Siz bu asar orqali mobil aloqa tizimlari bo’yicha o’zingizni qiziqtirgan barcha savollarga javob topishingiz mumkin

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI SAMARQAND FILIALI

Mustaqil ish

Guruh: TTS22_01

Bajardi: Gofforov Ma’ruf

Samarqand 2022

Men tanlagan kitob :

Anostatsiya .
Siz bu asar orqali mobil aloqa tizimlari bo’yicha o’zingizni qiziqtirgan barcha savollarga javob topishingiz mumkin . Dastur O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2015 yil 12 iyuldagi “ Oliy ta`lim muassasalarining raxbar va pedagog kadrlarini qayta tayyorlash va malakasini oshirish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari tog’risida ”gi PF-4732-son Farmonidagi ustuvor yo’nalishlar mazmunidan kelib chiqqan holda tuzilgan bo’lib , o’quv dasturni tuzishda mualliflar zamonaviy talablar asosida qayta tayyorlash va malaka oshirish jarayonlarining mazmuni takomillashtirishni alohida e`tiborga olishga.
Dastur mazmuni oliy ta`limning normative-huquqiy asoslari va qonunchilik normalari , ilg’or ta`lim texnalogiyalari va pedagogic mahurat , ta`lim jarayonlarida axborot-kommunikatsiya texnalogiyalarini qo’llash amaliy horijiy til, tizimli tahlil va qaror qabul qilish asoslatini o’zlashtirish bo’yicha bilim , ko’nikma va malakalarni shakillantirishni nazarda tutadi .
Shuningdek o’quv dastur o’z qamrovi bilan tinglovchilarga ta`limda internet texnalogiyalri ,zamonaviy audio-video texnalogiyalar , elektr zanjirlar va tizimlar taxlili , ma`lumot ulashish tarmoqlari mobil aloqa tizimlari , raqamli telivideniya mutahassislik fanlari bo’yicha bilim berishga mo’ljallangan bo’lib , shu dastur miqyosida kursni tashkil etish maqsadga muvofiqdir deb hisoblayman .
O’quv dasturdagi ma`lumotlarni inobatga olgan xolda , Telekomunikatsiya texnalogiyalari yo’nalishi bo’yicha yaratilgan ushbu o’quv datur tinglovchilar uchun foydali bo’lib , pedagog kadrlar qayta tayyorlash va malakasini oshirish kursi talablariga to’liq javob beradi va uni o’quv jarayonida qo’llash maqsadga muvofiqdir .

Axborot texnalogiyalar sohasiga xissa qo’shgan olimlar .

