxrajining tub ko‘paytuvchilarga yoyilmasida 3 soni bor, 15 = 3•5. 
O‘nli kasr orasidan 0,01 kasr ajralib turadi va undan ko‘p foydalaniladi. U protsent deb ataladi va 1 % deb belgilanadi. Masala. Shakarqamishda 15% shakar bor deyildi. Buni bilgan holda 10 t shakarqamishda qancha shakar borligini toping. Yechish. Buning uchun 0,15 kasrni 10 ga ko'paytirish kerak. 0,15= 1,5 t. Demak, 10 t ning 15% i 1,5 t ni tashkil qilar ekan . 
Ba'zi hollarda natural sonni kasr qismi nolga teng bo'lgan o'nlik kasr sifatida ko'rib chiqish kerak. Buni yozish odatiy holdir, 5 = 5,0; 245 = 245,0 va boshqalar. E'tibor bering, natural sonning o'nli yozuvida eng kam ahamiyatli raqamning birligi qo'shni eng muhim raqamning birligidan 10 baravar kam. O'nli kasrlarni yozish ham xuddi shunday xususiyatga ega. Shuning uchun, kasrdan keyin darhol o'ninchi o'rin, keyin yuzinchi o'rin, keyin minginchi o'rin va hokazo. Quyida 31.85431 raqamining raqamlari nomlari keltirilgan, birinchi ikkita ustun butun son, qolgan ustunlar kasr qismidir.