47
Ähli halklar ýaly türkmenlerde hem halk sazy onuň
sada we
klassyk ýolary bar. Tükmen halk sazynda esasan zähmet, däp-
dessur, medeni, epik we klassyk nusgalar öz beýanyny tapýar.
Halkyň arasynda giň ýaýran saz nusgalaryndan «Hüwdi» (alla),
«Ýagyş ýagara geldi» (çagalar aýdymy), «Ýar-ýar», «Küşt depdi»
ýaly birnäçe eserleri mysal edip getirmek mümkin.
Türkmen klassyk sazynyň esasy žanrlary: dessanlar, çeper ede-
biýat nusgalaryna esaslanan aýdymlardyr. Türkmen halk aýdym
we sazlarynyň özboluşly tarapy, olar köpräk deklamasion, ýagny
sözleýiş harakterinde ýerine ýetirilýär. Türkmen halk epik žanry
ýerine ýetirijilerine «bagşy» diýilýär. Türkmenleriň iň
gadymy
dessany bu «Oguznama»dyr. Mundan başga olarda «Görogly»,
«Aşyk Garyp we Şasenem», «Asyl we Kerim» ýaly birnäçe
dessanlar hem miras bolup galan.
Türkmen sazyndaky esasy saz gurallary: gyjak, dutar, tüýdük,
dilli tüýdük we gopuzdyr.
“Zöhre jan Halk sazy“
Qish- da kish-mish pish-mas-mish, pish-sa
kish-mish qish-mas-mish
ZOHRE JAN
Türkmen halk sazy
48
GUŞLAR
(Çagalar hory üçin)
Sazy
Weli Ahmedowyňky
Şermat Ýarmatow çagalar hory üçin işledi
Çaltrak
Gyş
so- wul- dy ba- har gel- di
Sal- kyn ba- gy gök ot al- dy.
Ge-liň, guş-lar saý-raň guş-lar ýa- şyl ba- ga
Ýeke-
likde:
Ýekelikde:
49
4-Saz, 6-njy synp
ýa- şyl ba- ga ýaý-raň guş-lar ýaý-raň guş- lar.
lar. Ge- liň guş-lar, saý-raň guş- lar
ýa- şyl ba- ga ýaý-raň guş-lar Ge- liň guş-lar,
saý-raň guş- lar ýa- şyl ba- ga ýaý-raň guş-lar
ýaý- raň guş- lar.
ýaý-raň guş- lar Ge- liň guş-lar, saý-raň guş- lar
Gyş sowuldy,
bahar geldi,
Goýduk bezäp jaýyňyzy,
Salkyn bagy gök ot aldy.
Goýduk däne paýyňyzy.
G a ý t a l a m a:
G a ý t a l a m a:
Geliň guşlar, saýraň guşlar
Geliň guşlar, saýraň guşlar
Ýaşyl baga ýaýraň guşlar.
Ýaşyl baga ýaýraň guşlar.