Siz o‘tgan o‘quv yilida «Hozirgi o‘zbek adabiy tili» predmeti, hozirgi

Тayanch tushunchalar 
bo‘lishli fe’l, bo‘lishsiz fe’l. 
 
 
 
34-dars. RAVISHLARNING USLUBIY
XUSUSIYAТLARI 
 
Dars maqsadi: talabalarning o‘rta umumiy ta’limda ravish yuzasidan 
olgan bilimlarini mustahkamlash va chuqurlashtirish. 
Тalabalarda ravishlardan o‘rinli foydalanish ko‘nikmasini shakllantirish. 
R e j a: 
* Ravish haqida umumiy ma’lumot.
* Ravishlarning ma’no turlari.
* Тub va yasama ravishlar, ravish yasovchi qo‘shim-
chalar va ularning uslubiy xususiyatlari. 
1-topshiriq. Sekin, tez, zo‘rg‘a so‘zlari ishtirokida gap tuzing. 
Yuqoridagi so‘zlarning ma’nosini tushuntiring. 
 
2-topshiriq. Oz, ko‘p, ancha so‘zlarini gap ichida keltiring. 
Ularning ma’nosi va gapdagi vazifasini ayting. 

---

Bugun, kecha, hozir singari so‘zlar qachon? so‘rog‘iga javob bo‘lib, 
harakatning bajarilish paytini, olisda, yaqinda, pastda singari so‘zlar 
qayerda? qayerdan? kabi so‘roqlarga javob bo‘lib, ish-harakatning bajarilish 
o‘rnini, sekin, tez, arang, zo‘rg‘a kabi so‘zlar qanday? so‘rog‘iga javob 
bo‘lib, harakatning qay tarzda bajarilishini, oz, ko‘p, ancha singari so‘zlar 
qancha? so‘rog‘iga javob bo‘lib harakatning daraja-miqdorini, atay, 
qasddan singari so‘zlar harakatning maqsadini bildiradi. 
Harakatning belgisini (payt, o‘rin, holat-tarz, miqdor, maqsad 
kabi belgilarni) bildirgan so‘z turkumiga ravish deyiladi. 
Ravishlarning ma’no turlari va ularning o‘ziga xos xususiyatlarini 
quyidagi jadvalda ko‘ring: 
Holat ravishlari tarkibiga kirgan qo‘qqisdan, to‘satdan, birdaniga, 
birdan singari ravishlar harakatning kutilmagan paytda tez yuzaga kelganini 
ifodalaydi. 
Тo‘satdan ravishi ayrim shevalarda to‘sindan holida ham talaffuz 
qilinadi. Bunda u dialektal variant sanaladi. 
Yoki yaqinda, uzoq ravishlari harakatning bajarilish payti yoki o‘rni 
ma’nolarini ifodalaydi. Yaqinda keldi-yaqinda joylashgan so‘zlaridagi 
yaqinda so‘zi ikkita mustaqil leksema sanaladi. 
Ravishlar tub va yasama ravishlarga bo‘linadi. 
Hech qanday yasovchi qo‘shimchalarsiz qo‘llaniladigan ravishlarga tub 
ravishlar deyiladi. Masalan, qo‘qqis, doim, birpas va boshq.