Sinf: 2 Sana: Fan: Tasviriy san’at Mavzu: Yo’lsimon naqsh ishlash

Sinf: 2
Sana:
Fan: Tasviriy san’at
Mavzu: Yo’lsimon naqsh ishlash
Darsning maqsad va vazifalari:
• o'quvchilarga yo'lsimon haqshlar haqida ma'lumot berish;
• yo'lsimoh naqshlarni ishlashning o'ziga xos xususiyatlari va uning ahamiyati bilan tanishtirish;
• o'quvchilarning tasviriy malakalarini o'stirish;
• badiiy bilim doirasini kengaytirish;
• ularni estetik va badiiy didlarini rivojlantirish.
Tasviriy faoliyat turi: Dekorativ kompozitsiya.
Darsning jihozlanishi: Naqshlar aks etgan buyumlar rasmlari va naqshlangan buyumlardan namunalar, shu mavzuda parallel sinf o'quvchilari tomonidan ishlangan naqsh namunalari.
Dars tafsilotlari:
I. Dars mavzusiga kirish: Darsni ustalar tomonidan ishlangan naqsh namunalari, naqsh bilan bezatilgan tayyor mahsulotlar, tarixiy obidalarga ishlangan naqsh bezaklari misolida savol-javob orqali suhbat qilish bilan boshlash maqsadga muvofiq.

Suhbat davomida «Naqsh» - arabcha so'z bo'lib, tasvir, gul degan ma'noni anglatishi, u o'simliklar, handasaviy (geometrik) belgilar, mevalar tasviri asosida ishlanishi ularning takrorlanishidan hosil qilingan bezaklar naqsh deb atalishi ta'kidlanadi.

Har qanday naqshlarning belgilari tevarak-atrofdan olinganligi haqida tushuncha beriladi. Respublikada ko'zga ko'ringan naqsh ustalari haqida ayrim muhim ma'lumotlar beriladi. Xususan, Usta Shirin Murodov (1897- 1957) haqida. U O'zbekiston Fanlar akademiyasining faxriy a'zosi, O'zbekistonda xizmat ko'rsatgan san'at arbobi, me'mor, ganch o'ymakorligi ustasi. Ganch o'ymakorligining an'analarini mahorat bilan qo'llagan, ularni yangi mazmun bilan boyitgan (naqsh zaminida ko'zgudan foydalangan). Usta Shirin Murodov Toshkent kuranti, Navoiy teatri, Navoiy nomidagi Adabiyot muzeyi va boshqa tarixiy obidalarni bezatishda ishtirok etgan.

O'quvchilar naqsh chizishning o'ziga xos xususiyatlari, uning ahamiyati bilan tanishtiriladi. Tarixiy obidalar, uy-ro'zg'or buyumlari, turli-tuman jihozlardagi naqshlar tahlili orqali dars tushuntiriladi. Naqsh turlari haqida o'quvchilarning fikrlari tinglanadi.
II. Asosiy qism:

1. O'qituvchi tomonidan turli naqsh namunalari darslikdagi va darslikda berilmagan qo'shimcha materiallar yordamida ko'rsatiladi. Naqshlarning yo'lsimon, kvadrat, to'rtburchak va doiraviy turlari borligi va ularning bir-biridan farqi aytib o'tiladi. Yo'lsimon naqsh namunalariga alohida urg'u hamda uni chizish va bo'yalishi yuzasidan ko'rsatmalar beriladi. Oddiy naqsh chizish uchun, avvalo, ikkita o'zaro parallel chiziqlar chiziladi va birxil kattalikdagi kvadratchalarga bo'linadi. Birinchi katakka asosiy naqsh chiziladi.

Keyingi bosqichda asosiy naqsh takrorlanib, yo'lsimon naqsh to'ldiriladi. Bunday bir xildagi takrorlanishdan ham hosil bo'ladi. So'ngra naqsh xoshiyasi ishlanadi. Oxirgi bosqichda naqsh bo'yaladi.

2. Amaliy mashg'ulot: O'quvchilar namunalarga asoslangan holda yangi yo'lsimon naqsh namunalarini ishlaydilar. O'qituvchi o'quvchilar ishini kuzatadi va amaliy yordam ko'rsatadi.
III. Darsga yakun yasash: Dars jarayonida fikr yuritilgan tushunchalar savollar yordamida takrorlanadi.
Amaliy mashg'ulotni yaxshi bajargan o'quvchilar ishlari namoyish etiladi va tahlil qilinadi. O'quvchilarning ishlari baholanib, darsga xulosa yasaladi.