Shaxs ta’rbiyasinin obeykti ham subyekti joba


Download 123.43 Kb.
Sana26.10.2023
Hajmi123.43 Kb.
#1722961
Bog'liq
2 lekciya


3-Lekciya SHAXS TA’RBIYASININ OBEYKTI HAM SUBYEKTI
Joba :
1. Shaxstıń biologiyalıq hám psixologiyalıq rawajlanıwı
2. Insannıń shaxs retinde rawajlanıwı

Tayansh sóz hám sóz dizbegi: Insannıń biologiyalıq, social rawajlanıwı, shaxstin’ rawajlanıwı, shaxstin’ qáliplesiwi.

Tálim sisteması aldındaǵı mámleket buyırtpası Ózbekstan Respublikası «Kadrlar tayarlaw milliy programması»dıń tiykarǵı ideyalarında óz sawleleniwin tapqan.


Bul ideya tálim sisteması aldına bir qatar hákisiomatik wazıypalardı kese etip qoydı. Atap aytqanda :
- úzliksiz tálim sistemasın jámiyette ámelge asırılıp atırǵan jańalanıw, rawajlanǵan huqıqıy -demokratiyalıq mámleket qurılısı processlerine maslaw ;
- taiim sistemasında iskerlik kórsetip atırǵan kadrlar sisteması hám mazmunın mámlekettiń sociallıq-ekonomikalıq rawajlanıwı kelesheklerinen, jámiyet mútajliklerinen, pán, madeniyat, texnika hám texnologiyanıń zamanagóy jetiskenliklerinen kelip shıqqan halda qayta qurıw ;
- tálim alıwshılardı logikalıq mushoqada etdiriw processinde ruwxıy -etikalıq tárbiyalawdıń nátiyjeli formaları hám metodların islep shıǵıw hám de engiziwdi sheshiw wazıypaların ámelge asırıw.
Shaxstıń hár tárepleme jetilisiwin ámelge asırıw, jańasha pikir jurgiziwshi erkin puqaranı tárbiyalaw dáwir talabı bolg’anligi menen belgilenedi hám ol tómendegilerde óz ko’rinisin tabadı :
1. Jámiyetimizde ideologiyalıq sistemanıń ózgeriwi, jamiyetlesiw erki baseki jurgiziwshi shaxsqa qoyıp atırǵan talaplar jańasha jandasıw, qaraw, munasábet, kriterya, talap, mánis, mazmun, forma, atribut talap etiwi.
2. Erkin baseki júrgiziw fenomenologiyasinin kólemi keńeyiwi.
3. Úzliksiz tálim sistemasında zamanagóy pedagogikalıq texnologiyalar, interaktiv jantasıw tiykarında aytılıwına, shaxsqa da obyekt, de subyekt retinde qaralıwına social zárúrshilik payda bolıwı.
Shaxs degende psixik tárepten rawajlang’an, óz ózgesheligi hám sapaları menen basqalardan parıq etetuǵın arnawlı bir jámiettiiń aǵzası túsiniledi. Shaxs-socialliq ómirdiń korinisi. Adamdıń insanlıq jinsina tiyislilik fakti bolsa individ túsinigi menen ańlatıladı. Insan shaxsınıń eń xarakterli táreplerinen biri onıń individuallıǵı bolıp tabıladı.
Individuallıq degende shaxs psixik qásiyetleriniń qaytalanbaytuǵın birikpesi túsiniledi. Individuallıq quramına xarakter, temperament, psixik processlaming ótip barıw qásiyetleri, sezimler, iskerlik motivları, quram tapqan qábiletler kiredi.