Kanadalik taniqli fiziolog va nevropsikolog. Neyroinformatika sohasida u neyronlarning o'quv jarayoniga ta'sirini tushunishga olib kelgan ishlari bilan mashhur. U haqli ravishda sun'iy neyron tarmoqlari nazariyasining asoschilaridan biri hisoblanadi. Hebb ularni o'rganish uchun birinchi ishlaydigan algoritmlardan birini taklif qildi.
Sun'iy intellekt sohasida tasvirlarni tasniflash uchun ishlatiladigan Hamming sun'iy neyron tarmoqlari uning nomi bilan atalgan. Ularda, boshqa ko'plab yo'nalishlarda bo'lgani kabi, masalan, evolyutsion modellashtirishda Hamming masofasi tushunchasi ishlatiladi.
Richard Xemming-mukofot va mukofot sohibi. Uning sharafiga axborot nazariyasiga katta hissa qo'shgan olimlarga beriladigan maxsus medal ta'sis etildi.
U bir qator sohalarga, jumladan, matematika (matematika asoslari, funktsional tahlil, geometriya, matematik tahlil topologiyasi), fizika (kvant mexanikasi, suyuqlik dinamikasi va kvant statistik mexanika), iqtisod (o'yin nazariyasi), hisoblash (von) ga katta hissa qo'shdi. Neyman arxitekturasi, chiziqli dasturlash, o'z-o'zini takrorlaydigan mashinalar, stoxastik hisoblash) va statistika.
Von Neyman hisoblashning asoschilaridan biri edi. Donald Knut von Neymanni ixtirochi deb ataydi, u 1945 yilda birlashma tartiblash algoritmini ishlab chiqdi, bunda massivning birinchi va ikkinchi yarmi rekursiv tarzda saralanib, keyin birlashtiriladi. Von Neyman EDVAK uchun 23 sahifada siyoh bilan saralash dasturini yozgan. Birinchi sahifada qalam bilan yozilgan va keyinchalik o'chirilgan "Juda maxfiy" iborasining izlarini ko'rishingiz mumkin. Shuningdek, u 1930 -yillarda Prinstonga tashrifi davomida Alan Tyuring bilan sun'iy intellekt falsafasi ustida ishlagan.
Norbert Wiener kibernetikani ixtiro qilib, bir avlod olimlarni kompyuter texnologiyalaridan inson imkoniyatlarini kengaytirish vositasi sifatida ilhomlantirdi.
Wienerning kibernetika haqidagi tasavvurlari keyingi avlod olimlariga kuchli ta'sir ko'rsatdi va ularning tadqiqotlarini murakkab elektronika interfeyslari yordamida inson imkoniyatlarini kengaytirishga ilhomlantirdi.
1964 yilda Norbert Viner AQShning milliy fan medalini oldi. Xuddi shu yili u o'zining oxirgi kitoblaridan biri "Xudo va Golem" ni nashr etdi.
Ingliz olimi, matematik, mantiqchi, kriptograf va nazariy biolog. U umumiy maqsadli kompyuter modeli hisoblanishi mumkin bo'lgan Tyuring mashinasida algoritm va hisoblash kontseptsiyasini rasmiylashtirishni ta'minlab, nazariy informatika fanining rivojlanishida katta ta'sir ko'rsatdi. Turing nazariy informatika va sun'iy intellektning otasi hisoblanadi.
U avtomatika nazariyasiga o'z hissasini qo'shdi. U va uning izdoshlari kompyuterlar ishlab chiqarishni ko'paytirish uchun bu nazariyani muvaffaqiyatli qo'llashdi. Uning shu mavzuda yozgan "Raqamli avtomatlarning sintezi" kitobi keng ommaga ma'lum bo'ldi. Bu ishi uchun 1964 yilda Lenin mukofoti bilan taqdirlangan va SSSR Fanlar akademiyasining a'zosi etib saylangan.
Bu nazariy kompyuter fanining boshqa ko'plab sohalariga (shu jumladan dasturlash nazariyasi va sun'iy intellekt), shuningdek uning SSSRda qo'llanilishiga sezilarli ta'sir ko'rsatdi. U 800 ga yaqin nashrlar nashr etgan.
Sovet tizimini murakkab tizimlarni boshqarishning yangi usullari, yangi arxitekturali kompyuterlar va sun'iy intellekt muammolari sohasidagi mutaxassis. Professor, texnika fanlari doktori.
Sovet olimi dasturlash tizimlari va dasturlash tillarini tadqiq qilishda kashshof sifatida tanilgan.
Donald Knut uni xashing g'oyasining ixtirochisi deb biladi. U, shuningdek, arifmetik ifodalarni tuzish uchun birinchi algoritmlardan birini yaratdi.
U ko'p protsessorli ish stantsiyasidagi alfa va rapier tillari, laylak-0, birinchi sovet vaqtini almashish tizimi (SRV), elektron nashrlar Rubin va marmar uchun mas'ul bo'lgan. U, shuningdek, rus korpusining yirik vakilini yaratish bo'yicha sovet loyihasi bo'lgan rus tili (rus tili mashinasozlik jamg'armasi) kompyuter bankining tashkil etilishining tashabbuskori bo'lgan. Britaniya milliy korpusi. 2000 -yillarda Rossiya Fanlar akademiyasi tomonidan tuzilgan Milliy rus tili korpusi Ershov loyihasining huquqiy vorisi hisoblanadi.
Sovet matematikasi va informatika kashfiyotchisi. Kibernetika asoschilaridan biri. Lyapunov Sovet Fanlar akademiyasining a'zosi va funktsiyalarning haqiqiy nazariyasi, kibernetikaning matematik muammolari, to'plamlar nazariyasi, dasturlash nazariyasi, matematik tilshunoslik va matematik biologiya sohasidagi mutaxassis edi.
Amerikalik matematik, elektr injener va kriptograf "axborot nazariyasining otasi" sifatida tanilgan.
Shannon 1948 yilda nashr etgan axborot nazariyasi, Matematik aloqa nazariyasi asoslarini yozgani bilan mashhur. 21 yoshida, Massachusets Texnologiya Instituti (MIT) magistri bo'lganida, dissertatsiya ishini yozdi, u mantiqiy algebraning elektr qo'llanilishi har qanday mantiqiy va raqamli munosabatlarni qurishi mumkinligini ta'kidladi. Shannon Ikkinchi Jahon urushi davrida milliy mudofaa uchun kriptoanaliz sohasiga katta hissa qo'shdi, shu jumladan uning kodni buzish va telekommunikatsiya ishonchliligi bo'yicha asosiy ishlari.

