Sud va huquqni muhofaza qilish organlari

Ўзбекистон Республикаси Олий суди ҳузуридаги Илмий-маслаҳат кенгаши - Ўзбекистон Республикасининг “Судлар тўғрисида”ги Қонуннинг 81-моддасига кўра, Ўзбекистон Республикаси Олий суди ҳузурида маслаҳат органи бўлган ва жамоатчилик асосида ишлайдиган илмий-маслаҳат кенгаши тузилади. Уларнинг вазифасига суд амалиётида келиб чиқадиган қонун ҳужжатларини қўллашга доир масалалар бўйича илмий асосланган тавсиялар ишлаб чиқиш киради.
61. O’zbekiston Respublikasi Oliy sudi xayati.
O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudining sudlov hay’atlari:
ishlarni birinchi instansiyada, apellatsiya, kassatsiya tartibida va nazorat tartibida ko‘radi;
sud amaliyotini o‘rganadi va umumlashtiradi;
qonun hujjatlarini takomillashtirish yuzasidan takliflar ishlab chiqadi;
sud statistikasini tahlil qiladi;
qonunga muvofiq boshqa vakolatlarni amalga oshiradi.
62. Oliy sudning jinoiy ishlar buyicha xayati.
Oliy sudning jinoiy ishlar buyicha xayati jinoiy masalalar bo’yicha ishlarni quyidagi tartibda ko’radi:
Birinchi instansiyada sudlov hay’atlari yuqorida aytib o ‘tilgan fuqarolik va jinoyat ishlarini ko‘radi. Birinchi instansiyada jinoyat ishlari uch nafar sudya tarkibida, fuqarolik ishlari esa — yakka tartibda ko‘rib chiqiladi.
Oliy sudning tegishli hay’atiga apellatsiya tartibida shikoyat qilish yoki protest bildirish mumkin. Fuqarolik ishlarini apellatsiya tartibida ko'rib chiqish uch nafar sudya tarkibida, jinoyat ishlarini esa besh nafar sudya tarkibida amalga oshiriladi.
Kassatsiya tartibida sudlov hay’atlari qonuniy kuchga kirgan hukm va hal qiluv qarorlari ustidan qilingan kassatsiya shikoyatlari va bildirilgan protestlari b o ‘yicha ishlarni ko'radi. Sudlov hay’atlarida bunday ishlar quyidagi tarkibda koTiladi: fuqarolik ishlari — uch nafar sudya tarkibida, jinoyat ishlari esa besh nafar sudya tarkibida.

63. Oliy sudning fuqarolik ishlar buyicha xayati.

Oliy sudning fuqarolik ishlar buyicha xayati fuqarolik masalalari bo’yicha ishlarni quyidagi tartibda ko’radi:
Birinchi instansiyada sudlov hay’atlari yuqorida aytib o ‘tilgan fuqarolik va jinoyat ishlarini ko‘radi. Birinchi instansiyada jinoyat ishlari uch nafar sudya tarkibida, fuqarolik ishlari esa — yakka tartibda ko‘rib chiqiladi.
Oliy sudning tegishli hay’atiga apellatsiya tartibida shikoyat qilish yoki protest bildirish mumkin. Fuqarolik ishlarini apellatsiya tartibida ko'rib chiqish uch nafar sudya tarkibida, jinoyat ishlarini esa besh nafar sudya tarkibida amalga oshiriladi.
Kassatsiya tartibida sudlov hay’atlari qonuniy kuchga kirgan hukm va hal qiluv qarorlari ustidan qilingan kassatsiya shikoyatlari va bildirilgan protestlari b o ‘yicha ishlarni ko'radi. Sudlov hay’atlarida bunday ishlar quyidagi tarkibda koTiladi: fuqarolik ishlari — uch nafar sudya tarkibida, jinoyat ishlari esa besh nafar sudya tarkibida.
64 Oliy sudning ma’muriy ishlar buyicha xayati.
Oliy sudning ma’muriy ishlar buyicha xayati ma’muriy masalalar bo’yicha ishlarni quyidagi tartibda ko’radi:
Birinchi instansiyada sudlov hay’atlari yuqorida aytib o ‘tilgan fuqarolik va jinoyat ishlarini ko‘radi. Birinchi instansiyada jinoyat ishlari uch nafar sudya tarkibida, fuqarolik ishlari esa — yakka tartibda ko‘rib chiqiladi.