Shaxstıń biologiyalıq hám psixologiyalıq rawajlanıwı. Shaxstıń fizikalıq, intellektual, ruwxıy kámal tabıw procesi. Balalıq, óspirimlik hám óspirimlik jıllarında shaxstıń jetilisiwi. Rawajlanıw kisidegi fizikalıq, psixik jáne social process boiib, ol barlıq tug'ma hám iyelengen muǵdar hám sapa ózgerislerin óz ishine aladı. Rawajlanıw dep bala salmaǵınıń asıwı, suyek hám muskul sistemasınıń, tanosil aǵzalarınıń, nerv funksional iskerliginiń jetilisiwi, aqıl -ziyreklikiniń qáliplesiwine aytıladı.
Balanıń fizikalıq rawajlanıwda onıń boyı ósedi, salmaǵı hám muskul kúshi artadı, sezim shólkemleri joqarı dárejede jetilistiriwedi, háreketlami tuwrı basqara aladı.
Balanıń psixik rawajlanıwda shaxsındaǵı psixik sapa hám belgiler qáliplesedi, sezimiy-shıdamlılıqlik, biliw processinde zárúrli ózgerisler júz beredi. B
olaning social rawajlanıwı ol socialliq ómirde qatnasa baslaǵanda, onıń xulqida aylanaǵa boigan munasábetinde, ásirese, jámáát jumıslarında qatnasıwında kórinetuǵın boiadi.
Shaxs rawajlanıwda biologiyalıq faktorlar, social faktorlar, taiim hám tárbiya, bala shaxsınıń aktivligi (iskerlik) hám basqalar zárúrli orın iyeleydi. 0 'zbek ilimpazları E. G'oziyev, M. G. Davletshin, A. Munawarov, v. Karimova, R. Jo'rayev, J. Hasanboyevlar; shet el ilimpazları D. B. Elkonin, A. v. Petrovskiy, v. Davidov, L. S. vigotskiy, Dj. Dyui, G. Gardpeg, J. Piajelarning rawajlanıwda shaxs iskerliginiń áhmiyeti to'grisidagi qarawları salmaqlı áhmiyetke iye. Jámiyet rawajlanıwında insannıń bilimi hám aktiv ámeliy iskerligi to'grisidagi Ózbekstan Respublikası Babalarımızdıń kámal insan haqqındaǵı etikalıq talaplar kompleksi shıǵısona etika kodeksi, Ózbekstan Respublikası Kadrlar tayarlaw Milliy programmasında saw áwlad tárbiyası haqqında o'lmas ideyalar keltirilgen. Hár bir insan shaxs retinde túrlishe kórinetuǵın bo'lar eken, onıń social haqıyqatlıqqa, miynetke, adamlarǵa, jámiyetke bolǵan munasábeti de, aktivlik dárejesi, etika -ádep boyınsha jetikligi de túrlishe bolıp tabıladı.
Shaxs qaysı jámiyette yashasa sol jámiyet nızam -qaǵıydalarına tiykarlanıp kámal tabadı. Pedagogika shaxstıń kámalǵa jetkenge etiwin quramalı hám qarama-qarsılıqlı process dep biladi. Shaxstıń kámalǵa etiwinde genetika, ortalıq, maqsetke muwapıq ámelge asırilatuǵın tálim-tárbiya hám aqır-aqıbetde óziniń ǵárezsiz iskerligi de zárúrli áhmiyetke iye esaplanadı 1-súwret. Shaxs rawajlanıwında genetikanıń o'nii.

