Surxondaryo viloyati jarqo'rg'on tumani kelib

---

Surxondaryo viloyati
jarqo'rg'on tumani kelib
chiqishi

---

Jarqoʻrgʻon tumani

Surxondaryo viloyatidagi tuman. 1926-yil 29-sentabrda tashkil etilgan (1962-
yil 24-dekabrda Shoʻrchi tumani bilan birlashtirilgan, 1964-yil 31-dekabrda 
qayta tuzilgan). Shimoliy da viloyatning Qiziriq va Bandixon tumanlari, 
sharqda Qumqoʻrgʻon tumani, janubi-gʻarbda Termiz va Angor tumanlari, 
sharqda Tojikiston Respublikasi bilan chegaradosh. Maydon 1,14 ming km
2
. 
Aholisi 142,2 ming kishi (2000). Yaqin temir yoʻl stansiyasi — Jarqoʻrgʻon. J. 
t.da 1 shahar (Jarqoʻrgʻon), 1 shaharcha (Kakaydi) va 7 qishloq fuqarolari
yigʻini (Dehqonobod, Jarqoʻrgʻon, Minor, Oqqoʻrgʻon, Surxon, Chorjoʻy, Sharq
Yulduzi) bor. Markazi — Jarqoʻrgʻon sh.

---


Tabiati. Relyefi, asosan tekislik boʻlib, Surxondaryo vodiysi boʻylab jan.ga 
tomon pasayib boradi. Qishi qisqa va iliq, yogʻin nisbatan kam, yozi uzoq, 
quruq va issiq. Iyulning oʻrtacha temperaturasi 28—32°, yanvarniki 2,8—3,6°. 
Yiliga oʻrtacha 130-140 mm yogʻin tushadi, asosan qish va bahorda yogʻadi. 
Gʻarbiy, janubi-gʻarbiy, Shimoli-sharqiy shamollar koʻp esadi. Tumanning
janubiy va sharqidan bir necha kun davom etadigan quyuq changtoʻzonli
Afgʻon shamoli esadi.

---


Surxondaryodan va AmuZang, Bobotogʻ kanallaridan sugʻorishda foydalaniladi. 
J.t.ning sharqiy qismida doimiy suv tanqisligiga barham berish uchun „Oqtepa“ 
suv ombori, Jarqoʻrgʻon gidrouzeli va b. irrigatsiya inshootlari qurilgan; yer osti
suvlaridan ham foydalaniladi. J. t.da oq saksovul, cherkez, qandim, teresken, 
yantoq, daryo boʻylarida yulgʻun, jiyda, turangʻil, terak, qiyoq, qamish, tol, 
yongʻoq, bodom oʻsadi. Qir-adirlarda jayran, jayra, silovsin, boʻri, chiyaboʻri, 
tulki, qushlardan qirgʻovul, kaklik, mayna, chugʻurchiq, chumchuqlar yashaydi. 
Daryo va kanallarda oq amur, zogʻora baliq, laqqa baliqlar bor.

---

Aholisi, asosan
oʻzbeklar (90,2%), 
shuningdek, tojik, rus, 
tatar, turkman, qozoq, 
koreys va b. millat
vakillari ham yashaydi. 
1 km
2
ga oʻrtacha 124 
kishi toʻgʻri keladi.

---


Xoʻjaligi. Tumanda paxta tozalash, qurilish materiallari zavodlari, remont
ustaxonalari, hunarmandchilik kombinatlari, „Surxontoʻqimachi“ kabi 10 dan
ortiq sanoat korxonasi faoliyat koʻrsatmoqda. Kichik va oʻrta tadbirkorlik bilan
shugʻullanuvchi korxonalar va qishloq xoʻjaligi korxonalarining yordamchi
xoʻjaliklarida sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish koʻpaymoqda. Tuman
hududidan neft konlari (Kakaydi, Lalmikor, Uchqizil) topilgan. Lalmikorda gaz
koni bor.

---

Qishloq xoʻjaligining asosiy
tarmoqlari: paxtachilik, gʻallachilik, 
uzumchilik, bogʻdorchilik, tokchilik. 
Sugʻoriladigan yerlar 114,2 ming ga.
11,2 ming ga yerda paxta, 9,6 ming
ga yerda gʻalla yetishtiriladi. 
Yaylovlarda qoramol, qoʻy boqiladi. 
Tumanda shirkat, fermer xoʻjaliklari, 
boʻrdoqichilik korxonasi bor.

---

1999/2000 oʻquv yilida 56 umumiy
taʼlim maktabi, shu jumladan
bolalar sanʼat maktabi, bolalar
musiqa maktabi, litsey, kasb-hunar
maktablarida 37,5 ming oʻquvchi
taʼlim oldi. Tumanda 31 jamoat
kutubxonasi (337 mingdan ziyod
kitob), 14 klub, 2 madaniyat va
istirohat bogʻi, 3 xalq ansambli, 
xalq teatri bor. 4 kasalxona, 9 
qishloq vrachlik ambulatoriyasi, 3 
qishloq vrachlik punkta, 4 
poliklinika, 4 feldsher-akusherlik
punkti, 2 dispanserda aholiga 1400 
dan ziyod tibbiyot xodimlari xizmat
koʻrsatadi. 1932-yildan „Jarqoʻrgʻon
haqiqati“ gaz. chiqadi (adadi
2000). Barottepa qishloq harobasi, 
Jarqoʻrgʻon minorasi (12-asr) bor.

---

Tuman tarixi

Jarqoʻrgʻon tumani
1926-yil 29-sentabr
kuni tashkil etilgan
[2]
.
1938-yil Buxoro
viloyatining Surxondaryo okrugi
tarkibiga kiritilgan.
1941-yildan
eʼtiboran
Surxondaryo viloyati tarkibida. Tuman 1963-yil tugatilgan, 1964-yil qayta
tiklangan
[3]
.

---

E'tiboringiz uchun rahmat