Sharof rashidov nomidagi samdu urgut filiali

SHAROF RASHIDOV NOMIDAGI SAMDU URGUT FILIALI

“BIZNESNI BOSHQARISH VA TABIIY FANLAR”FAKULTETI

“BUXGALTERIYA HISOBI VA AUDIT”TALABASI
ASROROV TO’RAXON AXBOROT TEXNOLOGIYALARI FANIDAN YOZGAN
LABORATORIYA ISHI

14-laboratoriya.

Mavzu: Axborotlarni himoyalash va xavfsizligini ta’minlash.
1-topshiriq.
Axborotni himoyalash usullari.
2-topshiriq.
Axborotni himoyalash usullarini dasturlarda amaliy ko’rsatib bering.
3-topshiriq.
Fayllarni viruslardan himoyalanish usullarini ko’rsating.
Axborot xavfsizligini ta’minlash bu foydalanuvchining axborotlarini himoyalashga qo’yilgan me’yor va talablarini bajarishdir. Axborot xavsizlligi bu foydalanuvchilariga va ko’plab axborot tizimlariga zarar ketiruvchi tabiiy yoki sun’iy xarakterga ega tasodifiy va uyushtirilgan ta’sirlardan axborotlarni va kommunikatsiya tizim obyektlarining himoyalanganligidandir.
Login- shaxsning, o’zining axborot-komunikatsiya tizimiga tanishtirish jarayoniga qo’llaniladigan belgilar ketma-ketligi bo’lib, axborot komunikatsiya tizimidan foydalanish huquqga ega bo’lish uchun foydalanuvchining maxfiy bo’lmagan qayd yozuvi hisoblanadi.
Parol- uning egasi haqiqiyligini aniqlash jarayonida tekshiruv axboroti sifatida ishlatiladigan begilar ketma-ketligi. U kompyuter bilan muloqot boshlashdan oldin, unga klaviatura yoki identifikatsiya kartasi yordamida kiritiladigan harfli, raqaml yoki harf-raqamli kod shaklidagi maxfiy so’zdan iborat. Avortizatsiya- foydalanuvchining resurslardan fodalanish huquqlar yoki ruxsatlari tekshirish jarayoni. Bunda foydalanuvhiga foydalanish tizimida ba’zi islarni bajarish uchun muayyan huquqlar beriladi. Avortizatsiya shaxs harakati doirasini va u foydalanadigan resurslarni belgilaydi.
Keling, MS Word dasturiining ba’zi bir faylga kod qo’yamiz.
1-qadam. Birorta fayl ochamiz.

2-qadam. Office menyusidan подготовка bo’limidan Защитит документ ni bosamiz.



3-qadam. Parol kiritamiz.

a

Ko’rib turganingizdek, o’sha faylga kirishdan oldin parol so‘yadi.

Kompyuterdan viruslarni himoyalash uchun antiviruslardan foydalanamiz. Uni uni bajarish uchun quyidagicha bajaramiz:

Antivirus dasturini o‘rnatish uchun uning o‘rnatiluvchi paketini tanlaymiz

So'ng bizda quyidagicha oyna ochiladi. Bunda biz quyidagilarga e'tibor qaratishimiz kerak:
1. Agar buni belgilasak dastur o'rnatilayotgan vaqtda agar sizda internet mavjud bo'lsa, yangilangan versiyani birdaniga o'rnatib ketiladi;
2. Bu tugma keyingi oynaga o'tish uchun bosiladi.

Bu ochilgan oynada biz antivirusdan foydalanish litsenziyasini qabul qilgan holda davom etamiz. Qabul qilish uchun «Я принимаю» tugmasini bosamiz

Endi ba'zi sozlamalarni sozlab olamiz. Ular quyidagilar:
1. Bu bo'lim ishlash prinsipi bizdagi shubhali bo'lgan ya'ni virus deb ko'rmaydigan lekin hatti harakatlari virusga o'xshashni boshlaydigan dasturlar haqida ma'lumot yig'adi va buni antivirusning viruslarni o'rganuvchi bazasiga yuboradi. Agar bunday funksiya ishlamasligini xoxlasangiz buni o'chirib qo'yishingiz mumkin;
2. Kompyuterning ba'zi dasturlari bo'lib, ular virus hisoblanmaydi lekin tarkibida ba'zi funksiyalar virus ko'rinishida bo'lishi yoki kompyuterga o'rnatilgandan so'ng uni sekinlashuviga yoki xavfsizligiga tahdid qilishi mumkin shu kabilar haqida ogohlantirish olishni xoxlasak buni belgilash kerak.
Bulardan o'tganimizdan so'ng " Установка" tugmasini bosamiz

Bu oynaga kelganimizda antivirus dasturi xotiradan o'rnatish uchun joy yetarlikmi yo'qmi shuni tekshiradi

So'ng antivirus dasturining o'rnatilish jarayoni boshlanadi

Bizning dastur o'rnatildi, «Готова» tugmasini bosamiz

Antivirus dasturimiz ishga tushgandan so'ng bizda quyidagicha oyna ochiladi. Bunda biz antivirusni aktivatsiya qilishimiz kerak bo'ladi. Buni quyidagicha amalga oshiramiz

Yuqoridagi aktivatsiyani quyidagi kalitlardan biri orqali aktivatsiya qilamiz. Odatda eset antivirusida 30 kunlik kalit bo'ladi

Endi bizda kalit bor lekin bu kalitlarning hammasi ham bizning antivirusga mos kelmasligi ham mumkin Buning sababi esa antivirusning versiyasidadir. Biz kalit olganda antivirusimizning versiyasiga mos antivirus tanlashimiz lozim. Bizning hozirgi versiyamiz «Eset Smart Security Premium». Kalitdan ham xuddi shu versiyaning kalitini tanlaymiz.

Versiyani aniqlab olganimizdan so'ng biz, shu versiyaga tegishli kalitni olib antivirusimiz so'ragan joyga qo'yamiz

Kalitimiz haqiqiyligini tekshiruvchi oyna hisoblanadi (ESLATIB O'TAMIZ, antivirusni aktivatsiya qilish uchun bizga internet kerak bo'ladi)

Antivirusimiz kalit haqiqiyligini tekshirdi va bizda quyidagicha tasdiqlash oynasi ochiladi va «Готова» tugmasini bossak bizning antivirus ishga tushadi

1. «Password Manager» — bu internet brauzerlarda saqlangan parollarni xavfsiz saqlash uchun ishlatiladi;
2. «Secure Data» — bu orqali biz kompyuterimiz xotirasidagi o'zimiz xoxlagan ma'lumotlar faqat bizning kompyuterda ocha oladigan boshqa kompyuterga o'tganda shifr holatida ko'rinadigan holatga keltirish mumkin;
3. «Родительский контрол» — bunda biz farzandlarimiz yoki boshqa insonlarimizni internetdan be'mani ma'lumotlardan saqlash uchun turli saytlarni bloklash yoki faqat kerakli saytlarni ochib qo'yish va shu kabi nazorat ishlarini qilish mumkin;
4. «Антивор» — buni ishga tushirsak biz kompyuterimiz yo'qolgan paytda uni qayerda ekanligini topa olishimiz uchun yordam beradi.
(ESLATMA, yuqoridagilarni aktivlashtirish uchun ma'lum qadamlarni bosib o'tish kerak).

Endi dasturning ishchi oynasi o'tganimizda antivirus o'zi avtomatik tarzda baza yangilanishini va dastur yangilanishi yuklab oladi va yangilanishni tugatish uchun OTni qayta yuklashni tavsiya etadi.

Dasturimiz o'z ishini boshladi va sizning operatsion tizimingizni o'z himoyasiga oldi. Saytimiz a'zolariga yana bir maslahat, yuqoridagi rasmda qizil rang bilan belgilangan joyga e'tibor qaratishingizni so'raymiz, bujoyda agar yashil rang yonib turgan bo'lsa demak antivirus to'liq ishlamoqda degani, agar sariq ranga o'zgarsa antivirusimizda qandaydir kamchilik mavjud bo'ladi (bu kamchilik havfli emas), agar qizil rang bo'lsa antivirus operatsion tizimni kam kuch bilan himoya qilayotgan yoki umuman himoya qilmayotgan bo'ladi (bularga sabab bo'lishi mumkin, ba'zamiz eskirsa, aktivatsiya muddati tugasa va shu kabilar bo'lsihi mumkin) Dastur hajmi katta bo'lgani uchun saytimizga yuklay olmaganmiz. Ko'chirib olish uchun telegram kanalimizga o'ting