Sonday etip, social ortalıqtıń shaxs qáliplesiwindegi ornı asa kútá úlken bolıp tabıladı. Násillik belgilerdiń rawajlanıwı da insaniyijtimoiy ortalıqta jasawǵa baylanıslılıǵına kóplegen mısallar keltiriw múmkin. Insan balası, eger social -insaniy ortalıqqa emes, basqa ortalıq, aytaylik haywanlar ortalıǵına túsip qalsa, ol jaǵdayda násillik belgilerdiń ayırım biologiyalıq kórinisleri saqlanadı, lekin insaniy pikir, iskerlik, minez-qulıq bolmaydı (1920 -jılda Indiyalıq doktor Singx Midnapur qalası qasındaǵı qasqır uyasidan tawıp alǵan qızshalar Kámala hám Amola turmısı buǵan mısal boladı ).


Genetika nıshanaları shaxstı qáliplestiriwdiń obiektiv faktorlarına kiredi. Adamlar organizmdegi anatomik dúzılıwdı, fiziologikalıq háreketti, nerv tipini, tiykarǵı shártsiz reflekslami miyraslar etip aladılar. Adam shaxsı hám xulqining rawajlanıwda biologiyalıq omillaming rolin joqarı bahalab, shaxstı naslge bog'Iab uyreniwshi bixeviorizm, pragmatizm, biogenetik aǵıslar bolıp, ulaming ayırım wákilleri adam balası ana aqshıl qızǵılt reńdaligidayoq bolajaq shaxsqa tán barlıq ayrıqshalıqlarǵa iye boladı desa, ayırımları ań hám intellektual qábilet de naslden-naslge ótedi, deydi. Geyparaları bolsa balanıń etikalıq tárepten artıwın da genetikaǵa baylanıstıradı.
Biologiyalıq omilning insan qáliplesiwindegi o'mi zárúrli hám ayriqsha, genetikanıń áhmiyetin biykarlap bolmaydı, insanǵa tán ayrıqshalıqlar - intellektual hám fizikalıq meqnat qábileti, oylaw hám sóylew da tug'ma ótiwi múmkin, lekin bul tug'ma múmkinshilikler rawajlanıwı ushın insan balası insaniy ortalıq, adamlar arasında jasawı, adamlar menen baylanıs etiwi, socialliq ómirde qatnasıwı hám málim qulıq-ádep qaǵıydalarına ámel etiwi kerek bolıp tabıladı. Social ortalıqtıń ullı insanlar qáliplesiwindegi o'mi zárúrli bolıp, Alisher Navaiy -shayır, Eynshteyn-fizikalıq, Ullıbek-astronom, Ibn Sino-táwip bolıp tuwılmaǵan, álbette. Olardaǵı qábilet urıqlarınıń rawajlanıwı, uqıpǵa aylanıwında social ortalıq, tálim-tárbiya zárúrli rol oynaǵan. Mámleketimizdiń bárkámal insan tárbiyalaw boyınsha siyasatina da shaxs qáliplesiwinde ortalıqtıń o'mi zárúrligini kórsetedi (2-súwret).

2-súwret. Shaxs rawajlanıwında ortalıqtıń o'mi.

Tálim-tárbiya insannıń qáliplesiwinde jetekshi rolni oynaydı, tálim-tárbiya nátiyjesinde genetika hám ortalıqtıń stixiyali tásiri bere almaytuǵın oqıw, jazıw, miynet, ilmiy tájriybe hám kónlikpeler egal lanishi, hátte tug'ma kemshilikler de málim tárepke ózgertiliwi (gereń, soqır, gúńeleklerdi oqıtıw ), ortalıq tásirinde júzege kelgen unamsız kemshiliklami da tamamlaw múmkin (3-súwret).


3-súwret. Shaxs rawajlanıwında tálim-tárbiyanıń o'mi

Házirgi kúnde jurtımızda qábiletli, uqıplı hám intalı balalarǵa aloqida itibar berilip atırǵanlıǵı, bul jaslar Ózbekstanımız keleshegi dep aytilayotganligi da biykarǵa emes. «Nál» siylıǵı, Zulfiya sıylıqı, Abu Ali ibn Sino, Abu Rayhon Beruniy atındaǵı hám Prezident stipendiyalarining engiziliwi de jaslarǵa berilip atırǵan itibardıń kórinetuǵın bolıwı bolıp tabıladı.


Insannıń shaxs retinde rawajlanıwı
Shaxstıń rawajlanıwda «faoliyat», «faollik» túsinikleriniń ornı kútá úlken.
Ullı insanlar óz tarawlarında joqarılıqqa erisiw ushın tinmay miynet etkenler. Insan óz umtılıwı hám aktivligi menen joqarı shıńlarǵa, kóp zatlarǵa jetiwi múmkin, qábilet hám iste'- dodni ámelge asıriw ushın da óz ústinde islewi zárúr bolıp tabıladı.
«Insan aktivligi «Háreket», «faoliyat», «xulq» túsinikleri menen bekkem baylanıslı bolıp, shaxs jáne onıń sanasın máselesine barıp taqaladı». Bala áyne túrli aktivlikler járdeminde qáliplesedi, o'zligini kórinetuǵın etedi (4-súwret). Sonday eken, oqıwshı iskerligi passiv process bolmay, ol sanalı túrde basqarılatuǵın aktiv process bolıp tabıladı. Yaǵnıy iskerlik-oqıwshı sana-sezimine jáne oylawı menen basqarılatuǵın, odaǵı hár túrli mútajliklerden kelip shıǵıs hám de sırtqı álemdi hám óz-ózin ózgertiw hám jetilistiriwge qaratılǵan ayriqsha aktivlik forması bolıp tabıladı. Bul - oqıwshınıń sabaqlarda real predmetler mánisin óz tasawuri sheńberinde, arnawlı bir sheshim arqalı biliwge, jańa ashılıwlar ashıwǵa qaratılǵan, iskerlik bolıp tabıladı.
4-súwret. Shaxs rawajlanıwında iskerliginiń ornı.