Tezis.
Telekomunikatsiya texnalogiyalar

Mamlakatimizda zamonaviy telekommunikatsiya infratuzilmasini shakllantirish, jumladan, xalqaro axborot tarmoqlaridan foydalanish tezligini oshirish va internet bilan qamrab olishni kengaytirishga yo‘naltirilgan loyihalar amalga oshirilmoqda.
Mamlakatimizda zamonaviy telekommunikatsiya infratuzilmasini shakllantirish, jumladan, xalqaro axborot tarmoqlaridan foydalanish tezligini oshirish va internet bilan qamrab olishni kengaytirishga yo‘naltirilgan loyihalar amalga oshirilmoqda.
Prezidentimizning 2013-yil 27-iyundagi “O‘zbekiston Respublikasining Milliy axborot-kommunikatsiya tizimini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qarori ushbu jarayonda muhim ahamiyat kasb etmoqda. Buning samarasida so‘nggi yillarda aloqa va axborotlashtirish xizmatlari hajmi 3,3 barobar oshdi. Joriy yilning birinchi yarmida tarmoq korxonalari tomonidan 2,17 trillion so‘mlik xizmatlar ko‘rsatildi, o‘sish sur’ati 25,4 foizni tashkil qildi.
Xalqaro axborot tarmoqlaridan foydalanish imkoniyatini kengaytirish va xizmatlar sifatini oshirishga qaratilgan izchil chora-tadbirlar sohani jadal rivojlantirishga xizmat qilmoqda. Joriy yilning birinchi yarmida internetdan foydalanish kanallari 3 foizga kengaytirilib, sekundiga 21,25 megabitga yetkazildi. Bu operator va provayderlarga taqdim etilayotgan tezligi sekundiga 1 megabitgacha bo‘lgan kanallar narxini 20,2 foizgacha kamaytirish imkonini berdi.
Yuqori tezlikda ishlaydigan internetdan xonadonlarda foydalanish narxi oyiga o‘rtacha 40 ming so‘mni tashkil etmoqda. Operator va provayderlar o‘rtasidagi kuchli raqobat telekommunikatsiya xizmatlari bozorida yuqori sifatli xizmat ko‘rsatish va narx barqarorligini ta’minlash imkonini bermoqda. Bugungi kunda O‘zbekiston Respublikasi Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi tomonidan 120 dan ortiq internet provayder va operatorlar faoliyati litsenziyalashtirilgan. Ular orasida “Technoprosystem”, “DosT Link”, “Skyline” mas’uliyati cheklangan jamiyatlari, “Buzton”, “Sarkor Telecom” qo‘shma korxonasi, “Unitech”, “NetCity” qo‘shma korxonalari kabi kompaniyalar bor. Har bir provayder o‘ziga xos tarif rejasi, aksiya va xizmatlarni taklif etayotir.
Provayderlarning aksariyati trafik uchun to‘lov olmasdan O‘znet tarmoqlari – TAS-IXdan yuqori tezlikda simli foydalanish xizmatlarini ko‘rsatmoqda.
– Mamlakatimizda aholini arzon va sifatli internet bilan ta’minlash masalasiga alohida e’tibor qaratilmoqda, – deydi “Sarkor Telecom”qo‘shma korxonasining marketing va reklama bo‘yicha menejeri Temur Solihov. – Kompaniyamiz ham ushbu jarayonga o‘z hissasini qo‘shmoqda. Aholining turli qatlamlari uchun keng turdagi tariflarni taqdim etmoqdamiz. Bundan tashqari, to‘lovlarni amalga oshirishning turli usullarini joriy qilganmiz.
Ta’kidlash joizki, telekommunikatsiya texnologiyalari, aloqa tarmoqlari va infratuzilmasini rivojlantirish jarayonida fuqarolar, jumladan, mamlakatimizning olis hududlarida yashaydigan aholining axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanish imkoniyatlarini kengaytirish masalasiga alohida e’tibor qaratilmoqda.
Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi ma’lumotlariga ko‘ra, bugungi kunda deyarli barcha magistral, hududiy va stansiyalararo aloqa vositalarida optik-tolali aloqa liniyalari qo‘llanilmoqda. Ularning umumiy uzunligi 16 ming kilometrdan oshadi. 2015-2017-yillarda yana 6,1 ming kilometr keng polosali optik-tolali aloqa liniyalari o‘tkazish rejalashtirilgan. Buning samarasida aholi sifatli internet bilan birgalikda videotelefoniya, internet-televideniye xizmatlari, shuningdek, HDTV kanallar ko‘rsatuvlarini tomosha qilish va boshqa telekommunikatsiya xizmatlaridan foydalanish imkoniyatiga ega bo‘ladi.
Bugungi kunda mamlakatimizda 22 raqamli televideniye kanalidan foydalanilmoqda. Bu aholining 54 foizini raqamli televideniye bilan qamrab olishni ta’minlamoqda. 2017-yilda teleko‘rsatuvlarni ushbu formatda uzatishga to‘liq o‘tish rejalashtirilgan. Davlatimiz rahbarining 2012-yil 17-apreldagi O‘zbekiston Respublikasida raqamli teleeshittirishga texnik va texnologik jihatdan o‘tish bo‘yicha davlat dasturi to‘g‘risidagi qarori bilan tasdiqlangan O‘zbekiston Respublikasida raqamli televideniyega texnik va texnologik jihatdan o‘tish dasturi bu jarayonda muhim o‘rin tutmoqda.
Ma’lumotlarni yuqori tezlikda uzatish imkonini beradigan 4G (LTE) texnologiyasi mamlakatimizda internetni rivojlantirish uchun qo‘llanilayotgan zamonaviy texnologiyalardan biridir. Ekspertlar fikricha, telekommunikatsiya xizmatlari bozorining ushbu segmenti katta imkoniyatlarga ega. Aholining mobil internetdan keng foydalanayotgani buning yorqin tasdig‘idir.
Mamlakatimizda “EVO’ savdo belgisi ostida faoliyat ko‘rsatayotgan “Super iMAX” mas’uliyati cheklangan jamiyati to‘rtinchi avlod tarmog‘ini faol joriy etayotgan telekommunikatsiya kompaniyalaridan biridir. Ushbu kompaniya simsiz LTE va WiMAX texnologiyalari asosida internetdan foydalanish xizmatini taqdim etayotir.
– O‘zbekistonda telekommunikatsiya texnologiyalari jadal rivojlanib borayotgani samarasida soha kompaniyalari yuqori tezlikda ishlaydigan sifatli internet xizmatlarini ko‘rsatish imkoniyatiga ega bo‘lmoqda, – deydi “Super iMAX” mas’uliyati cheklangan jamiyatining marketing bo‘limi direktori Zafar Salmonov. – Kompaniyamiz zamon talablaridan kelib chiqqan holda, abonentlarga sekundiga 100 megabit tezlikda ishlaydigan simsiz internet xizmatlarini taqdim etmoqda. Bugungi kunda Toshkent shahri hududining 97,4 foizi to‘rtinchi avlod tarmog‘i bilan qamrab olindi. 2017-yilda mamlakatimizning yana 14 shahrida LTE tarmog‘ini joriy etish rejalashtirilmoqda.
Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi tomonidan telekommunikatsiya infratuzilmasini yanada rivojlantirish borasida istiqbolda ko‘plab rejalar belgilangan. Keng polosali xizmat ko‘rsatish tarmog‘ini yanada kengaytirish, jumladan, 4G (LTE) texnologiyasi bo‘yicha mobil aloqa tarmog‘ini rivojlantirish, katta hajmdagi ma’lumotlarga ishlov berish uchun zamonaviy data-markazlarni tashkil etish shular jumlasidandir.
Muxtasar aytganda, mamlakatimizda telekommunikatsiya texnologiyalari jadal rivojlanib borayotgani jamiyat va davlat o‘rtasida turli sohalardagi o‘zaro hamkorlikni virtual makonga o‘tkazish, aholi va biznes yuritish uchun yanada keng qulayliklar yaratish, axborot hamjamiyatining zamonaviy talablarini ta’minlash imkonini beradi.