Statistikada variatsiyani baholash usullari

1-rasm. Ikki dori vositasi ta’sir etish vaqti bo’yicha gistogrammalar


7.2 Variatsiyaning miqdoriy o’lchovlari^*
To’plam variatsiyasini baholovchi eng sodda miqdoriy o’lchovlardan biri – bu variatsion kenglikdir.

Miqdoriy ma’lumotlar qatorining variatsion kengligi – eng katta o’lchov bilan eng kichik o’lchov ayirmasiga teng.

Variatsion kenglikni hisoblash va tushunish oson, lekin ma’lumotlar qatori juda katta bo’lganda u ma’lumotlar variatsiyasini o’lchashda ma’nosizdir. Buning sababi, ikkita m’lumotlar qatori bir xil variatsion kenglikka ega bo’lgan holda ma’lumotlar variatsiyasi tufayli juda ham katta tafovutga ega bo’lishi mumkin. 2.19-rasmda tasvirlangan fenomen quyidagicha: rasmda ko’rsatilgan har ikki taqsimot qatorlari bir xil vaiiatsion kenglikka ega, lekin biz allaqachon bildikki, B dori vositasi bo’yicha javob vaqtlari A dori vositasiga nisbatan kamroq tarqoqlikka ega. Demak, ko’rishiniz mumkinki, variatsion kenglik har doim ham katta ma’lumotlar qatorlari uchun ma’lumotlar variatsiyasidagi farqlarni aniqlay olmaydi.
Keling, variatsion kenglikdan ko’ra ma’noliroq bo’lgan ma’lumotlar variatsiyasi ko’rsatkichini aniqlay olishimiz yoki yo’qligini ko’rib chiqamiz. 2.5-jadvaldagi ikkita tanlama to’plamni ko’z oldingizga keltiring: har birida 5 tadan ko’rsatkich mavjud. (Qulaylik uchun biz raqamlarni tartibladik.) E’tibor bersangiz har ikkala to’plam ham 3 ga teng o’rtachaga ega, biz har bir ko’rsatkich va o’rtacha orasidagi masofa yo’nalishni, yoki chetlanishni hisobladik.