0'quvchining intellektual háreketleri-shaxstıń sanalı tárzde, ishki psixologiyalıq mexanizmler jardeminde ámelge asıratuǵın hár túrli háreketleri bolıp tabıladı. Eksperimental tárzde sol zat tastıyıq etilgenki, bunday háreketler mudami motor háreketlami da óz ishine aladı. Oqıwshı háreketleri tómendegi kóriniste bolıwı baqlanadı :


- perzeptiv - bunda oqıwshı sanasında predmetler hám hádiyseler to'grisidagi pútin obraz qáliplesedi;
- mnemik iskerlik - zat hám hádiyselaming moqiyati hám mazmunına baylanıslı materialdıń eslab qalınıwi, eske túsiriliwi hám baylanıslı quramalı iskerlik túri;
- imajitiv iskerlik - («imaje»- «obraz») - dóretiwshilik processlerde qıyal hám fantaziya jardeminde ongda berilmegen zatlardıń qásiyetlerin ańǵarıw hám qıyalda taklashni talap etedi.
Oqıtıw processinde sırtqı iskerlik tiykarında psixik processlerge ótiw júz bergen bolsa, bunday process psixologiyada interiorizatsiya dep ataladı, kerisinshe, aqlda qáliplesken ideyalardı tikkeley sırtqı háreketlerde yamasa sırtqı iskerlikke kóshiriliwi eksteriorizatsiya dep júritiledi.
Iskerlik túrleri sananıń tikkeley qatnasıwı dárejesine kóre de parıq etedi. Ayırım háreketler basında hár bir elementti saldamlı túrde, bólek-bólek orınlawdı hám buǵan pútkil dıqqat qoyıwdı, sananıń yunalishini talap etedi. Lekin waqıt ótkennen, sananıń qatnasıwı azayıp, kóplegen bólimler avtomatlasıp baradı.
Ullı alım, oyshıl Abu Nasir Forobiy shaxs kámalıde iskerliginiń zárúrli o'mini bólek belgilep, onıń túrlerin bir neshe buwınlarǵa boladı hám ámelge asırıw usılları, waqıt hám keńislikdegi tariypi, fiziologikalıq mexanizmleri to'grisidagigi ideyanı ilgeri suradi.
Tálim alıwshılardıń jeke-xarakterologik sapaların anıqIashning, hesh bolmaǵanda ápiwayı metodikasın iyelew, onı qollanıw etiw, kásiplik-pedagogikalıq tayarlıqtıń zárúrli elementlerinen biri bolıp tabıladı. Joqarı hám orta arnawlı oqıw mákanları oqıtıwshıları kóbinese oqıwshı -jaslaming intellektual qábiletlerin úyreniwge itibar qaratadılar, biraq ulaming tárbiyalanganlik dárejelerin (keń mániste) hám xulqiy kemshiliklerin korreksiyalash máseleleriniń úzliksiz tálim sistemasında birden-bir ajıralmaslıq hám pútinlik kózqarasınan aytıwǵa, onıń sheshimlerin tabıwǵa urınıwmaydı. Oqıwshılar hám studentlaming intellektual rawajlanıwları kóp tárepten ǵárezsiz pikirlewge, ulıwma tárbiyalanganlik dárejesine baylanıslı. Ulaming tárbiyalan ganlik dárejesin diagnostika qılıw, ruwxıy -bilimlendiriw rawajlanıw qásiyetlerin úyreniw, zárúr bolsa xulqiy kemshiliklerin saplastırıw házirgi dáwirdiń zárúrli talaplarınan biri bolıp tabıladı.
