Sifatni boshqarish uchun shart-sharoitlar

Sifatni boshqarish bosqichlari
Zamonaviy nazariya va amaliyotlarda sifatni boshqarish quyidagi beshta asosiy bosqichlar bo‘lingan:
1. “Nimani ishlab chiqarish?” va texnik shartlami tayyorlashga qaror qabul qilish.
2. Ishlab chiqarishni tayyorligi va tashkiliy javobgarliklami taqsimlanishini tekshirish.
3. Mahsulotni ishlab chiqarish yoki xizmat ko‘rsatish jarayonlari.
4. Kelgusida aniqlangan nuqsonlami kelib chiqishini oldini olish uchun nazorat va ishlab chiqarish jarayonlariga o‘zgartirish kiritish bilan axborot almashinish aks aloqasini ta’minlash va nuqsonlami bartaraf qilish.
5. Sifat bo‘yicha uzoq muddatli rejalami ishlab chiqish.
Korxonani boshqarish organi, barcha bo‘limlaming o'zaro faoliyatisiz keltirib o‘tilgan bosqichlami amalga oshirish mumkin emas. Bunday o'zaro faoliyat sifatni boshqarishning yagona tizimi deb ataladi. Bu sifatni boshqarishga umum tizimli yondashishni ta’minlaydi.
Sifatni boshqarish bosqichlari tarkibini batafsil ко‘rib chiqamiz. Sifat birinchi bosqichda shu darajada mahsulot yoki xizmatlari korxonaning ichki texnik shartlaming talablariga muvofiq bo'ladi. Sifatning bu jihati sifatning texnik talablargi muvofiqligi deb ataladi.
Ikkinchi bosqichida konstruksiya sifati baholanadi. Sifat mahsulotning konstruksiyasi bo'yicha korxonaning texnik talablariga javob berishi mumkin, biroq konstruksiyaning o‘zi yuqori yoki past sifatda bo' lishi mumkin.
Sifatning uchinchi bosqichida shu daraja, ya’ni korxonaning ishlari yoki xizmat (mahsulot) vazifalari mavjud iste’molchilar ehtiyojlarini qanoatlantiradi.
Ko'plab korxonalarning tashkillashtirish asosi bo‘lib, qurilmalarni ta’mirlash va ekspluatatsiya qilish, xarid qilishda, maksimal foydali shartlar uchun yaratilayotgan va yakuniy foydalanilanishga mo`ljallab ish yuritish hisoblanadi.
Korxona mahsulotlari ichki texnik shartlarga muvofiq bo‘lishi mumkin (bu birinchi bosqich); konstruksiyaning o‘zi (ikkinchi bosqich) sifati darajasida; xizmatlar yoki mahsulot iste’molchi talablarini muayyan qanoatlantirishi uchun sifati javob bermasligi mumkin (uchinchi bosqich). Ко‘rib chiqilgan uchta bosqich sifatni boshqarish amaliyotida bir xil muhim ahamiyatga ega va ayrim qayta holatlami qayta ko‘rib chiqmaslik, kichik kichik muammolami keltirib chiqarishi mumkin.
Sifatni boshqarish deganda optimal sifatli mahsulotni yaratish va undan to‘liq foylanishni ta’minlovchi barcha darajadagi omillar va sharoitlar ta’sirida doimiy, rejali, maqsadlarga yo‘naltirilgan jarayonlar tushuniladi.
Mahsulot sifatini boshqarish tizimi o‘zida boshqaruv obyektlari va boshqaruv organlari, mahsulot sifatini yuqori darajada bo‘lishini o‘matish, ta’minlashga va qo‘llab-quvvatlashga yo‘naltirilgan chora-tadbirlar, usullar va vositalar majmuasini namoyon etadi.
Boshqaruv obyekti - mahsulot sifati. Ayrim holda boshqaruv obyekti sifatida raqobatbardoshlik, texnikaviy daraja yoki u yoki bu ko‘rsatkich tavsiflari bo‘lishi mumkin. Masalan, engil avtomobil uchun sifatni boshqarish obyekti sifatida: maksimal tezligi, yonuvchi materiallami sarfi, qulayligi, boshqaruvning qulayligi, energiya bilan ta’minlanganligi, aerodinamikasi va boshqa texnikaviy xosalari bo‘lishi mumkin. Shunday qilib, obyekt mahsulotning barcha xosslari xox u qismi, guruhi yoki alohida xossasi bo‘lishi mumkin.
Boshqaruv maqsadi - iste’molchilar va ishlab chiqaruvchilaming iqtisodiy qiziqishlarini hisobga olib mahsulot sifati darajasi va holatini, hamda mahsulotning ekologik va xavsizlik talablaridir. So‘z sifatning qanday darajasi va xossalarining majmui berilishi, keyin esa bunga ushbu majmua va ushbu darajaga ehtiyojlar tavsifi muvofiq kelishiga erishish va ta’minlash haqida bormoqda. Bunda iste’mol va ishlab chiqarishning samaradorligi masalari yuzaga keladi, ya’ni iste’molchilar uchun qulay narx va tannarxi darajasi hamda ishlab chiqaruvchi va tayyorlovchilar uchun mahsulotdan foyda olib kelishi masallarini ko‘ribchiqish lozim. Shuningdek, mahsulotni ishlab chiqarish muddatini qisqartirish yoki tezlashtirish, iste’molchigacha yetkazish va uni ishlab chiqarish surati ko‘rinishida o‘ylamaslik lozim, bu esa raqobatbardoshlik bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri bog‘liq bo‘ladi.
Boshqaruv subyekti - mahsulotning sifati darajasi va holatini rejalashtiruvchi va unga erishini ta’minlovchi shaxs va boshqaruvchi organ.
Sifatni boshqarishning maxsus vazifalari - boshqaruv maqsadi va boshqaruv obyektining xususiyatlariga muvofiq mahsulot sifatini boshqarish bo‘yicha sinflashgan harakatlardir.