Siz o‘tgan o‘quv yilida «Hozirgi o‘zbek adabiy tili» predmeti, hozirgi

36-mashq. E. Vohidovning «Nutq haqida»gi she’rini yod oling. Oddiy 
so‘zlashuvda ishlatiladigan so‘zlarga e’tibor bering. 
 
37-mashq. Badiiy asarlarda adabiy til bilan birgalikda og‘zaki 
so‘zlashuv tilining unsurlaridan ham keng foydalaniladi. Ushbu matndan 
ana shunday o‘rinlarni toping. 
ТABIB 
«Nosir buva o‘rikdan yiqilib tushibdi», degan xabar juda tez tarqaldi. 
O‘g‘illari, qizlari, boringki, jamiki qarindosh-urug‘lari to‘plandi. Nosir buva 
yetmishga kirgandi. Shunday ekan, bu yog‘i ma’lum-da! Erkaklar bir-birlari 
bilan ma’noli bosh chayqashar, xotinlar burchak-burchaklarda «otamo‘-o‘-
»lab yig‘lash mashqini boshlashdi. Busiz mumkin emas-da! Axir, yetmishga 
kirgan ota o‘rikdan yiqilib, so‘rida yotgancha inqillashni ham ja o‘rniga 
qo‘ymoqda. Faqat kampiri — Chaman xola beparvo. Qarib miyasi suyulib 
qolgan-da, shu pallada sigirining kanasini terish bilan band. Eshikdan 
o‘rtancha o‘g‘li Akramjon kirganidagina u sal sergaklandi. Akramjon 
onasiga bosh irg‘ab qo‘ydi-yu, boshqalarga qaramadiyam. 
— Ota, tuzukmisiz? — bemorni turtib so‘radi u. 
— Ixi, ixi, ixi! A-a-akram, s-s-senmisan? — ota ko‘zini xiyol ochdi. 

---

— Menman, otam, menman. 
— Rozi bo‘lasan endi, — deb vidolashganday ko‘zini yumdi. 
— E, qayoqdagi gaplar bilan odamni qo‘rqitmang! — Akram qo‘l 
siltadi. — O‘rikdan yiqilganlarning hammasi o‘laversa — sanoqli odamlar 
qolardi bu dunyoda! 
— Sen oldin men yiqilgan joyni ko‘rgin! — bemorning ovozi dadilroq 
yangradi. Hatto qo‘lini ko‘tarib o‘rikka imladi. — Hov anovi ayridan 
yiqildim! 
— E, bu ayri nima bo‘libdi! — Akram o‘rik tomon yurib, shart shoxga 
chiqdi. — Shu yerdan yiqildingizmi? —so‘radi yana u. 
— Ha, ha... 
— Bu yerdan yiqilgan odam o‘lmaydi. 
— O‘ladimi? Bo‘lmasa menam tashlayman, o‘laman, birgalashib 
ketamiz. Mana qarab turing! — deb Akram tashlamoqchi bo‘ldi. 
— Hay-hay-hay! — Nosir buva qaydan g‘ayrat topdi o‘mganini ko‘tarib 
qo‘l siltay ketdi. — O‘lmaydikan, o‘lmaydikan! Тashlama, mana, men, 
o‘lmadim-ku!? 
— O‘lmasa ham et-beti lat yeydi, o‘n-o‘n besh kun oh-voh deb ko‘rgani 
kelganlarning ovqatini yeb mazza qilib yotadi! Menam bekorchiman, ota, 
hasratlashib yotamiz-da. Qarab turing! 
— Yo‘-yo‘-yo‘q! Lat ham yemas ekan, mana! — bemor o‘rnidan dast 
turib ketdi. — Qara, hamma yog‘im sog‘-u salomat! Тush! 
Akramjon o‘rikdan tushdi. O‘g‘il-qizlar, qarindoshlar qo‘l siltashib 
jo‘nab qolishdi. Chaman xola qo‘li bilan Akramjonning yelkasiga qoqdi: 
— Akram, yaxshiyam sen borsan, bolam. Bilardim otang, o‘lmasdi, 
ammo «oh-voh» qilib yotib olardi. Uch oy kasal boqardik. 
(Said Anvar) 
38-mashq. So‘zlashuv nutqiga xos qisqargan so‘z shakllarini orfoepik 
me’yorlarga muvofiq talaffuz qiling, so‘ngra ular ishtirokida gaplar tuzing. 
Olvoling, ketvordi, kemayapti, kamayiрti, daraxtti, ishlamedi, boriylar, 
turmayladi, isrop qimeylik, tayarlandi, ardoladi, ketomadi, g‘iyvat