Shaxstıń qáliplesiwine tásir etiwshi faktorlar tómendegi formada sáwlelendirilgen Insannıń shaxs retinde, rawajlanıwda social hádiyselerdiń tásiri kúshli bola ma? Yamasa tábiyiy faktorlar jetekshi orın tutadıma? Bálki tárbiyanıń tásiri joqarı bolıp tabıladı? Olar ortasındaǵı óz-ara munasábet qanday?
Fanda biologiyalıq jónelis dep atalǵan kózqaras jetekshi orınlardan birin iyelep, onıń wákilleri Aristotel, Platonlar tábiyiy- biologiyalıq faktorlardı joqarı qóyadı. Olar tug'ma múmkinshilikler, táǵdir, tole hár kimning turmıs daǵı o'mini belgilep bergen, deydiler.
Biologiyalıq aǵımǵa qarsı filosofiyalıq aǵıs wákilleri rawajlanıwdı social faktor menen belgileydiler. Bul aǵıs wákilleri bala shaxsınıń fizikalıq, psixik rawajlanıwı ol jasaytuǵınlıq ortalıqqa baylanıslı dep kórsetediler. Ortalıq degende adam jasaytuǵınlıq sharayattaǵı barlıq sırtqı tásir túsiniledi. Sol kózqarastan tárbiya sebepli balanı ózi jasaytuǵınlıq social jaǵdayǵa maslastırıw múmkin, degen juwmaq kelip shıǵadı. Olar ijtiomiy ortalıqtıń rolin sheshiwshi faktor dep esaplaydilar. Sonday eken, adam balasınıń shaxs retinde rawajlanıp, taraqqiy etip barıwı, onıń shaxs bolıp kámalǵa etiwinde násil (biologiyalıq faktor), social ortalıq (bala jasaytuǵınlıq sharayat ), sonıń menen birge, maqsetke muwapıq orınlanatuǵın tárbiya da birdey áhmiyetke iye. Bul faktorlardıń tásirin anıqlawda aldıńǵı pedagogikalıq ilimpazlar, psixolog hám filosoflar táliymatına súyeniledi.
Shaxsqa social ortalıqtıń tásiri de zárúrli. Bul tárbiya arqalı ámelge asıriladı. Birinshiden, tárbiya tásirinde ortalıq bere almaǵan bilim, maǵlıwmat iyelenipdi, miynet hám texnikalıq iskerlik menen baylanıslı kónlikpe hám ilmiy tájriybeler payda boladı. Ekinshiden, tárbiya sebepli tug'ma kemshilikler de ózgertirilip, shaxs kámalǵa etedi. Úshinshiden, tárbiya járdeminde ortalıqtıń unamsız ta' sırın da joytıw múmkin. Tórtinshiden, tárbiya keleshekke qaratılǵan maqsetti belgileydi. Sonday eken, tárbiya menen rawajlanıw bir-birine tásir etedi, bul tárbiya turaqlı jáne úzliksiz bolıp tabıladı. Sonday etip, bala shaxsınıń rawajlanıwda tárbiya da jetekshi orınǵa iye bolıp, tárbiya sebepli atateki, shańaraq ortalıǵı, social ortalıq tásirinde hár tárepleme rawajlanıwǵa ılayıq, degen juwmaqtı shıǵarıw múmkin.
Tema maydanınan sorawlar hám tapsırmalar
1. Shaxs hám individ bir-birinen neler menen parıq etedi?
2. Rawajlanıw degende neni túsinesiz?
3. Shaxs rawajlanıwda biologiyalıq omilning o'mini qanday túsinesiz?
4. Shaxs qáliplesiwinde social ortalıqtıń áhmiyetin kórsetiwshi mısallar keltira alasızba?
5. Shaxs rawajlanıwda tálim hám tabiya qanday orın tutadı?
6. Shaxstıń rawajlanıwı onıń aktivligi menen baylanıslıma?
7. Adamdıń shaxs retinde qáliplesiwiniń tiykarın ne quraydı?
8. Shaxs rawajlanıwına qanday faktorlar tásir kórsetedi?
18. Shaxs rawajlanıwına tiyisli zamanagóy jantasıwlardı anıqlama berń.

