Siz o‘tgan o‘quv yilida «Hozirgi o‘zbek adabiy tili» predmeti, hozirgi

Nomlar, ularning turlari, nomlanish sabablari bilan shug‘ul-
lanuvchi tilshunoslikning bo‘limiga onomastika (lot. onuma — 
nom so‘zidan olingan) deyiladi. 
Atoqli otlar nomlanuvchi obyekt turiga ko‘ra bir necha guruhga 
bo‘linadi: 
1. Shaxs va ularga qo‘yilgan nomlar antroponimlar (lot. antropoz — 
shaxs, odam; onuma — nom): Ahmad, Karim va boshqalar. 
2. Geografik obyektlar va ularning nomlari toponimlar (lot. topos — 
qishloq, shahar, maydon, ko‘cha, onuma — nom): Shirmonbuloq, Qorako‘l, 
Qarshi kabi. 
3. Hayvon nomlari va ularga atab qo‘yilgan nomlar zoonimlar (lot. soom 
— hayvon, opuna — nom): to‘rtko‘z, bo‘ribosar kabi. 
4. Suv havzalari inshootlari va ularga atab qo‘yilgan nomlar (daryo, ko‘l, 
dengiz nomlari) gidronimlar (lot. gidro — daryo, suv, onuma — nom): 
Orol dengizi, Balxash ko‘li, Qashqadaryo kabi. 
Savol va topshiriqlar  

---

1. Onomastikada nima haqida bahs yuritiladi?
2. Nomlarning qanday turlarini bilasiz?
3. Nom bilan nomlanuvchi obyekt o‘rtasida qanday munosabatlar bor? 
110-mashq. Quyida berilgan so‘zlarni obyekt turiga ko‘ra guruhlang: 
(toponimlar, antroponimlar, zoonimlar, gidronimlar) Kattaqo‘rg‘on, 
Sirdaryo, Dilnavoz, tulki, tuya, Sarvigul, Yo‘lbars, Sher, Shahnoza, 
Amudaryo, Buloqboshi, Zadaryo, ot, Koson, Shahriyor, Abdulhoshim, Orol 
dengizi, Kampiravot, Azov dengizi, Nil daryosi, Sevan ko‘li, Ra’no, 
Dilorom, eshak, qo‘y, ho‘kiz, Mavluda, Behzod, Bobur, Farg‘ona kanali. 
111-mashq. Suv havzalari bilan atalgan joy nomlarini izohi bilan o‘qing. 
Achchiqko‘l — Farg‘ona viloyati O‘zbekiston tumanidagi qishloq. 
Achchiqko‘l — asli suv havzalaridan biri — ko‘lning nomi, ko‘l suvining 
achchiqligi, o‘ta sho‘r ekanligi, iste’mol qilish uchun yaroqsizligi ko‘lning 
shu tarzda nomlanishiga sabab bo‘lgan. Ko‘l hozirda yo‘q bo‘lib ketgan, 
lekin uning nomi shu atrofdagi aholi turar joyi atamasi sifatida saqlanib 
qolgan. Aniqrog‘i, ko‘l nomi asosida qishloq nomi vujudga kelgan. 
Xalqimizda «Ko‘l qurisa ham nomi qurimaydi» degan naql bor. 
Darhaqiqat, respublikamizda garchi o‘zi qurib, yo‘qolib ketgan bo‘lsa-da, 
nomi hamon saqlanib qolgan ko‘llar anchagina topiladi. Ular hozirda 
qishloq nomlari sifatida yashab kelmoqda. 
Shaytonko‘l (Farg‘ona viloyati Beshariq tumani), Oydinko‘l (Farg‘ona 
viloyati Buvayda tumani), Qorako‘l (Farg‘ona viloyati Uchko‘prik tumani), 
Oqko‘l (Farg‘ona viloyati Dang‘ara tumani), Damko‘l (Farg‘ona viloyati 
tumani), Qo‘g‘aliko‘l (Namangan viloyati Zadaryo tumani), Bordimko‘l 
(Namangan viloyati Тo‘raqo‘rg‘on tumani), Darvozako‘l, Sho‘rko‘l 
(Namangan viloyati Yangiqo‘rg‘on viloyati), Chapko‘l, Polvonko‘l 
(Namangan viloyati Norin tumani), Oltinko‘l (Andijon viloyati Oltinko‘l 
tumani), Bordonko‘l (Тoshkent viloyati Yuqori Chirchiq tumani) singari 
qishloq nomlari hozirda mavjuddir.