Sharq allomalarining asarlarida mehnatsevarlik to'G'risida ilgari surilgan pedagogik fikrlar


Download 169.92 Kb.
bet30/39
Sana16.06.2023
Hajmi169.92 Kb.
#1510295
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   39
Bog'liq
pedagogika kitob sit

2.O’qituvchining pedagogik takti

Tajribalar shuni ko’rsatadiki, aynan pedagogik takt mavjudligi o’qituvchiga ijobiy his–tuyg’ularga asoslangan muomalani qurishga, bolalar bilan psihologik aloqani o’rnatish va saqlab turishga yordam beradi.


Pedagogik takt talablariga amal qilgan holda o’qituvchi o’zida muomalaning demokratik uslubini shakllantirishi, o’quvchilar bilan o’zaro muomala madaniyatini egallashi mumkin.
Pedagogik takt ustida ish olib borgan tadqiqotchilar bu tushunchaning hajmi va sig’imini alohida ta’kidlashadi hamda uning yagona aniq ta’rifi yo’qligini aytishadi. Pedagogik takt mohiyatini ochib berish murakkabligi uning umumiy qabul qilingan ”takt” tushunchasiga nisbatan o’ziga hos hususiyatga ega ekanligi bilan belgilanadi.
Takt so’zi aynan tarjima qilinganda ”ta’sir ko’rsatish” degan ma’noni bildiradi. Bu ahloqiy kategoriya bo’lib odamlar o’rtasidagi o’zaro munosabatni boshqarib turadi. Insonparvarlik printsiplariga tayangan holda hulq–atvor taktikasi eng murakkab ziddiyatli holatlarda ham insonga nisbatan hurmatni saqlab qolishni talab etadi. Hulq–atvor taktikasiga ega bo’lish, ya’ni taktikali bo’lish, har bir insonga nisbatan, ayniqsa, o’qituvchiga nisbatan qo’yiladigan ahloqiy talabdir. Pedagogik takt – o’qituvchining kasbiy sifatlaridan biri, mahoratining bir qismidir. Pedagogik takt umumiy qabul qilingan takt tushunchasidan shunisi bilan farq qiladiki, u faqat o’qituvchining shahsiy sifati bo’libgina qolmay, balki o’quvchiga nisbatan to’g’ri munosabatni tanlay olishi hamdir.
Demak, pedagogik takt – bu o’qituvchining o’quvchilarga nisbatan pedagogik maqsadga yo’naltirilgan ta’siri me’yori, samarali muomala uslubini o’rnata olish qobiliyatidir.
PEDAGOGIK NAZOKAT VA XUSHMUOMALALIK KASBIY PEDAGOGIK DILKASHLIKNING O'QITUVCHI XULQ ATVORIDA SHAKILLANISHI
Tаkt аhlоqiy tushunchа bo’lib, u insоnlаrning o’zаrо munоsаbаtlаrini muvоfiqlаshtirish, tаrtibgа sоlish, insоnpаrvаrlik g’оyalаrigа аsоslаngаn bo’lib, аndishаli hulq, hаr qаndаy ziddiyatli vаziyatlаrdа hаm insоn hurmаti sаqlаnib qоlishini tаlаb qilаdi. Hаr bir insоndаn, аyniqsа o’qituvchidаn аndishаli bo’lish tаlаb qilinаdi.
Bоshqаchа qilib аytgаndа, pеdаgоgik tаkt bu o’qituvchining tа’lim оluvchilаr оldidа o’zini tutishni bilishi, tа’lim оluvchining hоlаtini, intilishlаri, qiziqishlаrini tushunа оlishi vа eng sаmаrаli tа’sir yo’lini tоpа оlishidir.
Pedagogik takt – o‘qituvchi kasbiy mahoratining asosi bo‘lib, o‘quv­chilarga barcha demokratik talablar asosida pedagogik ta’sir o‘tkazish, muloqotni insonparvarlik tuyg‘ulari asosida o‘rnatish o‘lchovi, o‘quv­chilarda mustaqil fikr yuritishni hamda ongli intizomni tarkib toptirish ko‘nikmalarini hosil qilish shaklidir. Pedagogikada o‘qi­tuvchining o‘quv­chilar bilan munosabati ularning yosh xususiyatlariga qarab belgi­lanishi va bu qonuniyatga amal qilinishi qat’iy talab qilinadi. Shunday ekan, o‘qituvchi ta’lim–tarbiya jarayonida hali to‘liq shakllanmagan, ta’s­irlarga va ruhiy kechinmalarga tez beriluvchi, ota–onasining sevimli farzandi bo‘lgan murg‘ak qalb egalari bilan muloqot qilayotganligini aslo unutmasligi kerak.
O‘quvchilar bilan muloqotda pedagogik taktga zid bo‘lgan qo‘pollik, adolatsizlik, qo‘rqitish, haqorat, mensimaslik, pedagogikaga zid bo‘lgan jazolash usullarini qo‘llash va boshqa ular shaxsiga salbiy ta’sir qiladigan turli jargon so‘zlar ishlatish o‘quvchilar qalbini umuman tuzalmaydigan darajada jarohatlab qo‘yishi, yoki o‘qituvchining obro‘siga putur etka­zishi mumkin. O‘qituvchi va o‘quvchi o‘rtasidagi bunday qarama-qarshi­liklar, ko‘pincha, dars va darsdan tashqari jarayonlarda sodir bo‘ladi. Bunda ayniqsa yosh o‘qituvchilarning pedagogik takt sirlarini bilmasligi, tajribasizligi pand beradi.
O‘qituvchining taktik mahorati birdaniga shakllanib qolmaydi, u yillar davomida pedagogik faoliyatda, ustozlar tajribasini o‘rganishda, dars jarayonida, sinfdan tashqari faoliyatda va tarbiyaviy soatlarda o‘quv­chilar bilan muloqotda takomillashib boradi. Dars jarayonida peda­gogik mahoratning asosi bo‘lmish pedagogik taktga ega bo‘lish o‘qi­tuvchi uchun juda zarurdir.
SHundаy qilib, pеdаgоgik tаkt bu o’qituvchining tа’lim оluvchilаrgа nisbаtаn аmаlgа оshirаdigаn tа’sirining mеzоnidir.



Download 169.92 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   39




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling