Ston respubli

fmodda.Zi

chl

i

gi2,

614

g/sm3,suyukl

ani

sht

emper

at

ur

asi1089°.Nat

r

i

yor

t

osi

l

i

kat

ni

ng2t

a

modi

f

i

kat

si

yasibor

,bi

rt

ur

dani

kki

nchit

ur

gaayl

ani

sht

emper

at

ur

asi

960°; suyukl

ani

sh t

emper

at

ur

asi 1118° (

par

chal

anadi

)

. Nat

r

i

y

pi

r

osi

l

i

katoʻ

t

ki

rqi

r

r

al

ipl

as-

t

i

nkasi

monkr

i

st

al

lmodda.Zi

chl

i

gi2,

96

g/sm3,suyukl

ani

sht

emper

at

ur

asi1115°.

Nat

r

i

ysul

fat

—

sul

fat ki

sl

ot

ani

ng nat

r

i

yl

i t

uzi

. Na

2

SO

4

,

r

angsi

z modda,

achchi

qr

oq;suyuql

ani

sh t

emper

at

ur

asi32,

4°,

suvdaozer

i

ydi(

100°damassaj

i

hat

dan29,

7%)

.Tabi

at

da t

enar

di

t

va mi

r

abi

l

i

t mi

ner

al

ikoʻ

r

i

ni

shi

dauchr

aydi

.Koʻ

pchi

l

i

kt

uzl

ar(

Mas,

Li

2

SO

4

,K

2

SO

4

)bi

l

anqat

t

i

qer

i

t

ma

va boshqa sul

fat

l

ar bi

l

an

qoʻ

sht

uzl

arhosi

l

qi

l

adi

.Bul

ar

ni

ng ayr

i

ml

arNa

2

SO

4

-

MgSO

4

-

4N

2

O (

ast

r

axani

t

)

,Na

2

SO

4

(

gl

auber

i

t

)

,Na

2

SO

4

-

2K

2

SO

4

(

gl

azer

i

t

)

,

2Na

2

SO

4

Na

2

CO

3

(

ber

kei

t

) t

abi

at

da uchr

aydi

. Mr

=142,

04gr

/mol

zi

chl

i

gi p=2,

66Qaynasht

emper

at

ur

asi 1430

0

C,

Suyuql

ani

sh

t

emper

at

ur

asi884

0

C.

Suvdayaxshi er

i

ydi

.Gi

dr

ol

i

zgauchr

amaydi

.

CaS

suvda

yomon er

i

ydi

, er

i

t

ma

undan

aj

r

at

i

l

i

b,

bug’

l

at

i

l

adiva soda kr

i

st

al

l

ar

i ol

i

nadi

.Bu t

exnol

ogi

ya

qi

mmat

ga t

ushganl

i

giuchun keyi

nchal

i

k boshqa t

ej

aml

iusul

(ammi

akl

iusul

) bi

l

an al

masht

i

r

i

l

gan.Nat

r

i

ysul

fatt

uzishi

sha

i

shl

abchi

qar

i

shda

ham kat

t

aahami

yat

gaega.Odat

dader

aza

oynasi

,uy r

uzg`

or

da i

shl

at

i

l

adi

gan shi

sha i

di

shl

ar

ni

ng ko`

pchi

l

i

gi

t

ayyor

l

anadi

ganshi

shaNavaKni

ngqumt

upr

oqbi

l

anqor

i

sht

i

r

i

l

gan

si

l

i

kat

l

ar

dani

bor

at

.Uni

ng t

ar

ki

biquyi

dagi

chabo`

l

adi

:Na

2

O.CaO.

6Si

O

2

.BuShi

shanixosi

lqi

l

i

shuchunsi

l

i

kat

l

ar

ni

ngo`

ziemas,bal

ki

oqqum,soda va oxakt

osh yokibo`

ri

shl

at

i

l

adi

.Bu moddal

ar

ni

ng

ar

l

ashmasir

egener

at

i

vpechl

ar

dasuyuql

ant

i

r

i

l

adi

.Bupechl

arodat

da

genar

at

orgaziyoqi

bqi

zdi

r

i

l

adi

.

Shi

shaqat

t

i

q

amor

f

moddadi

r

.Shi

sha

odat

da

moʻ

r

t

va

shaf

f

of

boʻ

l

adi

.