Tómendegi pedagogikalıq jaǵdaylı máselelerdi oqiń, oǵan juwap beriń hám juwabıńızdı anıqlama berń.


1-másele. Bir hayal sonday pikir ańlatadı : «Biziń shańaraǵımızda hár túrlı qánigeliktegi kisiler bar. Ómir joldasım-injener, menmuxbir, otam-esapshı, onam-tigiwshi. Isenemenki, qızım hár tárepleme rawajlanǵan adam bolıp jetiwedi. Hayal haqmi? Onıń pikirin bala rawajlanıwı nızamları kózqarasınan sın kózqarastan analiz etiń.
2-másele. Ana sonday deydi: «Men balanıń rawajlanıwı ushın oǵan ol isleta alatuǵın túrli buyımlami beriw kerek, dep esitken edim. Usınıń sebepinen, úsh jasar balamdıń stol ústinen, shkafdan túrli zatlami alıwına ruxsat beremen. Oǵan tez-tez jańa oyınshıqlar satıp alaman. Lekin ol kóp ótpey bul buyımlardı hár yoqqa atip taslaydı hám xanada tayaq kóterip shawıp júriwdi hámme zattan jaqsı kóredi. Men balamdıń bul barıwında jaqsı rawajlanıwına isenmeymen. Nede qáte etip atırǵanımdı bilmiymen. Onaning qátesinińni hám balanı rawajlandırıw ushın túrli buyımlardan qanday paydalanıw kerekligini uqtiring.
3. «Bilimli hám ruwxıylıqlı insannıń tiykarǵı pazıyletleri»«Shaxstıń jetilisiwinde ǵárezsizliktiń ruwxıy jaylari», «Tárbiya hám rawajlanıwdıń óz-ara baylanıslıligi» niavzularidan birine esse jazıń. www. ziyouz. com kitapxanası
1-Tapsırma. Tómendegi qaysı sapalaytuǵın belgiler insandı shaxs hám individ retinde xarakteristikalaydı. Tuwrı juwaplami ońındaǵı ústinge ótkeriń. Tańlawıńızdı anıqlama berb beriń.



Asosiy ruyxat

Individ

Shaxs

* VijdonUUik







* qat’iylik







* subutsizlik







* chaqqonlik







* vatanparvarlik







* faoliyatdagi tezkorlik







* talabchanlik







* vazminlik







* kuzatuvchanlik







*Harakatdagi shiddatlilik







*saxovatlilik







*kirishimlilik







*milliy g’urur







*ozodalik







*qo‘rqoqlik







*qalollik







*tanballik







*tashabbuskorlik







*faollik







*yovuziik







*kamtarlik







*farosatlilik







*jizzakilik







*quvnoqlik







*xushmuomalalik







*axloqsizlik







2-tapsırma : «Siz óz-ózińizdi tuwrı bahalay alasızba? » temasında laboratoriya jumısın orınlań.


