Sohaga oid ilmiy matn yaratish. Matn tahlili

Matnni kengaytirish quyidagi yo‘l va vositalar bilan amalga oshiriladi:

matn mazmunini maqol, matal, hikmatlar bilan boyitish, dalillar bilan asoslash;

matnning bosh fikri, g‘oyasini shakllantiruvchi tayanch so‘z yoki gap, ifodani aniqlash va shunga bog‘liq holda o‘z mustaqil, ijodiy fikrini ifodalovchi gap, ifoda qo‘shish;

gapni uyushiq bo‘laklar, kiritmalar, ajratilgan bo‘laklar hisobiga kengaytirish;

so‘z va birikmalarni ma’nodoshlari - tasviriy ifodalar, frazeologik iboralar va boshqa badiiy tasvir vositalari bilan almashtirish;

sodda gapni qo‘shma gapga, qo‘shma gapni alohida sodda gaplarga ajratish;

asosiy fikrni ifodalovchi gapga qo‘shimcha fikr, izoh bildiruvchi sintaktik parallel gaplarni mantiqiy izchillikda bog‘lab kiritish;

matnning kirish, xulosa qismlarini o‘z qarashlari, mulohazalari, ilovalari bilan to‘ldirish.

• 4-topshiriq. O`qing. Quyidagi hikmatli ibora va fikrlarning ma’nosini izohlang.
• “Til muncha sharaf bila nutqning olami (quroli) dur va ham nutqdurki, agar nopisand zohir bo`lsa, tilning ofatidur”(Alisher Navoiy).
• «Aytur so`zni ayt, aytmas so`zdan qayt»(Alisher Navoiy).
• «So`zchi holin boqma, boq so`z holina,
• Ko`rma kim der oni, ko`rgil kim ne der» (Alisher Navoiy).
• «So`zdurki, nishon berur o`likka jondin,
• So`zdurki, berur jonga xabar jonondin,
• Insonni so`z ayladi judo hayvondin,
• Bilkim, guhari sharifroq yo`q ondin (Alisher Navoiy).
• «Tarixda nom qoldirish uchun yo yaxshi sarkarda, yo yaxshi notiq bo`lish kerak» (Sitseron).

• “Qalam- eng yaxshi muallim” (Sitseron).
• “Inson shoir bo`lib tugilishi mumkin, lekin notiq bo`lib yetishadi” (Sitseron).
• “So`zni ishonch bilan gapir, eshituvchilarga ta’sir esa o`z-o`zidan kelib chiqadi” (Gyote).
• “Mavzuni chuqur o`rgan, so`zning o`zi keladi” (Katon) .
• “Inson notiqligi,saodat tildan,
• Nazokat tildandir, nafosat tildan,
• Hayot saboqlari ko`rsatar shuni,
• Do`zax tildan erur va jannat tildan” (Abu Ali ibn Sino).
•