Shi

sha—t

ar

ki

bi Shi

sha.Hosi

lqi

l

uvchikomponent

l

ar(

kr

emni

y,

bor

,al

yumi

ni

y,fosfor

,ger

mani

yoksi

dl

ar

i)vamet

al

l

ar(

l

i

t

i

y,kal

i

y,

nat

r

i

y, kal

t

si

y, magni

y, qoʻ

r

gʻ

oshi

n ) ni

ng oksi

dl

ar

i

dan i

bor

at

ar

al

ashmani qi

zdi

r

i

sh yoʻ

l

i bi

l

an suyuql

ant

i

r

i

b sovi

t

i

shdan hosi

l

boʻ

l

gan amor

f moʻ

r

t mat

er

i

al

.Ar

al

ashmani

ngsuyuql

ani

shi

da

quyi

dagir

eakt

si

yal

ar

isodi

rbo`

l

adi

:

CaCO3+Si

O2=CaSi

O3+CO2

Na2CO3+Si

O2=Na2Si

O3+CO2

Ko`

pi

ncha soda o`

r

ni

ga Na2SO4 va ko`

mi

ri

shl

at

i

l

adi

.Bunda

quyi

dagi

char

eakt

si

yasodi

rbo`

l

adi

:

2Na2SO4+2Si

O2+C=2Na2Si

O3+2SO2+CO2

Suyuqshi

shasar

i

qr

angl

iNa

2

O*Si

O

2

yokiK

2

O*Si

O

2

dani

bor

at

bo’

l

i

b,

uni suyuql

ant

i

r

i

sh chog’

i

da 1300-

1400

o

C t

emper

at

ur

ada

maydal

angansofkvar

squmi

nisodaNa

2

CO

3

yokipot

ashK

2

CO

3

bi

l

an

bi

r

ga suyuql

ant

i

r

i

l

i

b ol

i

nadi

.Er

i

t

ma t

ez sovi

t

i

l

gandan keyi

n hosi

l

bo’

l

ganko’

ki

sh-

yashi

l

r

oqsar

g’

i

shr

angl

ishaf

f

of bo’

l

akl

arpal

axsal

ar

0.

4-

0.

6MPabosi

ml

ibug’t

a’

si

r

iost

i

da(

avt

okl

avda)suyuql

ant

i

r

i

l

i

b

odat

dasuyuqshi

shadebat

al

adi

ganyopi

shqoqqor

i

shmagaayl

anadi

.

Qur

i

l

i

shda suyuqshi

shaasosannat

r

i

yl

i(

chunkiuanchaar

zon)

1.

32-

1.

50gr

/sm3zi

chl

i

kdakel

t

i

r

i

l

adi

.Faqathavodaqot

adi

.Suyuq

shi

sha havoda qot

i

sh j

ar

ayoni

niuni

ng t

ar

ki

bi

ga kat

al

i

zat

ornat

r

i

y

kr

emnof

t

or

i

dNa2Si

F6ki

r

i

t

i

shbi

l

ant

ezl

at

i

shmumki

n.

TAJRI

BAQI

SM

Nat

r

i

ysul

fat

. shi

sha,sul

f

at

l

i sel

l

yul

oza i

shl

ab chi

qar

i

shda,

t

oʻ

qi

machi

l

i

ksanoat

i

da, sovun va char

m i

shl

ab chi

qar

i

shda,

r

angl

imet

al

l

ur

gi

yada,t

i

bbi

yot

da (

sur

gisi

fat

i

da)vavet

er

i

nar

i

yada

i

shl

at

i

l

adi

.Sodat

abi

at

daj

udaozmi

qdor

dauchr

ab,unga bo’

l

gan

sanoat eht

i

yoj

i

ni qondi

r

a ol

maydi

. Shuni

ng uchun uni ar

zon

xomashyodansi

nt

ezqi

l

i

b ol

i

shmuhi

m ahami

yat kasbet

adi

.Bu

yo’

nal

i

shdadast

l

abkit

exnol

ogi

k j

ar

ayonXVI

I

Iasr

dafr

ansuzvr

achi

Lebl

an t

omoni

dan t

akl

i

f et

i

l

gan“Sul

f

at usul

i

” bo’

l

i

b,unda osh

t

uzisul

fatki

sl

ot

ayor

dami

da

nat

r

i

ysul

fat

ga o’

t

kazi

l

adi

.Nat

r

i

y

sul

fatesa ko’

mi

rbi

l

an qi

zdi