Создание бд в ms access

Amalda qo’llash! Файл-Создать-Новая БД

bet	7/7
Sana	05.01.2022
Hajmi	1.58 Mb.
	#221915

1 2 3 4 5 6 7

Bog'liq
6-mavzu

Amalda qo’llash!

Файл-Создать-Новая БД

Maydonlar-Rejim-Konstruktor



MA'LUMOTLAR BAZASINI YARATISH VA TO'LDIRISH TARTIBI

Ob-havo "jadvalining tuzilishi»
Maydon	turi	Uzunligi	Aniqlik
SANA	Дата	8
Yog'ingarchilik	Текстовой	11
Harorat	Числовой	5	1
Bosim	Числовой	3	0
Namlik	Числовой	3	0

“Ob-havo“ Relational ma'lumotlar bazasi
SANA	Yog'ingarchilik	Harorat	Bosim	Namlik
15.03.18	Qor	-3.5	746	67

MA'LUMOTLAR BAZASINI YARATISH

(kompyuter bilan foydalanuvchi muloqot)

MA'LUMOTLAR BAZASINI

To'ldirish

MB to'ldirish uchun forma
SANA	  .   .  
Yog’ingarchilik	          
Harorat	     . 
Bosim	  
Namlik	  

SANA	15.03.18
Yog'ingarchilik	Qor
Harorat	- 3.5
Bosim	746
Namlik	67

Ma'lumotlar turi/ standart nomlanishi	Izohi	Xotira miqdori
Текстовый	Oddiy matn satri	До 255 baytgacha
Поле MEMO	Ko’psatrli matn	65 535 baytgacha
Числовой	Raqamlar, ham butun va haqiqiy	1 dan 8 baytgacha
Дата/время	Sana va / yoki vaqt	8 bayt
Денежный	Pul birligi	8 bayt
Счетчик	Jadvaldagi yozuvning tartib raqamini ko'rsatadigan unikal butun son	4 bayt
Логический	Mantiqiy qiymat(True/False)	1 bit
Поле объекта OLE	Windows boshqa ilovalari ob'ektlari (1 ob’yekt)	1 Gbaytgacha
Гиперссылка	Faylga bog'lanish( ushbu kompyuterda, internetda yoki lokal tarmoqlar)	2048 baytgacha
Вложение	Boshqa Windows ilovalari ob'ektlari (bir nechta narsalar)	2 Gbaytgacha

Telefon kontaktidagi ma’lumotlar tahlili

MBBT

‘Mijoz – server’ texnologiyasi

Uch zvenoli (ko’p zvenoli) ‘mijoz – server’ arxitektura

Уч звеноли архитектуранинг ишлаш тартиби қуйидагича қурилган:
МБ файллар тўплами шаклида махсус ажратилган компютернинг (тармоқ сервери) қаттиқ дискида жойлашади.
МББТ ҳам тармоқ серверида жойлашади.
Махсус ажратилган иловалар сервери мавжуд бўлиб, унда ишбилармон доиранинг (бизнес – логика) дастурий таъминоти жойлашади.
Кўп сонли мижоз компютерлари мавжуд ва уларда “кичик мижоз” деб аталувчи мижоз дастури ўрнатилган бўлиб, улар фойдаланувчи интерфейсини ҳосил қилади.
Ҳар бир мижоз компютерида фойдаланувчилар кичик - мижоз дастурини ишга тушириш имконига эга. Бу дастур яратган фойдаланувчи интерфейси ёрдамида фойдаланувчилар иловалар серверидаги ишбилармон доиранинг дастурий таъминотига мурожаат этади.
Иловалар сервери фойдаланувчи талабини таҳлил қилади ва МБ сўровларни ҳосил қилади. Бунинг учун махсус SQL –сўровлар тили қўлланилади, яъни тармоқ орқали иловалар серверидан МБ серверига фақат сўров матни жўнатилади.
МББТ да сервердаги МБ нинг жисмоний тузилмаси ҳақидаги маълумотлар сақланади.
МББТ сервердаги маълумотларга мурожаатни бажаради ва унинг натижалари иловалар серверига жўнатилади.
Иловалар сервери натижани мижоз дастурига (фойдаланувчига) жўнатади.
Илова фойдаланувчи интерфейси ёрдамида сўров натижаларини тасвирлаб беради.

Taqsimlangan MB va MBBT

Taqsimlangan MBBT topologiyasi

Тақсимланган МББТ қуйидаги характеристкаларга эга бўлиши керак.

мантиқан бўлинган маълумотлар тўплами мавжуд бўлиши керак;
сақланадиган маълумотлар бир қанча фрагментларга бўлинган;
маълумотлар фрагментининг репликацияси мавжуд бўлиши мумкин;
фрагментлар ва уларнинг нусхалари турли тугунларга тақсимланади;
тугунлар бир – бири билан тармоқ орқали боғланади;
ҳар бир тугундаги маълумотга мурожаат МББТ бошқаруви остида амалга ошади;
МББТ ҳар бир тугундаги локал дастурларни автоном ишлашини қўллаб – қувватлаш имконига эга;
ҳар бир тугундаги МББТ камида битта глобал дастурни қўллаб-қувватлайди.

Rossiyada fuqarolarning barcha ma’lumotlari bo’yicha yagona MB yaratilmoqda

SQL - kompyuter MB da saqlanuvchi ma’lumotlarni qayta ishlash va o’qish uchun mo’ljallangan instrument bo’lib, u faqat relyastion MB bilan ishlaydi. Barcha relyastion MBBT lar SQL tilini tushunadi.

MB boshqaruv

tizimi

SQL so’rovlari

Natijalar

Axborot tizimi

SQL tilini qo’llanilishi

Sodda so’rovlar

SELECT operatori. So’rov SELECT operatori yordamida bajariladi va uning sintaksisi quyidagicha:

SELECT [ALL/DISTINCT] /*

FROM

[WHERE ]
[ORDER BY < atributlar ro’yxati >]
[GROUP BY < atributlar ro’yxati >]
[HAVING ]
[UNION< SELECT operatorli ifoda>]

Kvadrat qavslarda operatorni yozishda qatnashishi shart bo’lmagan elementlar ko’rsatilgan.

SQL so’rovning bajarilishi

1 jadval. Ma`lumotlarni aniqlash operatorlari DDL (ma`lumotlarni aniqlash tili)

Operator	Ma`nosi	Amal
CREATE TABLE	Jadval yaratish	MB da yangi jadval yaratish
DROP TABLE	Jadvalni o`chirish	MB dan jadvalni o`chirish
ALTER TABLE	Jadvalni o`zgartirish	Mavjud jadval tuzilmasini o`zgartirish yoki joriy jadval uchun o`rnatilgan butunlik cheklanishlarini o`zgartirish
CREATE VIEW	Tasvir yaratish	Biror SQL –so`roviga mos virtual jadvalni yaratish

2 Jadval. Ma`lumotlarni boshqarish operatorlari DCL (Data Control Language)

Operator	Ma`nosi	Amal
ALTER DATABASE	MB ni o`zgartirish	Butun MB ga tegishli bo`lgan ob`ektlar va cheklanishlar to`plamini o`zgartirish
ALTER DBAREA	MB saqlash sohasin o`zgartirish	Avval yaratilgan saqlash sohasini o`zgartirish
ALTER PASSWORD	Parolni o`zgartirish	Butun MB parolini o`zgartirish
CREATE DATABASE	MB yaratish	Barcha parametrlarini ko`rsatgan holda yangi MB ni yaratish
CREATE DBAREA	Saqlash sohasini yaratish	Yangi saqlash sohasini yaratish va unda ma`lumotlar joylashtirishga ruxsat etishi
DROP DATABASE	MB ni o`chirish	Mavjud MB ni o`chirish (bunday amal bajarish vakolatiga ega bo`lgan foydalanuvchilar uchun)
DROP DBAREA	MB saqlash sohasini o`chirish	Mavjud saqlash sohasini o`chirish (agar unda joriy vaqtda faol ma`lumotlar joylashmagan bo`lsa)
GRANT	Vakolat berish	MB ba`zi ob`ektlari ustida bir qator amallarni bajarish huquqini berish
REVOKE	Huquqdan mahrum qilish	Biror ob`ektga yoki ob`ekt ustida bajariladigan ba`zi amallarni bajarish huquqidan mahrum qilish

