Stilistik figuralar

Tazod
sanʼati zid manoli so’zlar asosida yaratilgan kuchli emotsional-ekspressiv va uslubiy vositadir. Tazod adabiyotshunoslikka oid lugʻatlarda ba’zan antiteza deb ataydilar.
Tilimdan bol tomas achchiq ham emas
Yaraydi qalbidagin izhor etishga
Uzun uzilmas unchalik qiziq ham emas
Yetadi boʻynimdan tortib ketishga
( Aʼzam O’ktam)
“O’zi pokning dili pok” sheʼrida “… Besh vaqt namoz…” Olloh taolo ular tufayli gunohlarini kechirgaydir hadisini to’laligicha inversiya usulida mazmun to’la saqlangan holda keltiradi :
Shundoq erur besh vaqt namoz ham
Namoz bilan poklanur odam .
Bo’lsa agar insonda gunoh,
Namoz bois avf etur Olloh
( A’zam O’ktam)
Ey koʻzimning qorasi- qizcham
Ro’molcha to’qishdan ko’rayam
O’rgangil yarani bogʻlashni,
Ey ko’zimning oqi – o’g’ilcham,
Koʻp yaxshi yer chopishing , biroq
Qabr qozmoqni-da o’rganib qo’ygil
(A’zam O’ktam)
Ritorik so’roq .
Ritorik soʻroq bunda so’zlovchi yangi maʼlumot olishni koʻzda tutmaydi , shuning uchun soʻroqqa javob qilinmaydi . So’roq orqali hukm ifodalanadi. Gaplar koʻtaringki, kuchli hissiyot bilan aytiladi. Bunday gaplar uch xil : 1) tasdiq javob ifodalaydigan ritorik soʻroq gaplar .Masalan,
Oʻz uyini oʻz vatanini kim sevmaydi?
Ulfating qarg’a bo’lsa yemishing go’ng bo’ladi degan gapni kim eshitmagan? ( Tursunoy Sodiqova )

2. 
   Inkor ma’noli javob ifodalaydigan ritorik so’roq :
   

Muhabbat yoritgan uyda ham shuncha bemavrid bemahal o’charmi chiroq ?
Yaqin yillar birdan tusharmi yiroq?
Nogahon ochilmay so’larmi g’uncha?
(Saida Zunnunova)

2. 
   Mazmunidan javob anglanilmaydigan ritorik so’roq gaplar :
   

Axir , qaysi yil dehqon uchun yengil kelgan ? Tabiat hech qachon ehsonlarni osonlikcha hadya etgan emas .
(Vohid Zohidov)