Oliy sudning tegishli hay’atiga apellatsiya tartibida shikoyat qilish yoki protest bildirish mumkin. Fuqarolik ishlarini apellatsiya tartibida ko'rib chiqish uch nafar sudya tarkibida, jinoyat ishlarini esa besh nafar sudya tarkibida amalga oshiriladi.
Kassatsiya tartibida sudlov hay’atlari qonuniy kuchga kirgan hukm va hal qiluv qarorlari ustidan qilingan kassatsiya shikoyatlari va bildirilgan protestlari b o ‘yicha ishlarni ko'radi.
65 Oliy sudning iqtisodiy ishlar buyicha xayati.
Oliy sudning iqtisodiy ishlar buyicha xayati iqtisodiy masaladagi ishlarni instansiya apelatsiya, kassatsiya va nazorat tartiblarida ko’rib chiqadi.
66. Qayta kasatsiya tartibida jinoiy ishni kurish tatibi.
O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi raisi, Bosh prokurori yoki ularning o‘rinbosarlariga ishni kassatsiya tartibida takroran ko‘rish haqida protest kiritish to‘g‘risidagi ariza bilan murojaat qilishga haqli.
Ishni kassatsiya tartibida takroran ko‘rish haqida protest kiritish to‘g‘risidagi ariza kassatsiya shikoyati (protesti) berish muddati ichida, mazkur muddat o‘tgan hollarda esa — ajrim qabul qilingan kundan boshlab bir oy ichida berilishi mumkin.
O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi raisi, Bosh prokurori yoki ularning o‘rinbosarlari kassatsiya tartibida ko‘rib chiqilgan ishlar bo‘yicha chiqarilgan sud hujjatlari ustidan ishni kassatsiya tartibida takroran ko‘rish to‘g‘risida protest kiritishga haqli.
Ishni kassatsiya tartibida takroran ko‘rish umumiy asoslarga ko‘ra amalga oshiriladi”;
67. Konstitutsiyaviy nazorat.
Konstitutsiyaviy nazorat — bu davlat organlari va mansabdor shaxslarning konstitutsiyaviy talablarga zid bo‘lgan huquqiy hujjatlari va harakatlarini aniqlash, shuningdek, aniqlangan qonun buzilishlarini bartaraf etish choralarini ko‘rish yo‘li bilan Konstitutsiya ustuvorligini ta’minlashga qaratilgan sudlov va huquqni himoya qilish faoliyatining yo'nalishidir
68. Konstitutsiyaviy sud tarkibi va ularni saylash tartibi
Konstitutsiyaviy sud O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining taqdimiga binoan Oliy Majlisning Senati tomonidan sud Raisi, Rais o‘rinbosari va Qoraqalpog‘iston Respublikasidan saylanadigan sudyani qo‘shgan holda Konstitutsiyaviy sudning besh a’zosidan iborat tarkibda saylanadi. Konstitutsiyaviy sudning har bir sudyasi yakka tartibda saylanadi. Oliy Majlis Senati a’zolari deputatlari umumiy sonining ko‘pchilik ovozini olgan shaxs saylangan hisoblanadi.
69. Konstitutsiyaviy sud tashkil etilishi.
Конституциявий суднинг фаолияти 1995 йил 30 августда қабул қилинган "Ўзбекистон Республикасининг Конституциявий суди тўғрисида"ги Қонун билан тартибга солинади. Бундай махсус нормалардан ташқари, судни ташкил қилиш ва фаолиятини тартибга солишда, барча суд органлари учун умумий ҳисобланган конституциявий қоидалар ҳам манба бўлиб хизмат қилади. Конституциявий суд ягона суд сифатида таъсис этилган ҳамда судлов органлари тизимига эга эмас. Шунинг учун ҳам унга нисбатан Конституцияда "Олий ёки юқори" деб даража берилмаган.
70. Konstitutsiyaviy sudning faoliyati tamoyillari.
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga sodiqlik, mustaqillik, kollegiallik, oshkoralik va sudyalar huquqlarining tengligi Konstitutsiyaviy sud faoliyatining asosiy prinsiplaridir.
71. Konstitutsiyaviy sud vakolatlari
Конституциямизнинг 109-моддаси ҳамда "Ўзбекистон Республикасининг Конституциявий суд тўғрисида"ги Қонуннинг 1-моддасига биноан Конституциявий суд қуйидаги ваколатларга эга:
1)Қонунларнинг ва Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси қабул қилган бошқа ҳужжатларнинг, Ўзбекистон Республикаси Президенти фармонларининг, Ҳукумат қарорларининг, давлат ҳокимияти маҳаллий органлари қарорларининг, Ўзбекистон Республикаси давлатлараро шартномаларининг ва бошқа мажбуриятларининг Ўзбекистон Республикаси Конституциясига мослигини аниқлайди.
