Shifrator (cd- coder) kirish yo`lidagi birlik signalni n razryadli ikkilik kodga aylantiradigan ehm ning aniq uzelidir. Boshqacha qilib aytganda shifritor 10- lik kodni 2-lik kodga aylantirib berish uchun xizmat qiladigan operatsion

shifrator (CD- coder) - kirish yo`lidagi birlik signalni n razryadli ikkilik kodga aylantiradigan EHM ning aniq uzelidir. Boshqacha qilib aytganda shifritor 10- lik kodni 2-lik kodga aylantirib berish uchun xizmat qiladigan operatsion elementdir. SHuning uchun shifratorlar raqamli texnikaning va EHMlarning kiritish qurilmalarida unlik kodlarni ikkilik kodlarga o`zgartirishda keng qo`llaniladi SHifratorning kirish va chiqish yo`llari soni m=2n munosabat bilan belgilanadi Deshifrator (DCdecoder) - kirish yo`lidagi signallarni faqat chiqish yo`lining bittasiga chiqarib beruvchi EHMlarning uzelidir. To`la deshifratorda chiqish yo`llari soni m = 2ⁿ, bo`lib unda n – kirish yo`llari sonini ifodalaydi. To`la bo`lmagan deshifratorda esa m < 2ⁿ.
3



. T-trigger. Ikki pog‘onali triggerlar registr va hisoblagich kabi ko‘prazryadli qurilmalar ishi uchun mo‘ljallangan bo‘lib, ularda triggerli yacheykalarning ishonchli va aniq ishlashi talab etiladi. T-trigger sanoq triggeri deb ham ataladi, chunki kirishga aktiv mantiqiy signal berilganda u o‘z holatini qarama-qarshi (teskari) holatga o‘zgartiradi

7. . bilet

1. Registr deb ko‘p xonali ikkili kod ko‘rinishida ifodalangan axborotni yozish, saqlash va qaytarib berish vazifasini bajaruvchi qismga aytiladi ("registr" so‘zi inglizcha register - qaydlash so‘zidan olingan). U triggerlar va mantiqiy elemenlar ulanishidan tashkil topadi. Ikki asosli sonning har bir razryadi o’z triggeriga yoziladi. Registrlarda quyidagi amallar bajariladi: saqlanuvchi axborotni kiritish va chiqarish; axborotni saqlash; saqlanuvchi axborotni o‘ngga va chapga belgilangan xonalar soniga siljitish; ketma-ket son kodini parallel kodga o‘zgartirish va aksincha.

2.Ikki son xonalarini jamlash amalini bajaruvchi uzel jamlagich deb ataladi. U, odatda, bir xonali jamlovchi sxemalar majmuidan iborat bo‘ladi. Qo‘shiluvchilarning qanday sanoq sistemasida berilishidan qat’iy nazar, qo‘shish amali bajarilganida har bir xonada uchta raqam: birinchi qo‘shiluvchining raqami, ikkinchi qo‘shiluvchining raqami va oldingi (kichik) xonadan ko‘chirish qiymati raqami qo‘shiladi. Natijada har bir xona uchun shu xona yig‘indisi raqami va keyingi (katta) xonaga ko‘chirish qiymati raqami hosil qilinadi.

3 Trigger ikkita turg’un muvozanat holatga ega bo’lgan sxema bo’lib, ikkilik sanoq tizimida ifodalangan axborotlarni ishlash va xotirlash uchun juda qulay hisoblanadi. Axborotni kiritish (yozish) usuli bo’yicha triggerlar "asinxron" va "sinxron" ("taktlanuvchi") triggerlarga bo’linadi. Asinxron triggerlarda har qanday vaqt onida kirish yo’lidagi signallar triggerning tegishli (bir yoki nol) holatini bir ma’noda aniqlaydi. Ya’ni, kirish yo’li axborotining o’zgarishi trigger holatining darhol (o’tkinchi jarayon tugashi bilan) o’zgarishiga olib keladi. Sinxron (taktlanuvchi) triggerlar qo’shimcha kirish yo’liga ega bo’lib, bu yo’ldan sinxronlovchi (taktlovchi) signallar beriladi. Sinxron triggerlarga axborot faqat navbatdagi sinxrosignal berilishi bilan kiritiladi.

8. . bilet

1,
Trigger ikkita turg’un muvozanat holatga ega bo’lgan sxema bo’lib, ikkilik sanoq tizimida ifodalangan axborotlarni ishlash va xotirlash uchun juda qulay hisoblanadi. Axborotni kiritish (yozish) usuli bo’yicha triggerlar "asinxron" va "sinxron" ("taktlanuvchi") triggerlarga bo’linadi. Asinxron triggerlarda har qanday vaqt onida kirish yo’lidagi signallar triggerning tegishli (bir yoki nol) holatini bir ma’noda aniqlaydi. Ya’ni, kirish yo’li axborotining o’zgarishi trigger holatining darhol (o’tkinchi jarayon tugashi bilan) o’zgarishiga olib keladi. Sinxron (taktlanuvchi) triggerlar qo’shimcha kirish yo’liga ega bo’lib, bu yo’ldan sinxronlovchi (taktlovchi) signallar beriladi. Sinxron triggerlarga axborot faqat navbatdagi sinxrosignal berilishi bilan kiritiladi.






3, Raqamli-analog o‘zgartirgich (ARO‘) raqamli kattalikni unga proportsioanl bo‘lgan elektr tok yoki kuchlanish ko‘rinishidagi analog kattalikka o‘zgartirish uchun qo‘llaniladi. RAO‘ registorlariga barqarorlik va nominal aniqligi bo‘yicha jiddiy talablar qo‘yiladi. Ayniqsa ARO‘ keng temperatura intepvalida ishlaganda. Bir xil va proportsional qarshilikli rezistorlarni texnologik jihatdan rezistorli matritsali mikrosxemalar ko‘rinishida yasash qulay. Shuning uchun rezistorli matritsali modifikatsiyalangan ARO‘ keng tarqalgan variant bo‘lib hisoblanadi.