Shahrisabz davlat pedagogika instituti talabasi Sultonova M

Shahrisabz davlat pedagogika instituti talabasi Sultonova M

Tabiatdagi simmetriya

• Simmetriya haqida tushuncha
• Simmetriyaning inson hayotidagi ahamiyati

Simmetriya-simmetriya markaziga yoki òqiga nisbatan shakl elementlarining joylashish xususiyatlarini har qanday òzgarishlarda saqlab qolishi.
Tirik tabiat obyektlari va hodisalari simmetriyaga ega. Bu tirik organizmlarga òz muhitiga yaxshiroq moslashishga va shunchaki omon qolishga yordam beradi. Tirik tabiatdagi organizmlarning katta qismini simmetriyaning har xil turlari namayon qiladi. Bundan tashqari har xil anatomik tuzilishdagi organizmlar bir xil tashqi simmetriyaga ega bòlishi mumkin.
Tabiatdagi simmetriyani har qadamda uchratish mumkin. Masalan jonli mavjudotlarning kòpchiligi, xususan, inson va hayvonlar gavdasi,òsimliklarning barglari va gullari simmetrik tuzilgan. Jonsiz tabiatda esa qor uchqunlari va tuz kristallari.
Boshqa kòpgina matematik tushunchalar singari, shakllarning simmetriyasi tushunchasi ham atrofni òrab turgan dunyo obyektlarini kuzatish natijasida paydo bòlgan. Masalan, òsimliklar va tirik organizmlar tavsiflarini kòzdan kechirib( bu tasvirlarni tekis shakl deb hisoblash mumkin), ulatning kòplari yuqori darajadagi aniqlikda biror simmetriyaga ega ekaniga ishonch hosil qilish mumkin.
Masalan, daraxt barglari, kapalaklar, qor uchqunlari òqqa nisbatan simmetriyaga ega.
Simmetriya texnikada,san’atda,turmushda juda kòplab uchraydi
Masalan, binolarning old va ust tomondan kòrinishlari simmetrik bòladi. Gilamdagi gullar, naqshlar, jiyaklarning gullari, mexanizmlarning kòpgina turlari, masalan, ģildiraklar yoki shesternalar simmetrik shaklda bòladi.