2)Қорақалпоғистон Республикасининг Конституцияси Ўзбекистон Республикасининг Конституциясига, Қорақалпоғистон Республикасининг қонунлари Ўзбекистон Республикасининг қонунларига мувофиқлиги тўғрисида хулоса беради.
3)Ўзбекистон Республикаси Конституцияси ва қонунларининг нормаларига шарҳ беради.
4)Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси ва қонунлари билан берилган ваколат доирасида бошқа ишларни ҳам кўриб чиқади.
5) Конституциявий суднинг қарорлари матбуотда эълон қилинган пайтдан бошлаб кучга киради.Улар қатъий ва улар устидан шикоят қилиш мумкин эмас.
Булардан ташқари Конституциявий суд Конституциянинг 82-моддаси ҳамда "Ўзбекистон Республикаси Конституциявий суди тўғрисида"ги қонунининг 10-моддасига биноан Олий Мажлисга қонунчилик ташаббуси ҳуқуқи билан чиқишга эга. Конституциявий суд конституциявий назоратни олиб бориш билан биргаликда ўз ташаббусига кўра ҳам, яъни таркибидаги камида уч судьяси ташаббуси билан қонун ҳужжатларини Конституцияга мувофиқлигини текшириш учун Конституциявий судга масалалар киритиш ҳуқуқига эга.
72. Konstitutsiyaviy sud majlislarida ishtirokchilari.
Konstitutsiyaviy sud majlisida O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti, Oliy Majlis Qonunchilik palatasining Spikeri, uning o‘rinbosarlari, Oliy Majlis Senatining Raisi, uning o‘rinbosarlari, Bosh vazir, Qoraqalpog‘iston Respublikasi Jo‘qorg‘i Kengesi Raisi, O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudining Raisi, O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudining Raisi, O‘zbekiston Respublikasi Bosh prokurori va Adliya vaziri qatnashishlari mumkin. Ular ko‘rib chiqilayotgan barcha masalalar yuzasidan o‘z fikrlarini bayon etishga haqlidirlar.
73. Konstitutsiyaviy sud majlislari o’tkazish tartibi.
Konstitutsiyaviy sud faoliyati muayyan ketma-ketlikda amalga oshiriladi. Shartli ravishda bu jarayon quyidagi bosqichlarga bo‘- linishi mumkin.
I. Konstitutsiyaviy sudga murojaat etish
II. Sud majlisiga tayyorgarlik ko‘rish
III. Ishni Konstitutsiyaviy sudda ko‘rish
Javlonbekk, [30.01.21 12:22]
74. Konstitutsiyaviy sud qarorlari va turlari.
Konstitutsiyaviy sudning me’yoriy huquqiy norm alar va xalqaro shartnomalarining konstitutsiyaviyligini tekshirish natijasida chiqargan to‘xtami qaror deb nomlanadi. Q aror Konstitutsiyaviy sud tomonidan O ‘zbekiston Respublikasi nomidan chiqariladi. 0 ‘zbekiston Respublikasining «Konstitutsiyaviy sud to‘g‘risida»gi Qonunining26-moddasida ko‘rsatilgan hollarda Konstitutsiyaviy sudning qarorlari ikki ko‘rinishda ifoda etiladi: - yakuniy qaror va boshqa qaror.
75.Konstitutsiyaviy sud apparatini shakllantirish tartibi.
Konstitutsiyaviy sud apparatiga Konstitutsiyaviy sud raisi tomonidan tayinlangan Konstitutsiyaviy sud kotibiyati boshlig‘i rahbarlik qiladi. Kotibiyat boshlig‘i Konstitutsiyaviy sud raisiga bo‘ysunadi. Konstitutsiyaviy sud apparati xodimlari Konstitutsiyaviy sud raisi tomonidan tayinlanadi. Ular m ehnat qonunchiligiga asosan huquq va majburiyatlarga ega bo‘ladilar. Apparat xodimlarini ishdan bo‘shatish va ularga nisbatan intizomiy javobgarlik choralarini qollash amaldagi qonunchilikka asosan Konstitutsiyaviy sud raisi tomonidan amalga oshiriladi.