Statik noaniq sterjenli sistemalar hisobi 1- §. Umumiy tushunchalar
Download 180.92 Kb. Pdf ko'rish
|
9CPxyytoqhcwyK3dvvO63pOKD027ysl4J3vDsbd5 (1)
|
238 X bob STATIK NOANIQ STERJENLI SISTEMALAR HISOBI 1- §. Umumiy tushunchalar Agar sistemaning barcha ko‘ndalang kesimlaridagi ichki kuchlarni faqat statika tenglamalaridan foydalanib aniqlab bo‘lmasa, bunday sistemalar statik noaniq sistema deyiladi. Ushbu holat sistema tayanchlaridagi reaksiya kuchlari soni statika tenglamalaridan ortiq bo‘lsa yoki sistemada yopiq kontur mavjud bo‘lsa yoki yuqoridagi ikki hol birga kelsa sodir bo‘ladi. Sistema birinchi holda shartli ravishda tashqi tomondan statik noaniq, ikkinchi holda ichki tomondan statik noaniq, uchinchi holda aralash noaniq sistema deb ataladi. Statik noaniqligi turidan qat’iy nazar barcha statik noaniq sistemalar «ishlashi» xuddi shunday statik aniq sistemalarga nisbatan bir qator o‘zgacha xususiyatlarga ega bo‘ladi. Ushbu xususiyatlar quyidagilar: 1. Bu sistemalarda kuchlar taqsimoti faqat tashqi yuklanishga emas, balki konstruksiya alohida elementlari bikrligiga ham bog‘liq bo‘ladi. 2. Statik noaniq sistemalar ko‘ndalang kesimlarida harorat o‘zgarishi bilan harorat kuchlanishlari deb ataluvchi kuchlanishlar hosil bo‘ladi. 3. Statik noaniq sistemalar ko‘ndalang kesimlarida tayanchlar ko‘chishida (cho‘kishida) – qoldiq kuchlanishlari hosil bo‘ladi. 4. Alohida qismlardan iborat sistema yig‘ilganda, qismlarni tayyorlash vaqtidagi noaniqliklar, geometrik o‘lchamlaridagi qusurlar tufayli montaj kuchlanishlari hosil bo‘ladi. Yuqorida sanab o‘tilgan xususiyatlar statik noaniq sistemalar faoliyatining xuddi shunday statik aniq sistemalarga nisbatan kamchiligi hisoblanadi. Statik noaniq sistemalarning qulayligi shundan iboratki, ularni qo‘llash natijasida salmoqli iqtisodga erishiladi, chunki ko‘ndalang kesim o‘lchamlari kichik, bu esa xususiy og‘irlik kichikligiga olib 239 keladi. Bu hol sistema alohida elementlari o‘rtasidagi kuchlanishlari tashqi yuk ta’siridan tekis taqsimlanishi bilan bog‘liq. Statik noaniq sistemalar hisobi statik aniq sistemalarga nisbatan ichki kuchlar epyuralarini qurishda farq qiladi. Keyingi hisoblashlar – ko‘ndalang kesim o‘lchamlarini aniqlash, mustahkamlikka tekshirish, deformatsiyalarni aniqlash va boshqalar asosan mos tushadi. Statik noaniq sistemalarni ichki kuchlar epyuralarini qurish imkoniyati bir necha usullarda (hisoblash usullari) olib boriladi va statik noaniqlikni yo‘qotish deb ataladi. Statik noaniq sistemalar hisobining asosiy usuli u yoki bu ma’noda barcha usullarga asos yaratuvchi kuch usulidir. 2- §. Kuch usulining asosiy tushuncha va g‘oyalari Kuch usulida statik noaniqlikni yo‘qotish jarayonida aniqlanishi kerak bo‘lgan noma’lumlar sifatida sistemaga qo‘yilgan bog‘lanishlar ta’siridan hosil bo‘luvchi tayanch reaksiya kuchlari va ichki kuchlar olinadi. Yuqorida ta’kidlanganidek, ushbu kuchlarning statika tenglamalari sonidan ortig‘i soni sistemaning noaniqlik darajasini belgilaydi. Statik noaniqlik darajasini aniqlash uchun bir qator ifodalar mavjud bo‘lib, ular ichida eng soddasi q k ш ш k n − − = 2 3 (10.1) Bu yerda n – statik noaniqlik darajasi, k – inshoot sterjenlari yoki inshoot sterjenlari bilan yer hosil qilgan berk konturlar soni, k ш – qo‘zg‘aluvchi sharnirli tayanchlar soni, q ш – qo‘zg‘almas sharnirli tanchlar yoki oddiy sharnirlar soni. Sistemaning statik noaniqligini aniqlashga bir qator misollar ko‘ramiz (10.1-rasm). Berilgan sxemalar uchun statik noaniqlik darajasini aniqlaymiz. «a» sxema uchun n = 3.1 – 2.1 – 0 =1; «b» sxema uchun n = 3.1 – 2.0 –1 =2; «d» sxema uchun n = 3.1 – 2.0 – 0 =3; «e» sxema uchun n = 3.2 – 2.0 – 0 =6; «f» sxema uchun n = 3.2 – 2.0 – 1 =5; «g» sxema uchun n =3.2 – 2.0 – 2.1 =4; «g» sistemaning o‘ziga xos jihati chap sharnir murakkabligi, ya’ni ikkita emas, balki uchta sterjenni tutashtirganligidir. Bunday sharnir ikkita oddiy qo‘zg‘almas sharnirga mos keladi. Umuman olganda, Document Outline
Download 180.92 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|