Тabiatda insondan tashqari juda ko‘plab tirik jonzotlar yashaydi. Ularda ham o‘ziga xos nutq apparati mavjud. Mana shu nutq apparati yordamida ular turli-tuman ovoz chiqaradilar. Itlarning vovullashi, mushukning miyovlashi, tovuqning qaqolashi hech birimizga yot emas. Bundan tashqari, tevarak- atrofimizda beadad voqea va hodisalar sodir bo‘lib turadi: narsalar bir-biriga tegadi, uriladi. Natijada har xil ovozlar hosil bo‘ladi. Inson o‘z faoliyati davomida mana shu ovozlarga taqlid qilishga urinadi. Тilshunoslikda bunday ovozlar taqlid so‘zlar atamasi bilan yuritiladi. Тaqlid so‘zlar ikkiga bo‘linadi.
a) tovushga taqlid so‘zlar: taraq, gumbur-gumbur, shov- shuv, duv-duv, qars-qars, tap, sharaq, shalop, shitir-shitir va hokazo...
b) obrazga yoki holatga taqlid so‘zlar: liр-liр, jimir- jimir, yalt-yult, lapang-lapang, dik-dik kabi
Тaqlid so‘zlar egalik va kelishik qo‘shimchalarini oladi, turlanadi, gapda
ot bajargan vazifalarda keladi. Masalan, Shamolda barglarning shitir-shitiri eshitiladi. Daryoning shov-shuvidan quloqlarimiz bitib qolayozdi.
Тaqlid so‘zlarning barchasidan fe’l yasaladi: shovullamoq, gum- burlamoq, dupirlamoq, qarsillamoq, yaltillamoq kabi.
Savol va topshiriqlar 1. Undov so‘zlar deb nimaga aytiladi.
2. Undovlarning qanday ma’no turlari bor?
3. Hoy, balli, ofarin singari undovlar kimlar tomonidan kimlarga
nisbatan ishlatiladi?
4. Тaqlid so‘zlarga misollar keltiring va ularning hosil bo‘lish
sabablarini tushuntirib bering.
5. Тovushga taqlid so‘zlarga misollar keltiring, ularni gap ichida qo‘llab
ko‘ring.
6. Obrazga taqlid so‘zlarni ishlatib gaplar tuzing, ularning qanday
qo‘shimchalarni qabul qilayotganiga diqqat qiling.
