12-dars. BARQAROR BIRIKMALAR
12.1. BARQAROR BIRIKMALAR
Dars maqsadi: o‘quvchilarda barqaror
birikmalar haqida bilim va
ko‘nikmalar hosil qilish. Ularni nutqda iboralardan, maqol va matallardan,
hikmatli so‘zlardan o‘rinli foydalanishga o‘rgatish.
R e j a:
* Barqaror birikmalar haqida.
*
Barqaror
birikmalarning
turlari:
frazeologizm,
maqol, matal va hikmatli so‘zlar.
1-topishriq. Boshi osmonga yetdi va quvondi o‘rtasidagi
umumiy
va farqli jihatlarni ayting
2-topshiriq. Vatanni sevish haqida
uchta maqol keltiring va
ularning o‘ziga xos tomonlarini tushuntiring.
Nutqiy jarayonda fikrimizni bayon qilish uchun so‘zlar yordamidagina
emas, balki bir necha so‘zlarning barqaror bog‘lanishidan hosil bo‘lgan
birikmalardan ham foydalanamiz.
Masalan,
Тoshkentdagi istiqlol davrida qurilgan inshootlarni ko‘rib,
og‘zim ochilib qoldi. Bu gapda
og‘zim ochilib qoldi birikmasi so‘zlovchi
tomonidan nutqqa tayyor holda olib kirilgan.
Og‘iz ochilib qolmoq birikmasi nutq jarayoniga qadar ham tayyor holda
barqaror birikma sifatida mavjud va mazmunan bir leksema
hayron bo‘lmoq
leksemasi ifodalagan ma’noga teng keladi. Yoki
yer haydasang kuz hayda,
kuz haydamasang yuz hayda, deydi xalqimiz, jumlasida
deydi xalqimiz
birikmasi tarkibidagi so‘zlar o‘zaro erkin bog‘langan bo‘lsa, undan oldingi
so‘zlar so‘zlovchining nutqiga qadar xalqimiz tomonidan yaratilgan,
tilimizda tayyor holda so‘zlarning xuddi shunday tarkibini doimiy saqlagan
holda mavjuddir.
Do'stlaringiz bilan baham: