Siz kundalik turmushda ota-onangiz bilan yoki o‘zingiz bozorga borgansiz albatta. Bozorda sotilayotgan ko‘pgina oziq-ovqat mahsulotlarini tarozida O‘lchab sotilishini ham bilasiz

Massa
Siz kundalik turmushda ota-onangiz bilan yoki o‘zingiz bozorga borgansiz. albatta. Bozorda sotilayotgan ko‘pgina oziq-ovqat mahsulotlarini tarozida O‘lchab sotilishini ham bilasiz. Tarozi yordamida jismlar va narsalarning qanday kattaligi o‘lchanadi? Buni tushinish uchun quyidagiga e’tibor beraylik. Qum ortilgan bolalar o‘yinchoq avtomobilini joyidan qo‘zg'atish osonmi yoki qum ortilgan rosmana avtomobilnimi? Bir tekis g‘ildirab kelayotgan o‘yinchoq avtomobilni ushlab to‘xtatish osonmi yoki rosmana avtomobilnimi? Albatta. har biringiz savolga o‘yinchoq avtomobilni deysiz. Boshqa misol olaylik. Sellofan xaltaga solingan shakarni ko‘tarish osonmi yoki bir qop shakarnimi? Bunda ham xaltadagi degan to‘g‘ri javobni olamiz. Demak, jismlar tinch turgan bo'lsa uni bu holatdan chiqarish uchun ta’sir ko‘rsatish kerak. Xulosa qilib aytsak. jismlar yoki narsalar tinch turgan holatini saqlashga intilar ekan. Jismlar xuddi shunday xarakat holatini ham saqlashga urinadi. Lekin bu qobiliyat turli jismlarda turlicha. Bu qobilyatni o‘lchash uchun massa deb ataluvchi fizik kattalik o‘ylab topilgan. Jism massasini o’ichashning usullari ko‘p. Shulardan hammaga ma’lumi tarozi yordamida o’lchashdir. Yuqorida aytganimizdek. massaning o‘lchov birligi 1 kilogram bo‘lib, namunasi Parij yaqinidagi Sevr degan shaharchada saqlanadi (13-rasm).
Platina-iridiy qotishmasidan yasalgan namuna silindr shaklida bo‘lib. balandligi va diametri 39 mm atrofida. Uning nusxalari turli mamlakatlarga tarqatilgan.
Jism massasining ko‘p yoki kamligi, undagi moddaning yoki narsalarning ko‘p-kamligiga bog’liq. Masalan, bir qop yong‘oqning massasi bir xalta yong‘oqnikidan, 1 chelak suvning massasi 1 piyola suvnikidan ko‘p..
Abdurahmon Hozin jismlarning zichligini yanada aniqroq o‘lchash uchun, ularning massasini vakuumda o‘lchashni taklif qiladi. Buning uchun maxsus tarozi yasaydi.Turli moddalarning zichliklarini juda aniq o‘lchaganlar.

Birinchi savol:Birinchi ustunda matnda ajratib berilgan so’zlar berilgan. Ikkinchi ustunda shu so’zlarga antonim sinonim bo’lib kela oladigan birliklarni aniqlang va yuqoridagi tegishli doiralarni bo’yang.
1)suv 2) tinch 3)ko’p 4)oson	A)yo’l B) oshoyishta C)qiyin D)obi hayot E)kam

Ikkinchi savol: Jism massasini o’lchashning usullari ko‘p..ushbu gapda kesimning ifodalanishiga va tuzilishiga ko‘ra qaysi turi qatnashgan (ikkita javob to’g’ri )

A)ot kesim B) fe’l kesim C)sodda kesim D)murakkab kesim E)uyushiq kesim

Uchinchi savol:Berilgan fikrlarni matn asosida to’g’ri yoki noto’g’ri ekanligini tegishli ustunda ko’rsating va yuqoridagi tegishli doirani boyang.
	Tushunchalar	To’g’ri	Noto’g’ri
1	jismlar yoki narsalar tinch turgan holatini saqlay olmaydi
2