Shukurullo mardonov umida zokirova

Birinchi bosqichda quyidagi predmetlar o‘rgatiladi: fransuz tili va 
adabiyoti, chet tili (ingliz, nemis, ispan, italyan tillari), tarix, Fransiya 
geografiyasi, matematika , tibbiy fanlar.
Shunday qilib 6-5-sinflarda umumiy o‘rta ta’lim beradi: 4-3-sinflarda 
o‘quvchilarga qobiliyati va moyilligiga qarab bilim beriladi.
Birinchi bosqich yakunlagach, o‘quvchilar kasbiy yo‘nalishlari 
bo‘yicha guvohnoma oladilar.
Shundan keyin o‘quvchilar 15 yoshdan 18 yoshgacha ta’lim oladilar. 
O‘qish 3-yil davom etib 2-sinf kichik, 1-sinf o‘rta va yakunlovchi 
sinflarga bo‘linadi.
O‘quvchilar umumiy ta’lim va texnik litseylarni tugattanlaridan 
so‘ng bakalavr unvoni va diplom ish uchun imtihon topshiradilar. 
Ana shunday diplomga ega bo‘lganlargina oliy o‘quv yurtlariga kirish 
huquqini qo‘lga kiritadilar. Fransiyada talablar pedagogika, politexnika 
instituti, oliy ma’muriy maktablarga kirish uchungina imtihon 
topshiradilar. Bundan tashqari shu kasbga moyilligi ham alohida sinab 
ko‘riladi. Boshqa oliygohlarga va universitetlarga esa bakalavr diplomi 
bo‘lgan yoshlar imthonsiz qabul qilinaveradi.
Fransiyada oliy ma’lumot va ixtisos beruvchi oliy texnalogik 
institutlar mingdan ortiq. Ular odatda sanoat, maishiy xizmat ko‘rsatish, 
informatika mutaxassisliklariga ixtisoslashgan. O‘kish muddati 2-yil 
bo‘lib, sakkiz xaftalik ishlab chiqarish amaliyotini ham ko‘zda tutadi.
Sirtqi ta’lim shohabchalari juda keng bo‘lib, u 500 turdagi o‘rta, 
oliy professional ma’lumot berishni tavsiya eta oladi.
Fransiyada maktab rahbarligi lavozimiga erishmoq uchun ta’limga 
rah barlik qilishdan saboq beruvchi maxsus markazlarda o‘qiydilar. Bun-
day markazlarda ular rahbarlik qilish, maktab iqtisodiyotini boshqarish, 
ta’limdagi yuridik masalalar, qonunchilik, ota-onalar bilan ishlash, 
madaniy oqartuv ishlarini tashkil etish, jamoada yaxshi psixologik 
muhitni barpo etish kabi jihatlarni o‘rganadi. O‘qishni yakunlagach, 
suhbatdan, test imtihonlaridan o‘‘tadilar.
Direktor dars bermaydi. Uning ish faoliyati ikki-yil davomida 
diqqat bilan kuzatib boriladi. Aksariyat hollarda direktorlar maktab 
qoshidagi uyda yashaydilar. Shu ikki-yil davomida maktab direktori 
talantli tashkilotchi, etuk rahbar sifatida faoliyat ko‘rsata olmasa, u 

---

248
yana qaytarilib o‘qituvchilikka o‘tkaziladi. Direktor 65 yoshdan so‘ng 
umuman ishlamaydi.
O‘qituvchilarni ishdan olishni maktab direktori amalga oshirmaydi. 
Yaxshi ishlamaydigan o‘qituvchilarni direktor tavsiyasiga muvofiq 
ta’lim inspeksiyasi tomonidan taftish qilinadi. Uning intizomi, 
o‘qituvchilik faoliyati, bolalar, ota-onalar o‘rtasidagi obro‘si diqqat 
bilan o‘rganiladi va tegishli chora ko‘riladi.
Maktab o‘qituvchilariga qo‘yilgan talab Fransiyada o‘ta yuqori. 
Ayniqsa, boshlang‘ich maktablarda o‘qituvchi o‘z kasbining ustasi, 
ajoyib notiq, san’atkor, musiqachi, sportchi, tashkilotchi, namunali 
xulq-atvor egasi bo‘lmog‘i lozim.
O‘qituvchilar o‘z nazariy-uslubiy malakalarini oshirishga katta 
ahamiyat beradilar. Malaka oshirish kurslaridan o‘tish uchun aniq 
muddat belgilab qo‘yilmagan. Vaqti-vaqti bilan o‘qituvchilar o‘z ixtiyor-
lari bilan test markazlarida imtihon topshiradilar. Shu imtihonlar davrida 
o‘qituvchi faoliyatida ayrim nuqsonlar sezilib, malaka oshirishga ehtiyoj 
aniqlansa, o‘z vaqtlari va mablag‘lari hisobiga malaka oshiradilar.