Soyibjon tillaboyev, akbar zamonov

I B 0 ‘ L I M
X IX A SR 0 ‘R T A L A R ID A 0 ‘Z B E K X O N L IK L A R IN IN G  
SIY OSIY, IQ T ISO D IY V A M A D A N IY H A Y O TI
BoMimni o ‘rganish natijasida:
► 0 ‘rta Osiyo xonliklarining siyosiy, ijtim oiy-iqtisodiy ahvoli;
► qishloq x o ‘jalik, savdo-sotiq va hunarm andchilikning rivojlanishi;
► yer egaligi shakllari, soliq va majburiyatlar;
► XIX asr o‘rtalarida Turkiston aholisi madaniy hayoti haqida bilib olasiz.
l-§ . XIX A SR 0 ‘R TA LARIDA 0 ‘R T A OSIYO DAVLATLARINING
H UDUDI VA AHOLISI
XIX asrda 0 ‘rta Osiyoda uchta m ustaqil davlat mav- 
ju d boMib, bular Buxoro amirligi, Xiva va Q o'qon 
xonliklaridir. Bu davlatlarda ishlab chiqarish, ijtimo- 
iy-iqtisodiy m unosabatlar, savdo-sotiq va boshqa sohalar rivojlangan boMsa- 
da, biroq ulam ing taraqqiyoti ilg ‘or Yevropa davlatlari darajasidan past edi.
Am irlik poytaxti islom dini markazlaridan biri boMib, «Buxoroi Sharif», 
y a’ni «M uqaddas Buxoro» nom iga ega boMgan. A m irlik chegaralari janubda 
Am udaryoning chap qirg‘og ‘idan boshlanib Sirdaryogacha, sharqda Pom ir 
tog4 lari dan g ‘arbda X iva xonligi yerlarigacha cho‘zilgan. Davlat hududi 
XIX asrning o ‘rtalarida Eron, A fg‘oniston, Q o‘qon va X iva xonliklari, qo- 
zoq juzlari yerlari bilan chegaradosh boMgan. Am irlikning m arkaziy qismi 
Buxoro va Samarqand shaharlari joylashgan Zarafshon vodiysi hisoblan- 
gan. A m irlikda Buxoro, Samarqand, Shahrisabz, Qarshi, Kitob, G ‘uzor, 
Termiz, Sherobod, Hisor, KoMob kabi yirik savdo-sotiq, hunarm andchilik 
va m adaniy m arkazlar hisoblangan shaharlar ham m avjud edi. U nga hozirgi 
Tojikistondagi Vaxsh, Kofirnihon, Panj daryolari vodiysidagi yerlar, Turk- 
manistondagi M urg‘ob daryosi vohalaridagi joylar qarashli boMgan. Shu 
bilan birga hududiy jihatdan beklik va tum anlarga boMinib, ulam i amir to- 
m onidan tayinlangan beklar boshqargan. A m irlikda 27 ta beklik boMgan.
Xiva xonligi XIX asrning ikkinchi yarm ida xonlik yerlari janubda Eron, 
sharqda Buxoro amirligi, g ‘arbda Kaspiy dengizi, shimolda qozoq juzlari 
bilan chegaradosh boMgan. Xonlikning m a’tnuriy m arkazi X iva shahri