3 jadval. Tranzaktsiyalarni boshqarish operatorlari

Operator	Ma`nosi	Amal
COMMIT	Tranzaktsiyani tugatish	Tranzaktsiyani tashkil qiluvchi, ma`lumotlarni qayta ishlovchi murakkab va o`zaro bog`langan amallarni tugatish
ROLLBACK	Tranzaktsiyani bekor qilish	Tranzaktsiya bajarilishi natijasida yuz bergan o`zgarishlarni bekor qilish
SAVEPOINT	Tarnzaktsiya bajarilishida oraliq nuqta saqlash	MB ni oraliq holatini saqlash. Bu keyinchalik shu holatga qaytish uchun zarur bo`ladi.

4 jadval. Ma`lumotlarni manipulyatsiyalash operatorlari DMP (Data Manipulation Language)

Operator	Ma`nosi	Amal
DELETE	Satrni o`chirish	Fil’tr shartini qanoatlantiruvchi muvofiq bir yoki bir necha satrni o`chiradi.
INSERT	Satrni qo`yish	Jadvalga bitta satrni qo`yish. Bu operatorning boshqa modifikatsiyalarida biror jadvalning bir necha satri yoki so`rov natijasi jadvalga qo`yilishi mumkin.
UPDATE	Satrni yangilash	Bitta yoki fil’tr shartini qanoatlantiruvchi bir necha ustunlaridagi bitta yoki ko`proq ustunlardagi qiymatlarni almashtirish

5 jadval. DQL (Data Query Language) so`rov tili

Operator	Ma`nosi	Amal
SELECT	Satrni tanlash	Relyatsion algebraning barcha amallarini bajaruvchi operator bo`lib so`rovga mos natijaviy jadvalni hosil qiladi.

Jadval (TALABA)

STUDENT
STUDENT_ID	SURNAME	NAME	STIPEND	KURS	CITY	BIRTHDAY	UNIV_ID
1	Karimov	Karim	150000	1	Toshkent	03.12.1982	10
3	Olimov	Olim	200000	3	Qarshi	01.12.1980	10
6	Sobirov	Salim	150000	4	Toshkent	07.06.1979	22
10	Bo’ronov	Bobir	150000	2	Buxoro	08.12.1981	10
12	Muxtorova	Olima	150000	2	Buxoro	01.05.1981	10
265	Narziev	Umid	200000	3	Buxoro	05.11.1979	10
32	Sariev	Rustam	200000	5	Buxoro	NULL	14
654	Aslonov	Qodir	200000	3	Qarshi	01.12.1981	10
276	Nurullaev	Mirxon	200000	4	Buxoro	05.08.1981	22
55	Ismoilov	Hayot	200000	5	Buxoro	07.01.1980	10

Belgilashlar

STUDENT_ID – Talabani identifikatsiyalovchi sonli kod

SURNAME – Talaba familiyasi

NAME – Talaba ism

STIPEND – Talaba oladigan stipendiya

KURS – Talaba o’qiydigan kurs

CITY – Talaba yashaydigan shahar

BIRTHDAY – Talabani tug’ilgan sanasi

UNIV_ID – Talaba o’qiydigan institut identifikatori

Jadval (O’qituvchi)

