Sirdaryo viloyati shaharlarining shakllanish xususiyatlari

Sirdaryo viloyati shaharlarining

shakllanish xususiyatlari

Sirdaryo viloyati yuksak sanoatlashgan poytaxt va Zarafshon min￾taqasi orasida geografik “kesuvchan” makonda joylashgan. Mintaqa shahar manzilgohlarining aksariyati katta magistral va temir yo‘llar yaqinida ekanligi sanoatni rivojlantirishda qulaylik yaratadi. Shahar manziigohlari sanoatining asosan qishloq xo‘j aliga bog‘liqligi, agro￾sanoat shaharlarining ko‘pligidan darak beradi. Sirdaryo viloyatida shaharlar to‘ri va tizimi yaxshi rivojlan￾magan. Mazkur hududning iqtisodiy salohiyati ancha past; sanoat, transport va boshqa shahar hosil qiluvchi tarmoqlar ham xuddi shunday kuchsiz darajada; hozirda viloyatda 5 ta shahar va 25 ta shaharchalar mavjud (urbanizatsiya darajasi 43,3 foiz). Viloyat shaharlarining vujudga keüshidagi o‘ziga xos jihat joylashgan o‘mi, transport va boshqa inlratuzilma tizimining rivojlanganligi, energe￾tika va qurilish bazasining mavjudligi kabi omillar bilan bog‘liq. 2017-yil ma’lumotlariga ko‘ra, viloyat respublika yalpi ichki mah￾sulotining 2,0 foizini beradi, uning sanoat ishlab chiqarishdagi ulushi2,4 foiz. Qishloq xo‘jaligining hududiy mujassamlashuv darajasi an￾cha yuqori, ya’ni 4,2 foizga teng. Viloyatning Urbanistik tarkibida 1970-yilda 9 ta shahar bo‘lib, ularda 132,1 ming kishi yashagan. 1979-yillarda shahaming iqtisodiy rivojlani￾shi, qurilish ishlarining jadallashuvi, shuningdek, shahar va shaharcha￾larga beriladigan maqomning kamaytirilishi bilan ulaming soni tez o‘sdi.

S0604-20 guruh talabasi Boyto’rayev Dilshod Erkin o’g’li

2008-yilda 15 ta shaharda jami 321,2 ming, 2017-yildan esa 30 ta shaharda 345,9 ming aholi yashaydi. Mintaqa shahar aholisining 19,3 foizi viloyat markazi Gulistonda to‘plangan. Hudud shahar manzilgohlarining vujudga kelishi qo‘riq Mirzacho‘l dashtini o‘zlashtirish, energetika bazasi va transport omillari asosida shakllangan. Aynan shu maqsadda «bo‘sh» joydapoj^axt Yangiyer shah￾ri loyihalashtirilgan va Ьафо etilgan (1957-y.). 1963-yih Sirdaryo vi￾loyatining tashkil etihshi bilan Yangiyer shahri “markaz” deb belgilandi. Ammo tabiiy omillar (Xovos yoki Ursatevsk shamollari) shahaming ri￾vojlanishiga to‘sqinlik qildi. 1972-yilda hududning yirik energetika baza-si (Sirdaryo GRESi) negizida Shirin shahri, transport infratiizilmasining rivojlanishi esa Baxt shahrining shakllanishiga asos bo‘lgan (1980-y). O ‘zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo ‘mitasi ma ’lumotlari asosida tuzilgan. Mintaqada shahar hosil qiluvchi omillar ta’sirining kuchsizligi bois katta shaharlar bo‘g‘ini shakllanmagan. Jumladan, viloyatda 2009-yil￾gacha 5 ta shahar (ulaming 3 tasi viloyatga bo‘ysunuvchi maqomga ega) va shuncha shaharcha mavjud bo'lgan. Ularda jami aholining 31,1 foizi istiqomat qilgan. 2009-yilga kelib, mamlakatimizda bergan urbanistik o‘zgarishlar tufayli shaharchalar soni 25 ta, urba￾nizatsiya darajasi esa 43,2 foizga yetgan (2-ilovaga qarang). Mazkur yilda viloyatning 72,2 ming qishloq aholisi shahar aholisi ro‘yxatiga kirdi. Bu xususda Oqoltin tumani oldinda (25,3 ming kishi), Sirdaryo Sayxunobod tumanlarida ham yangi shaharchalar soni ko'proq.