Sharipova g., Xodjayeva z

Musiqa tinglash
Musiqa tinglash musiqa madaniyati darslarining asosiy omili 
hisoblanadi. Chunki musiqaning yangrashi ongli ravishda idrok 
etilib, uning xarakteri, mazmuni o'zlashtiriladi. O'quvehilami 
hayotiy tajribalariga tayangan holda har bir musiqa asari zamirida 
ma’lum his-tuyg'u va fikr aks ettiriladi. Biz musiqa darsining qaysi 
faoliyatini olmaylik u aw al musiqani tinglab, musiqani idrok etish 
boshlanadi va o'quvchilaming ruhiyatiga ta’sir etadi, shuning 
uchun musiqa tinglash darsning yetakchi faoliyati bolib hisobla.
Darsda tinglanadigan har bir musiqiy asar badiiy-g'oyaviy 
mazjihatdan chorak dars mazmuniga bog'liq boladi va ilmiylik, 
davomiylik, izchillik tamoyillariga amal qiladi.
Musiqa tinglash bir necha bosqichlar orqali amalga oshiriladi:
1. O'quvchilar e’tiborini musiqiy asarga jalb qilish va 
o'qituvchining kirish sozi.
2. O'qituvchi ijrosida yoki magnit yozuvda asami tinglash.
3. Asami suhbat yoli bilan musiqiy va badiiy-go'yaviy jihatdan 
oddiy tahlil qilish.
4. Asami bir butunligicha qayta tinglash va asar haqida 
o'quvehilami umumiy taassurotlari yuzasidan yakuniy suhbat 
o'tkazish.
Bolalar cholg’u asboblarida jo'r bo’lish
Bolalar cholg'u asboblarida jo 'r bo'lish. Bu faoliyat turi eng 
qiziqarli mashg'ulotdir. Chunki cholg'u asboblari jonli, tovushli 
o'yinchoqlar sifatida har bir o'quvchini qiziqtiradi. Bolalar cholg'u 
asbirinchi navbatda o'quvchilarda ijrolik elementlari orqali 
ijodkorlik, musiqiy uquv qobiliyatlarini rivojlantiradi. Musiqa 
madaniyadarslarida bolalar cholgu asboblaridan foydalanish yaxshi 
natijalar berish bilan birga o'quvehilami darsga intiluvchanligini, 
qiziqishini, 
musiqiy 
uquvini 
oshiradi. 
Musiqa 
darslarida 
qo'llaniladigan bolalar cholg'u asboblari ikki turga bo'linadi. 
kuychang va kuychang bolmagan (shovqinli) cholg'u asboblar
31

---

kiradi. 
Kuychang cholg'u asboblariga metalafon va kselafon 
kiradi. Kuychang bo'lmagan cholg'u asboblariga: doirachalar, 
odchop qo'shiqlar, shaqildoqlar, barabanchalar, uchburchak, 
marava rumbalar kiradi.
Bolalar cholg'u asboblarida jo 'r bo'lish turli metodlar orqali 
amalga oshiriladi:
1. A w al bolalar kuyni tinglab, chapak chalish, ritmik jo 'r 
bo'ladilar.
2. Musiqaga ritmik jo 'r bo'lishni aniq bajargan faol bolalar bir 
guruh bo'lib cholg'u asboblarida jo 'r bo'ladilar.
3. Keyinchalik esa passiv bolalar togri ijro etishga intilish 
maqsadida jo 'r bo'ladilar.
4. Bolalar cholg'u asboblarida jo 'r bo'lish har gal har xil 
cholg'u asboblarida bajariladi.
5. Sinfni 
ikki 
guruhga bo'lib, 
galma-galdan 
1-guruh 
cholg'uda, 2-guruh esa, ovoz usul berish (bum-baka, baka-baka- 
bum) bilan amalga oshirish mumkin.
6. 
Bolalar cholgu asboblarida ritmik jo 'r bo'lish grafik 
ko'rsatilgan ritmik tuzilmalarga qarab, chalish ham o'quvchilar 
ijodkorligini oshiradi, faollashtiradi, ijrochilik malakalarini, 
xotiralarini va musiqiy qobiliyatlarini har tomonlama rivojlantiradi.