LECTURER_ID – O’qituvchini identifikatsiyalovchi sonli kod

SURNAME - O’qituvchi familiyasi

NAME - O’qituvchi ismi

CITY – O’qituvchi yashaydigan shahar

UNIV_ID – O’qituvchi ishlaydigan institut identifikatori

LECTURER
LECTURED_ ID	SURNAME	NAME	CITY	UNIV_ID
24	Boltaev	Telman	Toshkent	10
46	Jalolov	Ozod	Buxoro	10
74	Yo’ldoshev	Shuhrat	Samarqand	22
108	Hayitova	Iroda	Samarqand	22
276	Asraev	Zafar	Buxoro	10
328	Ismoilov	Hayot	Buxoro	10

Jadval - Predmetlar

SUBJ_ID – O’qitiladigan predmet identifikatori

SUBJ_NAME – O’qitiladigan predmet nomi

HOUR – Predmetni o’qitishga ajratilgan soatlar

SEMESTER – Predmet o’qitiladigan semestr

SUBJECT
SUBJ_ID	SUBJ_NAME	HOUR	SEMESTER
10	Axborot texnologiyalari	56	1
22	Fizika	34	1
43	Matematika	56	2
56	O’zbekiston tarixi	34	4
94	Ingliz tili	56	3
73	Jismoniy tarbiya	34	5

Jadval

UNIV_ID – Universitet identifikatori

UNIV_NAME – Universitet nomi

RATING – Universitet reytingi

CITY – Universitet joylashgan shahar

UNIVERCITY
UNIV_ID	UNIV_NAME	RATING	CITY
22	BuxDU	606	Buxoro
10	BMTI	296	Buxoro
11	BMI	345	Buxoro
32	SamDU	416	Samarqand
14	TATU	326	Toshkent
15	NMTI	368	Namangan
18	TMI	327	Toshkent

Jadval – Imtihon bahosi

EXAM_ID – Imtihon identifikatori

STUDENT_ID – Talaba identifikator

SUBJ_ID – O’qitiladigan predmet identifikator

MARK – Imtihon bahoi

EXAM_DATE- Imtihon sanasi

EXAM_MARKS
EXAM_ID	STUDENT_ID	SUBJ_ID	MARK	EXAM_DATE
145	12	10	5	12.01.2010
34	32	10	4	23.01.2010
75	55	10	5	05.01.2010
238	12	22	3	17.06.2009
639	55	22	NULL	22.06.2009
43	6	22	4	18.01.2010

SUBJ_LECT (O’qituvchilarni o’quv fanlari)

LECTURER_ID	SUBJ_ID
24	10
46	22
74	22
108	56
276	10
328	94

LECTURER_ID – O’qituvchi identifikatori

SUBJ_ID – O’qitiladigan fan identifikatori

SELECT ( Tanlash operatori)

SELECT (tanlash) SQL tilining eng muhim va ko’p ishlatiladigan operatori hisoblanadi. U MB jadvalidan axborotlarni tanlab olish uchun mo’ljallangan.

SELECT operatori sodda holda quyidagi ko’rinishda yoziladi.

SELECT [DISTINCT] <atributlar ro’yxati>

FROM <jadvallar ro’yxati>

[WHERE <tanlash sharti>]

[ORDER BY <atributlar ro’yxati>]

[GROUP BY <atributlar ro’yxati>]

[HAVING <shart> ]

[UNION < SELECT <operatorli ifoda> ] ;

Bu erda kvadrat qavslarda yozilgan elementlar har doim ham yozilishi shart emas

Misol

SELECT NAME, SURNAME

FROM STUDENT ;

Ixtiyoriy SQL so’rov operatori nuqta vergul (;) simvoli bilan tugaydi.

Keltirilgan so’rov STUDENT jadvalidan NAME va SURNAME atributlarni (maydonlarni) barcha qiymatlarini ajratib olishni amalga oshiradi. Natijada quyidagi jadval hosil bo’ladi.

So’rov natijasi

NAME	SURNAME
Karim	Karimov
Olim	Olimov
Salim	Sobirov
Bobir	Bo’ronov
Olima	Muxtorova
Umid	Narziev
Rustam	Sariev
Qodir	Aslonov
Mirxon	Nurullaev
Hayot	Ismoilov
………….	…………….

Download 1.58 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:

1 2 3 4 5 6 7