Sirtqi fakultet axborot tizimlari va texnologiyalari kafedrasi

Axborotni boshqarish tizimlari.
Ijtimoiy-iqtisodiy ob'ektning axborot tizimi - bu boshqaruv jarayonining barcha faoliyatini amalga oshirish uchun zarur va etarli ma'lumotlarni taqdim etuvchi vositalar, usullar va ijrochilar majmuidir. Axborot tizimida ijrochilarning yuqori professional darajada aniq, ijodiy faoliyati eng muhim hisoblanadi. Aynan shu faoliyat jarayonida ma'lumotni olish, saqlash, oʻzgartirish va ishlatish uchun maxsus vositalar va usullarning imkoniyatlari amalga oshiriladi.
Axborot tizimining asosiy tarkibiy qismlari quyidagilardan iborat:
1) muhandislik-texnik va xizmat koʻrsatuvchi xodimlar, istisnosiz barcha boʻgʻinlar va boshqaruv darajalari rahbarlari va rahbarlarini oʻz ichiga olishi kerak boʻlgan yuqori malakali ishchilar kontingenti;
2) axborot resurslari - boshqaruv faoliyatida foydalaniladigan axborot. Alohida oʻrinni kompyuter texnikasi (dasturiy ta'minot, algoritmik tillar, mashina dasturlari va boshqalar) ishlashi uchun foydalaniladigan ma'lumotlar egallaydi;
3) moddiy resurslar (axborot tashuvchilar, axborotni yigʻish, saqlash, uzatish, qayta ishlashning texnik vositalari);
4) axborot aylanish kanallari. Axborot tizimlari doimo inson-mashinadir
Shunday qilib, tizimlar ma'lumotlarning asosiy massivlarining hajmi, kanalning oʻtkazish qobiliyati, axborotni saqlash hajmi, tezlik, ishonchlilik va boshqalar kabi an'anaviy koʻrsatkichlar bilan tavsiflanishi mumkin.
Axborot, qoida tariqasida, magnit impulslar yoki yozma xabar boʻladimi, uning yordamida uzatiladigan moddiy tashuvchida mujassamlangan. Shunga qaramay, xabarlarni uzatishning ahamiyatsizligini hisobga olib, moddiy tomondan abstrakt qilish qonuniydir. Shunda elementlar oʻrtasida faqat axborot aloqalari aniqlangan tizimlarni va elementlarning oʻzlarini axborotni oʻzgartiruvchi sifatida koʻrib chiqishni ajratish mumkin boʻladi. Bunday tizimlar moddiy-energiya tizimlaridan farqli ravishda axborot deb ataladi.
Boshqarishning yakuniy vazifasi boshqaruv ob'ektining berilgan chiqish holatiga erishishdir. Buning uchun chiqish qiymatlarini kuzatuvchi va uning haqiqiy qiymatlarining berilgan qiymatlardan chetlanishini minimallashtirish uchun unga ta'sir qiluvchi boshqaruv tizimi talab qilinadi. Ijtimoiy-iqtisodiy boshqaruvdagi bu blok funksional boshqaruv tizimi deb ataladi.