Maqset: Insan xarakteri, turpayı, jeke sapalaytuǵın belgilerine tap 'g 'ri, aqılǵa say, adekvat jantasıwǵa úyretiw.
Bunı tekserip kóriw ushın, 1-den, tómende keltirilgen («A sosiy dizim» dep atalmish) belgiler arqalı úsh guruqdan ibarat ro 'yxat tu zib alın. Birinshi guruqdagi ro 'yxatni «Ideal», ekinshisin «Men», úshinshisin bolsa «Men adam lar názerida» dep at láń; 2 -den, dápterde abcissa hám ordinata o 'q id an ibarat grafik dúziń. Bunda absissa o'qida sapalaytuǵın belgiler jatıwın («asosiy ro 'yxat»dagi no m lar boyınsha ), ordinata o 'q i bolsa sapalaytuǵın belgilem ing ro 'yxatdagi o 'rn ın i kórsetiwin unutm ang. M asalan, berilgen tiykarǵı dizim boyınsha talap etiwshilik sapası 10 o 'rin d a belgilengen.
Siz 1- guruqning «Ideal» dizimin tu zer ekansiz, idealıńız ol ch ol n talap ch an lik neshinshi o 'rinda ekenligin anıqlap, ord ın ata o 'qida jaylastırasız ; 2-shi dizim «M en»ni dúzip atırǵanda bolsa, endi ehtim al talap etiwshilikti áyne o 'zingiz ol ch ol n neshinshi o 'rinda ekenligin anıqlaysiz, yaǵnıy siz qaysı dárejede qatalsız. (2, 5 hám t.b. )
Dizim degi barch a noqatlami ordinata oǵı boyınsha belgilep shıqqaningizdan so 'ng (úshew dizim tiykarında ), noqatlami tutastirib, iymek sızıq yasaysiz. Úshinshi dizim de ordinata oǵıd a sol tiykarda dúziledi.
Jasalǵan úshew sızıqlardıń ortasındaǵı farqni jaqsılap o 'rganib shıǵıń hám tiyisli juwmaqlar shıǵarıń.
Mısalı, «Ideal» hám «Men» at li júz x atlar boyınsha belgilengen nuq talar arasındaǵı farqning ju d a keskin bolıwı shaxstıń ózinen-ózi bahalawda o 'ta sın kózqarastan yondashganligidan dárek beredi hám kerisinshe, «ideal» hám «m en» arasındaǵı ayırmashılıqtıń derlik sezilm asligi bolsa shaxs ózine artıqsha baha bergenligindeden dárek beredi.
Shaxstıń ayırım sapaların belgileytuǵın túsinikler dizimi:
1. Qaqqoniylik 2.patriotlıq 3. Haq nıyetlilik 4. T ashabbuskorlik, 5. Ózine ózi sın kózqarastan
jantasıw 6. Sam im iyiik 7. Kishi piyillik 8. Pákizelik 9. Qatańlıq 10. Talap etiwshilik ll. Insanpa rvarlik 12. Taqatlılıq 13. Kishipeyillik 14. Aktivlik 15. Milliy namıs 16. Keshirimlilik 17. SaqawatIilik 18. Páklik 19. Iym onlilik 20. Hadallıq 21. Sezim-sezimge beriluvchanlik 22. Donolik 23. Íntızam lilik (dizim boyınsha dúziledi).

Paydalanılǵan ádebiyatlar.


1. Karimov I.A. B arkam ol avlod-O 'zbekiston taraqqiyotining poydevori. - Toshkent, «Sharq», 1997, 3-17-b.
2. K arim ov I.A. M illiy istiqlol g'oyasi: asosiy tu sh u n ch alar va tam oyillar. — Т ., « 0 ‘zbekiston», 2000.
3.Karimov I.A. YUksak ma’naviyat – yengilmas kuch. –T.: Ma’naviyat, 2008.
3. 0 ‘zbekiston R espublikasining kadrlar tayyorlash m illiy d astu ri.- T o shkent, 1997.
4. G 'oziyev. E. Psixologiya. - Т ., « 0 ‘qituvchi», 1996 y. 16-30-b.
5. Дейл Карнеги . Как завоевать друзей и к а к о к азы вать вл и ян и е н а лю дей. - Т аш к ен т.: Ш ар к , 1999, 56-67-стр.
6. Z u n n u n o v A. Pedagogika tarixi. T oshkent, «Sharq», 2004.-326-b.
7. Л еон тьев A.A. П едагоги сч еское о бщ ен и е - М .: З н ан и е, 1999, 14-28-стр.
2.Pedagogika tarixi. Maruza matni. Qo’llanma II qism T.,(tuz. S.Nishonova, B.Hasanova ) TDPU 2002 y
3.Rajabov.S.Pedagogika faning buyuk allomalari. T. «O’qituvchi», 1990
4.Hasanov R. K.D.Ushinskiy. (voizga yordam) T. MRDI 1999.
8. П и аж е Ж . Р азви ти е р ебён ка. -М .: П едагогика, 2000, 32- 39-стр.

Download 123.43 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling